De groep dakloze vrouwen wordt in Nederland steeds groter, maar er is lang niet altijd gepaste hulp. Sheila Kamerman ging langs bij de vrouwenopvang in Rotterdam en zag hoeveel van hen vastlopen in een slecht functionerend systeem.
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Voormalig D66-leider Alexander Pechtold wordt de nieuwe burgemeester van Delft. De gemeenteraad van Delft heeft donderdagavond in een raadsvergadering besloten hem aan te bevelen aan het demissionaire kabinet. Hij zal na instemming door de ministerraad en een Koninklijk Besluit begin september worden beëdigd als opvolger van huidig burgemeester Marja van Bijsterveldt.
De in Delft geboren Pechtold is volgens de vertrouwenscommissie die hem naar voren schoof „een ervaren en kundig bestuurder die met jeu en humor met mensen verbinding kan maken en de positie van Delft in de regio en landelijk verder kan versterken”. Hij is nu nog algemeen directeur van het CBR.
Er waren in totaal 32 sollicitanten met interesse in het burgemeesterschap. Voorzitter Joost van der Sluis (SP) van de vertrouwenscommissie zegt tegen Omroep West dat Pechtold zeer betrokken is. „Hij spreekt net zo makkelijk met het college van bestuur van de TU Delft, als met Henk en Ingrid, zoals hij dat dan zou zeggen.”
Bestuurlijke ervaring
De 59-jarige Pechtold was voordat hij de landelijke politiek inging eerste gemeenteraadslid en wethouder in Leiden alvorens van 2003 tot 2005 burgemeester te worden van Wageningen. Daarna was hij van 2005 tot 2006 minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Balkenende II en van 2006 tot 2018 fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer.
„Delft krijgt met Alexander Pechtold een gepassioneerde, ervaren en betrokken burgemeester”, schrijft huidig D66-leider Rob Jetten op X. „Een geweldige match voor deze prachtige en innovatieve stad met zoveel historie.”
Pechtold kwam in 2018 in opspraak vanwege een appartement dat hij had gekregen van een Canadese oud-diplomaat en dat niet had gemeld in het geschenkenregister van de Tweede Kamer.
Lees ook
Hugo de Jonge voorgedragen als commissaris van de Koning in Zeeland
Sinds het Huis van Afgevaardigden het voorstel eind vorig maand aannam, heeft Musk forse kritiek op het begrotingsplan, dat belastingen laag moet houden en belangrijke campagnebeloftes van de Republikeinen inlost. De techondernemer laakt dat Trumps wetgevend prestigeproject de enorme Amerikaanse staatsschuld niet serieus terugdringt, maar juist verder laat oplopen.
Vorige week namen de twee nog feestelijk afscheid tijdens een persconferentie in het Witte Huis. De president bedankte Musk voor de ruim vier maanden waarin hij als buitengewoon ambtenaar de overheidsfinanciën op orde zou hebben helpen brengen. Hoewel het slagen van die bezuinigingsmissie door critici betwist wordt, vierden de twee het als een groot succes en gingen ze als ‘vrienden’ uiteen.
Nog geen week later is de toon veel minder vriendschappelijk. Trump schamperde donderdag dat Musk alleen maar kritisch zou zijn, omdat hij het Witte Huis mist. De Tesla-topman zou slechts tegen deze wet ageren, omdat ze ook een belastingkorting op de aanschaf van e-cars beëndigt. Trump stelde dat hij de wet vooraf aan Musk had laten lezen en dat die er niks op aan te merken had gehad.
Musk ontkende dit in een bericht op X stellig. Hij sneerde dat de wet „midden in de nacht werd doorgevoerd, zodat niemand hem ook maar kon lezen”. Volksvertegenwoordigers waren op 22 mei inderdaad al een etmaal wakker toen ze in de vroege ochtend eindelijk mochten stemmen. In koortsachtige, nachtelijke onderhandelingen was nog gesleuteld aan het Republikeinse begrotings- en belastingplan, dat hierdoor aanzwol tot ruim elfhonderd pagina’s. Nadat genoeg tegenstribbelende leden van de regeringspartij waren gepaaid, nam het Huis van Afgevaardigden het nipt aan (215 stemmen voor, 214 tegen).
