Na ontsnapping aan de dood verwerft Trump status van martelaar

Fred Emmer opende het Achtuurjournaal: „Zojuist ontvangen wij het bericht dat er een moordaanslag is gepleegd op het leven van president John Fitzgerald Kennedy. Bijzonderheden ontbreken nog”. Bewegende beelden hadden ze niet, die novemberavond in 1963. Het journaal had zelfs geen portret van de Amerikaanse president. Na de korte mededeling ging Emmer door met onder meer een postduivententoonstelling. Het regende de volgende dag klachten over de tv-verslaggeving. „Televisie faalde”, oordeelden de tv-recensenten. Dat blijkt uit een oude aflevering van Andere Tijden uit 2013 die het geschiedenisprogramma zondag op de site zette. Opnieuw relevant.

Want is het zestig jaar later beter? In Amerika was de aanslag op oud-president Trump rechtstreeks op televisie, maar de Nederlandse kijker moest zondag nog een hele nacht wachten voor hij om zeven uur ’s ochtends bij Hart van Nederland (SBS6) kon horen: „Ja, je wordt vanmorgen wakker met het nieuws dat Donald Trump gewond is geraakt.” Pas om 9 uur kwam het NOS Journaal met een speciale uitzending. RTL Nieuws wachtte tot 18 uur.

Ik zal niet zeggen dat de televisie wederom faalde, maar bij zulk groot nieuws was een nachtelijk bulletin van de NOS toch wel op zijn plaats geweest. Aan de andere kant, de hele nacht kon je online overal terecht – zoals je in 1963 de radio kon aanzetten voor doorlopende updates. Bovendien, het was weliswaar groot nieuws, maar het ontwikkelde zich nauwelijks. Zondagavond zat ik nog steeds naar de eindeloos herhaalde eerste minuten te kijken. In de loop van de dag kwam alleen de naam van de dader erbij, dat hij geregisteerd stond als Republikeinse kiezer, gepest werd op school, en dat hij de AR-15 van zijn vader had gebruikt.

Foto van de eeuw

Indrukwekkend zijn die eerste beelden wel. Hoe Trump naar zijn rechteroor grijpt en duikt, bedolven wordt door veiligheidsmensen, om zijn schoenen vraagt, weer overeind komt en „Fight! Fight! Fight” scandeert. Fotojournalist Evan Vucci van persbureau AP maakte „de foto van de eeuw”: Trump staat stoer, van onderaf gezien, hij balt zijn vuist, bloed op zijn gezicht, boven zijn hoofd de Amerikaanse vlag. Deze volmaakte compositie in rood, wit en blauw is meteen een groot cadeau aan de Trump-campagne. Volgens commentatoren zou de aanslag, en Trumps onverschrokken reactie erop, de kandidaat helpen bij de presidentsverkiezingen van november. „Hij komt hieruit als een vechter”, zei historicus Douglas Brinkley in Nieuwsuur.

Ook de analyse kwam niet veel verder op de eerste dag. Het ging over veiligheid, vooral over de vraag: hoe kon de schutter op slechts 130 meter van Trump ongestoord met zijn halfautomatische wapen op een dak liggen? Verder viel veelvuldig het woord „polarisatie”. Brinkley sprak over een „neo-civil war”: „Dit is een gevaarlijk moment in de Amerikaanse geschiedenis”. Republikeinen zullen de schuld van de aanslag geven aan de Democraten die Trump zouden hebben „gedemoniseerd”, waardoor de toch al gespannen politieke situatie nog meer zal verslechteren. Amerika-kenner Lalia Frank trok in Nieuwsuur een vergelijking met de moord op politicus Pim Fortuyn in 2002: „Dit is de Amerikaanse variant van ‘de kogel kwam van links’.”

Ondertussen moest ik maar steeds aan dat oor denken. Hoe is het mogelijk, zo rakelings langs zijn hoofd? En dat precies dat randje van zijn oor werd geraakt. Het scheelde letterlijk een haar. De correspondenten brachten het nieuws allemaal koel, behalve Erik Mouthaan van RTL Nieuws, die geëmotioneerd uitriep: „Hij was gewoon bijna dood geweest!”

Na de aanslag op Kennedy in 1963 belde het nieuwsgierige volk trouwens gewoon met de kranten voor updates. En ze stonden op de stoep van De Telegraaf voor de eerste editie om middernacht, met een kop in „rampletters” en lekker veel foto’s.

Delen

Mail de redactie

De Amerikaanse veiligheidsdienst FBI heeft de telefoon in handen van de 20-jarige Thomas Crooks, die zaterdagavond de aanslag pleegde op oud-president Donald Trump. Dat meldt persbureau Bloomberg. Volgens onderzoeksleider Kevin Rojek die het onderzoek leidt, was het bemachtigen van de telefoon een prioriteit in het zoeken naar een motief van Crooks. Zijn familie werkt mee aan het onderzoek.

Er is nog motief bekend en ook geen ideologie geïdentificeerd die in verband kan worden gebracht met de schutter. De FBI heeft tot nu toe al wel meer dan 2.000 tips ontvangen, zegt Rojek. Het lijkt erop dat hij alleen heeft gehandeld.

Crooks werd direct doodgeschoten door de veiligheidsdiensten, nadat hij Trump vanaf een dak op ongeveer 150 meter afstand meerdere malen beschoot. De FBI is nog bezig toegang te krijgen tot de informatie die op zijn telefoon is opgeslagen.

