De Amerikaanse vliegtuigfabrikant Boeing neemt zijn belangrijkste leverancier over. Spirit AeroSystems, dat onder meer de romp maakt voor de Boeing 737 MAX, moet weer deel worden van het concern. Zo hoopt Boeing meer grip te krijgen op de kwaliteit en de veiligheid van zijn vliegtuigen.
Spirit AeroSystems was tot 2005 een onderdeel van Boeing. Na de verzelfstandiging ging de leverancier van onder meer rompen en vleugels actief op zoek naar andere klanten. Het bedrijf – met hoofdkantoor in Wichita, Kansas, en fabrieken in onder meer Noord-Ierland, Frankrijk, Marokko en Maleisië – levert ook aan Boeings grote concurrent Airbus.
Boeing en Spirit staan onder grote druk na een aantal ernstige incidenten
Boeing en Spirit staan onder grote druk van politici, justitie en klanten, met name in de VS, na een aantal ernstige incidenten. In 2018 en 2019 crashten twee Boeing 737 MAX-vliegtuigen, wat 346 mensen het leven kostte. En in januari van dit jaar verloor een 737 MAX-toestel van Alaska Airlines een deurpaneel. Dat kwam uit een fabriek van Spirit.
Boeing wil 4,7 miljard dollar (4,4 miljard euro) betalen voor Spirit AeroSystems (omzet 2023 6 miljard dollar; verlies 616 miljoen; 21.000 medewerkers). Ook wil Boeing Spirits schuld overnemen (3,6 miljard). De acquisitie werd al maanden verwacht. Desondanks is de koop om een aantal redenen opmerkelijk.
Inbesteden, niet uitbesteden
De overname, die medio 2025 afgerond zou moeten zijn, is een stijlbreuk voor Boeing. ‘Inbesteden’, niet langer uitbesteden, is een nieuw fenomeen bij de vliegtuigbouwer.
Lees ook
Waarom de motorenbouwers in het Noord-Franse Villaroche de spil in de hele vliegtuigindustrie zijn
Boeing heeft de afgelopen jaren juist steeds meer productie afgestoten. Zo hoopte het bedrijf de kosten te drukken. Onderdelen van de 737 MAX – van romp en vleugels tot elektronica – komen uit de hele wereld, van gespecialiseerde leveranciers. Dat geldt overigens ook voor andere vliegtuigbouwers. Onderdelen voor Airbus’ bestseller, de A320neo worden ook over de hele wereld gemaakt. En de motoren voor China’s paradepaardje, de Comac C919, komen uit een fabriek in Noord-Frankrijk.
De strategie van uitbesteden stuitte op steeds meer kritiek, bijvoorbeeld half juni tijdens de hoorzitting van Boeing-topman Dave Calhoun voor de Amerikaanse Senaat. Het bedrijf zou de financiële belangen van aandeelhouders prioriteit geven boven de belangen van klanten, de luchtvaartmaatschappijen, en hun passagiers.
Wie uitbesteedt raakt het zicht kwijt op zijn productie, is de kritiek. Hoe het paneel tijdens de gewraakte Alaska Airlines-vlucht in januari bijvoorbeeld uit het vliegtuig kon vallen is nog niet helder. Duidelijk is in elk geval dat Spirit en Boeing niet hebben opgemerkt dat de bewuste bouten niet vastzaten toen het toestel werd opgeleverd.
Rol van Airbus in de deal
Sinds Spirit AeroSystems op eigen benen staat heeft het bedrijf zijn vleugels uitgeslagen. In 2006 kocht Spirit de vliegtuigonderdelenfabrieken van het Britse BAE Systems in onder meer Glasgow, Schotland, en die van Bombardier in Belfast, Noord-Ierland. In de laatste fabriek maakt Spirit onder meer vleugels voor de kleinste toestellen van Airbus, de A220.
In 2023 bestond 64 procent van Spirits omzet uit onderdelen voor Boeing, 19 procent voor Airbus en 17 procent voor andere leveranciers, waaronder het Amerikaanse defensieconcern RTX.
Die verwevenheid maakte -Boeings geplande overname van Spirit tot een ingewikkelde driehoeksruil. Airbus, dat zijn productie wil opvoeren en leveranciers pusht om harder te werken, wilde niet dat de productie in onder meer Noord-Ierland in handen van zijn concurrent zou komen. Afgesproken is nu dat Airbus Spirits fabrieken in Noord-Ierland, Schotland, Maleisië en Marokko koopt. Die zijn verlieslatend. Airbus koopt ze voor het symbolische bedrag van 1 dollar en ontvangt ter compensatie 559 miljoen dollar.
„Het samenbrengen van Spirit en Boeing maakt een grotere integratie van de productie- en ontwikkelcapaciteiten van beide bedrijven mogelijk, inclusief onze veiligheids- en kwaliteitssystemen”, stelde Spirit-topman Patrick Shanahan. Ook zijn collega Calhoun van Boeing benadrukte dat de overname goed is voor de veiligheid van zijn vliegtuigen.
Het is de vraag of de Amerikaanse autoriteiten dat ook vinden. Zo wil de Federal Aviation Administration (FAA), de luchtvaarttoezichthouder in de VS, eerst vorderingen zien op het gebied van veiligheid en kwaliteit voordat Boeing zijn productie van de 737 MAX weer mag opvoeren.
Boeing heeft een week de tijd
En volgens persbureau Reuters heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie Boeing een week de tijd gegeven schuld te bekennen voor de twee crashes van 737 MAX-toestellen in 2018 en 2019. Zo niet, dan volgt een rechtszaak.
Boeing had in 2021 een schikking getroffen in beide crashes, maar Justitie meent dat Boeing verplichtingen heeft geschonden, wat het bedrijf weer strafbaar maakt. Het heeft Boeing een overeenkomst aangeboden – een geldboete en een toezichtsstraf – waarmee het bedrijf een rechtszaak kan vermijden. Wel moet Boeing dan schuld bekennen voor de ongelukken. Families van de slachtoffers van de crashes in 2018 en 2019 wijzen een schikking af. Zij willen dat de Boeing-top strafrechterlijk wordt vervolgd voor de ongelukken.