Musk is niet de enige die sindsdien kritiek heeft. Nu deze in de Senaat voorligt, kan de wettekst pas werkelijk goed gelezen worden. Door de senatoren, door Republikeinse afgevaardigden die er al mee instemden, door de Democratische oppositie én door de buitenwereld. En bij die zorgvuldigere lezing doken de afgelopen twee weken al verscheidene controversiële bepalingen op. Zeker vier onderdelen van de zogenoemde ‘OBBB’ oogsten binnen en buiten het Congres kritiek – en niet alleen van Musk.
1 Een oplopende staatsschuld
Tweet voor tweet voerde de miljardair Musk, die ruim vier maanden diende als Trumps bezuinigingstsaar, de kritiek op de regeringspartij en haar begrotingsplan deze week hoger op. In een stroom berichten op zijn sociale mediaplatform X bekritiseerde hij het Republikeinse voorstel dinsdag als „een walgelijke gruwel”. Hij herhaalde zijn waarschuwingen dat het Amerikaanse begrotingstekort (nu ruim 6,5 procent van het bbp) te hoog blijft. Dat de staatsschuld te snel oploopt, waardoor de VS uiteindelijk „bankroet” zullen gaan. Musk riep Republikeinen op de wet in deze vorm nog te torpederen: „KILL the BILL”.
Wie wel voor het plan stemt, kan uitgedaagd worden bij voorverkiezingen, dreigt hij. De man die vorig jaar uitgroeide tot Republikeins topdonateur, kan dit dreigement financieel kracht bijzetten door politieke campagnes van rivalen te sponsoren.
Musks felste kritiek richt hij op de uitgavenkant. Het voorstel verlengt Trumps enorme belastingverlagingen uit 2017, die vooral de allerrijkste Amerikanen ten goede kwamen. En die verlichtingen worden maar ten dele gecompenseerd met extra bezuinigingen op het sociale vangnet, zoals zorgregeling Medicaid en voedselbonnenprogramma SNAP. Volgens de onafhankelijke rekenmeesters van het Congres zal de OBBB de komende tien jaar 2.400 miljard dollar toevoegen aan de staatsschuld.
Musk noemt het voorstel „volgepropt met pork”, dat laatste is politiek jargon voor de cadeautjes die politiek Washington zichzelf uitdeelt. In ruil voor, bijvoorbeeld, een lokaal infrastructureel project voor hun kiesdistrict stemmen sceptische Congresleden in met een voorstel. Die koehandel doet de besparingen die Musk de afgelopen tijd zocht met zijn ‘Departement voor Overheidsefficiëntie’ in één klap teniet, klaagt hij.
Begin deze week susten Republikeinen nog dat Musk vooral boos zou zijn, omdat subsidies voor de energietransitie van de vorige regering-Biden geschrapt worden, waarvan ook zijn stekkerautomerk Tesla profiteert. Maar donderdag suggereerde Trump dat de snelste manier om de begroting op orde te brengen is om Musk geen overheidsklussen meer te gunnen. Zo is Musk zakelijk afhankelijk van de regering voor opdrachten voor zijn ruimtevaartbedrijf SpaceX.
Na Trumps uithaal stortte het aandeel Tesla op de beurs fors in. Later op de avond zei Musk dat hij geen vluchten meer naar het internationale ruimtestation ISS zou kunnen verzorgen, zoals hij eerder dit jaar nog deed om twee NASA-astronauten op te halen.
