Fred Emmer opende het Achtuurjournaal: „Zojuist ontvangen wij het bericht dat er een moordaanslag is gepleegd op het leven van president John Fitzgerald Kennedy. Bijzonderheden ontbreken nog”. Bewegende beelden hadden ze niet, die novemberavond in 1963. Het journaal had zelfs geen portret van de Amerikaanse president. Na de korte mededeling ging Emmer door met onder meer een postduivententoonstelling. Het regende de volgende dag klachten over de tv-verslaggeving. „Televisie faalde”, oordeelden de tv-recensenten. Dat blijkt uit een oude aflevering van Andere Tijden uit 2013 die het geschiedenisprogramma zondag op de site zette. Opnieuw relevant.
Want is het zestig jaar later beter? In Amerika was de aanslag op oud-president Trump rechtstreeks op televisie, maar de Nederlandse kijker moest zondag nog een hele nacht wachten voor hij om zeven uur ’s ochtends bij Hart van Nederland (SBS6) kon horen: „Ja, je wordt vanmorgen wakker met het nieuws dat Donald Trump gewond is geraakt.” Pas om 9 uur kwam het NOS Journaal met een speciale uitzending. RTL Nieuws wachtte tot 18 uur.
Ik zal niet zeggen dat de televisie wederom faalde, maar bij zulk groot nieuws was een nachtelijk bulletin van de NOS toch wel op zijn plaats geweest. Aan de andere kant, de hele nacht kon je online overal terecht – zoals je in 1963 de radio kon aanzetten voor doorlopende updates. Bovendien, het was weliswaar groot nieuws, maar het ontwikkelde zich nauwelijks. Zondagavond zat ik nog steeds naar de eindeloos herhaalde eerste minuten te kijken. In de loop van de dag kwam alleen de naam van de dader erbij, dat hij geregisteerd stond als Republikeinse kiezer, gepest werd op school, en dat hij de AR-15 van zijn vader had gebruikt.
Foto van de eeuw
Indrukwekkend zijn die eerste beelden wel. Hoe Trump naar zijn rechteroor grijpt en duikt, bedolven wordt door veiligheidsmensen, om zijn schoenen vraagt, weer overeind komt en „Fight! Fight! Fight” scandeert. Fotojournalist Evan Vucci van persbureau AP maakte „de foto van de eeuw”: Trump staat stoer, van onderaf gezien, hij balt zijn vuist, bloed op zijn gezicht, boven zijn hoofd de Amerikaanse vlag. Deze volmaakte compositie in rood, wit en blauw is meteen een groot cadeau aan de Trump-campagne. Volgens commentatoren zou de aanslag, en Trumps onverschrokken reactie erop, de kandidaat helpen bij de presidentsverkiezingen van november. „Hij komt hieruit als een vechter”, zei historicus Douglas Brinkley in Nieuwsuur.
Ook de analyse kwam niet veel verder op de eerste dag. Het ging over veiligheid, vooral over de vraag: hoe kon de schutter op slechts 130 meter van Trump ongestoord met zijn halfautomatische wapen op een dak liggen? Verder viel veelvuldig het woord „polarisatie”. Brinkley sprak over een „neo-civil war”: „Dit is een gevaarlijk moment in de Amerikaanse geschiedenis”. Republikeinen zullen de schuld van de aanslag geven aan de Democraten die Trump zouden hebben „gedemoniseerd”, waardoor de toch al gespannen politieke situatie nog meer zal verslechteren. Amerika-kenner Lalia Frank trok in Nieuwsuur een vergelijking met de moord op politicus Pim Fortuyn in 2002: „Dit is de Amerikaanse variant van ‘de kogel kwam van links’.”
Ondertussen moest ik maar steeds aan dat oor denken. Hoe is het mogelijk, zo rakelings langs zijn hoofd? En dat precies dat randje van zijn oor werd geraakt. Het scheelde letterlijk een haar. De correspondenten brachten het nieuws allemaal koel, behalve Erik Mouthaan van RTL Nieuws, die geëmotioneerd uitriep: „Hij was gewoon bijna dood geweest!”
Na de aanslag op Kennedy in 1963 belde het nieuwsgierige volk trouwens gewoon met de kranten voor updates. En ze stonden op de stoep van De Telegraaf voor de eerste editie om middernacht, met een kop in „rampletters” en lekker veel foto’s.
Lees ook
Na ontsnapping aan de dood verwerft Trump status van martelaar