Na een mislukte moordaanslag heeft Donald Trump, die onder zijn aanhangers al werd gezien als slachtoffer van de staat en van zijn politieke tegenstanders, de status van martelaar verworven. Het politieke en live uitgezonden geweld tegen Trump markeert een nieuw dieptepunt in de virulente verkiezingsstrijd tussen oud-president en zijn opvolger Joe Biden. En het kan die race en de polarisatie in de Verenigde Staten verder verharden.

Trump ontsnapte zaterdagavond op een podium voor duizenden fans in Butler, Pennsylvania aan de dood toen van meerdere kogels uit een halfautomatisch vuurwapen er slechts één zijn rechteroor raakte. Hij dook naar de grond, terwijl zijn beveiligers de schutter doodschoten. Een toeschouwer kwam om het leven en twee anderen raakten zwaargewond.

Trump liet zich vervolgens niet lijdzaam afvoeren. Toen zijn persoonlijke bewakers hem in veiligheid wilden brengen, gebood hij hen te wachten zodat hij zijn publiek en de camera’s kon toespreken. „Vecht! Vecht! Vecht!”, riep Trump, met een gebalde vuist, vertrokken mond en bebloed gezicht. De beelden zijn ogenblikkelijk iconisch – voor zijn verkiezingscampagne en de Amerikaanse geschiedschrijving.

Kort na de gewelddaad meldde Trump via sociale media dat het goed met hem ging. „Ik ben getroffen door een kogel die de bovenkant van mijn rechteroor doorboorde”. Hij noemde het „ongelofelijk dat zo’n daad kan plaatsvinden in ons land”.

Explosieven

De FBI heeft bekendgemaakt dat de doodgeschoten dader de twintigjarige Thomas Matthew Crooks zou zijn, die op een uur afstand van de Trump-bijeenkomst woonde. Bij zijn auto en zijn huis zijn later explosieven gevonden. Over een motief of eventuele medestanders is nog niets bekend.

De vraag is hoe Crooks de gelegenheid kreeg om op 150 meter afstand van Trump met een AR-15 geweer een dak op te klimmen en de Republikeinse presidentskandidaat te beschieten. De federale beveiliging door de Secret Service, waar Trump als oud-president eindeloos recht op heeft, faalde zaterdag opzichtig. Ooggetuigen zouden de bewakers en de politie minuten voor Crooks aanlegde herhaaldelijk hebben gewaarschuwd. De scherpschutters onder Trumps beveiligers reageerden pas toen de dader al meermaals had geschoten.

De vrees bestaat dat de aanslag een voorbode kan zijn van meer geweld

Net als andere overheidsdiensten werd de Secret Service door veel Republikeinen al gewantrouwd. Online doen allerlei complottheorieën de ronde. Verschillende politici maken president Biden gretig medeplichtig aan de beschieting. Senator J.D. Vance, een van Trumps potentiële running mates, noemde de aanslag „geen geïsoleerd incident” en een direct gevolg van de retoriek van de Biden-campagne die Trump „een autoritaire fascist is die ten koste van alles moet worden tegengehouden”. Congreslid Mike Collins uit Georgia beweerde dat „Joe Biden het bevel gaf”. De kogel kwam volgens velen sowieso van links.

Trump zelf bedankte zijn beveiligers in verschillende berichten op zijn Truth Social platform en spreekt verzoenende woorden. „Het is belangrijker dan ooit dat wij verenigd zijn en ons ware karakter als Amerikanen laten zien, sterk en vastberaden blijven en het kwaad niet laten winnen.”

Onmenselijke vijanden

President Biden heeft de aanslag veroordeeld en opgeroepen tot eenheid. Hij heeft Trump zaterdagavond gebeld. Het zou volgens zijn medewerkers een „goed, kort en respectvol” gesprek zijn geweest. Bij het voor Biden dramatisch verlopen verkiezingsdebat waar de twee elkaar eind juni zagen, spraken zij niet met elkaar en kon er geen handdruk vanaf.

De vrees bestaat dat de aanslag op Trump een voorbode kan zijn voor meer geweld. Het politieke klimaat in de VS is zo giftig dat Republikeinen en Democraten elkaar niet meer zien als tegenstanders, maar als onmenselijke vijanden tegen wie de grofste middelen gelegitimeerd zijn. Uit peilingen blijkt dat een deel van de Amerikanen een revolutie en een nieuwe burgeroorlog noodzakelijk achten.

Deze week komt de Republikeinse Partij in Milwaukee bijeen om Trump formeel tot presidentskandidaat te kronen. Daar zal de komende dagen blijken hoe de mislukte moordaanslag politiek zal worden ingezet. Overheerst Trumps primaire reactie, om meteen na zijn beschieting zijn aanhangers op te roepen te vechten? Of kiest hij voor de oproep tot verbinding die hij online predikt? Een ding staat vast: Trump heeft politieke en juridische tegenslagen altijd in zijn voordeel weten om te zetten. De mug shot uit een van zijn vervolgingen voor het ondermijnen van de verkiezingsuitslag van 2020 en de miljoenen aan campagnedonaties die hij ophaalde na zijn eerste veroordeling in New York zullen verbleken bij de beelden en gevolgen van zijn ontsnapping aan de dood.

Delen

Mail de redactie