2 Een wraaktaks
Musk en Trump vechten hun onmin nu in het openbaar uit. Maar de techmiljardair is niet de enige zakenman bij wie de wet op weerstand stuit. Zo laat ‘Sectie 899’ van het wetsvoorstel Wall Street sidderen en er alarmbellen afgaan, melde de Financial Times afgelopen zaterdag. Volgens de zakenkrant bleef deze specifieke bepaling „onterecht onderbelicht” bij de behandeling door het Huis. Sectie 899 zou de Amerikaanse overheid de macht geven buitenlandse beleggers en bedrijven een aanvullende belasting te heffen over hun investeringen in de VS.
Dit wordt al een zogenoemde ‘revenge tax’ genoemd, omdat ze kan worden opgelegd aan marktpartijen uit landen die zelf „oneerlijke buitenlandse belastingen” zouden heffen. Dit zou slaan op de meeste EU-landen, maar ook het VK, Canada en Australië. Daarmee echoot deze ‘wraaktaks’ de ‘wederkerige importheffingen’ die Trump begin april invoerde tegen tientallen handelspartners die de VS volgens hem benadelen. De president trok die ‘tariffs’ na groeiende marktpaniek weer in, maar blijft ermee dreigen als onderhandelingswapen in gesprekken over ‘eerlijkere’ handelsafspraken.
Section 899 zet het toch al onzekere investeringsklimaat in de VS verder onder druk, stellen critici. En dat juist op een moment dat Trump buitenlandse bedrijven wil verleiden productiecapaciteit naar zijn land te verplaatsen. Bovendien zijn de VS door hun groeiende schuld nu hard op zoek naar opkopers van staatsobligaties, waarin de interesse recent juist afkoelt. Musks voorspelling dat de overheidsfinanciën onhoudbaar worden, zou zichzelf hiermee versneld inlossen.
3 Vrij spel voor AI
De politica behoort tot een heel ander kamp van het trumpisme dan Musk, maar ook Marjorie Taylor Greene uitte deze week kritiek op de wet. De prominente Republikeinse politica uit zuidelijk Georgia schroomde niet te erkennen dat ze de tekst van de aangenomen wet niet helemaal uitgeplozen had, toen ze vorige maand stemde. Want had de radicale trumpista de inhoud van de pagina’s 278 en 279 namelijk gekend, „dan had ik NEE gestemd”, schreef ze dinsdag op X bij kopietjes van de gewraakte passage.
Deze bepaling regelt dat Amerikaanse staten de komende tien jaar geen eigen wetgeving mogen doorvoeren om kunstmatige intelligentie aan banden te leggen. Republikeinen haten federale bemoeienis en geven individuele staten juist graag meer macht, niet minder.
De bewuste bepaling werd twee dagen voor de Huis-stemming aan het voorstel toegevoegd. Ze lijkt toegeschreven op de wens van de AI-lobby, die veel macht geniet binnen Trump-II. Ook Musk is met zijn bedrijf xAI en chatbot Grok actief in de sector en investeert er fors in.
Taylor Greene geldt daarentegen als exponent van de radicaal-populistische MAGA-vleugel binnen het trumpisme. Ze roept de Senaat op de bepaling nog te schrappen. „We hebben geen idee waartoe AI over tien jaar toe in staat is, het vrij spel geven en de macht van staten inperken is potentieel gevaarlijk.”
4 Geen belasting meer op fooien
De OBBB behelst een enorme overdracht van welvaart van de allerarmste naar de allerrijkste Amerikanen. Dit lijkt ook de reden dat Musk (geschat privévermogen: circa 380 miljard) vooral de uitgavenkant van de wet bekritiseert en niet de aanhoudende lastenverlichting voor hem en andere supervermogenden die ze óók regelt.
Dat is echter niet zoals Trump het voorstel in de markt zet. Zijn regering licht liever één populistisch aspect van het plan eruit: de afschaffing van de belasting op fooien en overuren. Trump lanceerde die belofte van ‘no tax on tips’ op campagne in swing state Nevada, met zijn vele casino’s. Maar niet alleen in gokstad Las Vegas zijn veel mensen afhankelijk van fooien, ook in de horeca krijgen veel werknemers een sub-minimumloon dat ze moeten aanvullen met tips.
Op de website van het Witte Huis staat sinds kort een rekentool waarmee mensen kunnen becijferen hoeveel ze erop vooruitgaan als fooien en overwerk onbelast worden. Vakbonden, activisten voor een „eerlijk” minimumloon en belastingexperts betwijfelen echter of werknemers netto zo sterk profiteren.
De laagste inkomensklassen betalen al geen federale inkomensbelasting, ook niet over fooien. En er bestaat het risico dat werkgevers (Trump was zelf ooit casinomagnaat) het al schrale basisloon verder verlagen zodra fooien niet meer afgeroomd worden door de fiscus. Dit deel van de wet zou vooral de aandacht moeten afleiden van de veel grotere belastingverlaging voor miljardairs als Musk, van wie er vorig jaar meer genereus doneerden aan Trump.
Nu naar de Senaat
Dat voormalig Trump-vertrouweling Musk kritiek had op de wet liet hij al doorschemeren, maar zijn snoeiharde, openlijke aanvallen op de president en diens partij zetten een reeds hoogst onvoorspelbaar politiek proces verder onder hoogspanning. De komende weken debatteert de Senaat nog over het plan, met het streven het voor 4 juli (Onafhankelijkheidsdag in de VS) in stemming te brengen. Komen de senatoren echter met grote aanpassingen, dan mag het Huis zich ook nog een keer uitspreken.
Met een meerderheid in beide kamers zou het voor Trump en zijn Republikeinen een blamage zijn als dit proces nog ontspoort. Maar voordat hij op Trumps bureau ligt voor ondertekening, zal de wettekst zeker nog verder verfraaid moeten worden. Toen zijn kritiek nog mild klonk, had Musk daar eind vorige maand nog wel een advies over: „Een wet kan óf big óf beautiful zijn”, lachte hij, „maar niet allebei.”
De provincie Zeeland heeft Hugo de Jonge donderdag voorgedragen als commissaris van de Koning voor de komende zes jaar. Dat melden onder meer de Provinciale Zeeuwse Courant en Omroep Zeeland. De 47-jarige De Jonge is sinds afgelopen september al waarnemend commissaris in Zeeland; hij nam toen het stokje over van Han Polman. De Provinciale Staten willen nu graag met hem door.
CDA’er De Jonge, die onder meer vijf jaar minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was, profileerde zich de afgelopen maanden actief als boegbeeld van Zeeland, onder meer in talkshows. Hij hield zich als waarnemend commissaris actief bezig met de groei van de provincie. Die is volgens hem noodzakelijk om voorzieningen als onderwijs en zorg op peil te houden, zei hij afgelopen januari in een nieuwjaarstoespraak.
Als Judith Uitermark (NSC), demissionair minister van Binnenlandse Zaken, besluit om de voordracht van de provincie Zeeland over te nemen, wordt De Jonge binnenkort benoemd door de Koning. Normaal gesproken doet een binnenlandminister dat.
Geboren Zeeuw
De Jonge, een geboren Zeeuw, was van 2022 tot 2024 minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en van 2023 tot 2024 ook minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daarvóór was hij vicepremier en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport – hij werd vooral bekend in de coronacrisis. Ook deed hij een gooi naar het leiderschap van het CDA. Daarvoor werkte hij jarenlang als wethouder in Rotterdam, waar hij momenteel nog woont. Als commissaris zal hij moeten verhuizen naar Zeeland.
De commissaris van de Koning houdt onder meer toezicht op het beleidsproces van de provincie en adviseert en bemiddelt bij bestuurlijke problemen in gemeenten. Daarnaast stimuleert hij samenwerking tussen instellingen en organisaties in de provincie.
Lees ook
Zeeland moet groeien, vinden bestuurders. ‘Terneuzen kan een suburb van de Belgische Randstad worden’
Correctie (5 juni, 23.00u.): in een eerdere versie van dit bericht stond in de kop dat De Jonge is benoemd tot commissaris van de Koning; bedoeld werd: ‘voorgedragen’. Dat is aangepast.
