Het idee komt regelmatig op bij de EO. Waarom maken we geen chatbot die op basis van kunstmatige intelligentie (AI) vragen beantwoordt die mensen aan Jezus willen stellen? Maar voorlopig is dat voor de omroep, die zich wel degelijk met AI bezighoudt, nog een stap te ver.
„Er bestaan al verschillende chatbots die mensen oproepen: praat met Jezus! Vooral in het Engels zijn er allerlei varianten. Op zich is daar voor mij niks mis mee”, zegt Matthias van Turennout, die bij de EO onder meer ‘strategisch manager’ is van het dossier digitalisering en innovatie. „Het is een van de eerste dingen waar je als EO aan denkt bij AI: wat zou het leuk zijn als je met Jezus kunt praten. Alleen: zolang de gebruiker maar begrijpt hoe het werkt, en goed beseft dat je dan praat met ‘een AI’, met een computer.
„Als omroep, die er is voor een brede groep in Nederland, denken we dat een deel van ons publiek nog niet klaar is om zo’n gesprek te voeren. Daarom hebben we hier een duidelijke grens getrokken. We zijn liever te laat dan te vroeg om dit aan te bieden.” In de AI-richtlijnen die de omroep heeft opgesteld staat: „AI mag niet namens Jezus, God of de Heilige Geest antwoorden.”
In diezelfde richtlijn staat dat de EO bij het gebruik van AI een pioniersrol wil vervullen…
„…binnen christelijk Nederland. Die nuance is belangrijk. Met de opkomst van het internet was christelijk Nederland niet de snelste, daarom nemen wij daar nu die pioniersrol op ons. We denken dat we vanuit onze positie iets kunnen bijdragen.”
Met wat voor toepassingen van AI?
„Dit voorjaar zijn we een samenwerking aangegaan met het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) rond de vraag: hoe gaan we om met AI en de Bijbel? We voelen allebei: dit kunnen we niet alleen. Zij hebben heel veel kennis van de Bijbel en alle theologische opvattingen er omheen. Wij hebben ervaring hoe je dat naar het publiek brengt, hoe je verhalen vertelt voor de breedte van Nederland.
„Dus we zijn samen gaan experimenteren en hebben een ‘Bijbel-lab’ opgezet. Het is een experimentele omgeving waarin we uitzoeken: waar zit de meerwaarde van AI voor de Bijbel? We hebben voor de hand liggende dingen, variërend van een chatbot een chatbot die vragen beantwoordt over de Bijbel, tot een AI-talkshow format.’’
De lichtvoetige talkshow (BijbelBabbels Live) werkt niet met pratende en bewegende avatars, maar functioneert als een chat tussen de gebruiker, een presentator en, zoals die laatste het formuleert, „twee beroemde gasten uit de Bijbel”. Bijvoorbeeld „de sterke man van het Oude Testament die zijn kracht verloor door een knipbeurt. Dames en heren, geef een hartelijk welkom aan Simson!”. Als een gebruiker vraagt welke lessen Simson heeft geleerd uit zijn lot, luidt het antwoord: „Het besef dat kracht en talent niets betekenen zonder wijsheid en sturing.”
Ben ik persoonlijk blij dat AI in de wereld is gekomen? Daar heb ik regelmatig mijn twijfels over
Waarom is AI voor de EO belangrijk?
„Omdat AI zich op dit moment zó snel ontwikkelt, dat je wel mee móet. Ben ik persoonlijk blij dat AI in de wereld is gekomen? Daar heb ik regelmatig mijn twijfels over. Maar het is er, en als omroep moeten we daar iets mee, dat staat voor ons buiten kijf. Net zoals we mee moesten met televisie en internet en alle revoluties die we hebben gehad. Kunstmatige intelligentie is de volgende, en daarom willen we er snel op voorsorteren.
„Daarbij gaan we uit van onze waarden, we willen die door de AI laten meeklinken. Dan kom je ook bij de vraag: past dat bij ons?
„We voelen het als een duivels dilemma. Een vergelijkbare zoektocht hebben we gemaakt met sociale media. Ik ben geen fan van Big Tech. Maar we móeten er wel op, want daar zit het publiek. We willen dat zo veel mogelijk mensen in aanraking komen met de verhalen die wij vertellen.”
Gesprek met bijbelfiguur Jonas in BijbelBabbels Live
Geeft jullie chatbot, Vraag het de Bijbel, echt andere antwoorden op vragen dan ChatGPT?
„Ja, want hij is erop getraind met data van het Bijbelgenootschap. Maar de basis is nog ChatGPT, en niet een eigen Large Language Model (LLM) rondom de Bijbel. Voor we iets groot optuigen willen we eerst uitzoeken wat we kunnen toevoegen.”
Maar als de basis nog ChatGPT is, hoe weet je dan dat jullie waarden daarin terugkomen?
„We weten niet met wat voor informatie ChatGPT gevoed is, maar wel waarmee we het zélf voeden. Het is een experiment. We kunnen zélf wel allerlei vragen stellen in overeenstemming met onze waarden, maar we weten niet wat er gebeurt wanneer gebruikers heel andere vragen gaan stellen.”
Zijn jullie niet bang dat je, vanuit een christelijke optiek, met ChatGPT in onveilige handen bent?
„Dat zijn grote woorden. Maar we weten dat AI alle vooroordelen reflecteert die er in de wereld zijn. We weten ook dat AI in de basis op bepaalde terreinen atheïstisch is. AI is getraind op basis van alle data op het internet. Daardoor zitten er ook atheïstische vooroordelen in. Al denk ik wel dat er meer christelijke waarden in zitten dan islamitische waarden.
„Als je AI vraagt hoe lang de aarde bestaat, dan krijg je het wetenschappelijke antwoord (4,5 miljard jaar, red.). Dat begrijp ik heel goed. Maar er zijn ook christenen die met een beroep op de Bijbel zeggen: nee, het antwoord is 6.000 tot 10.000 jaar. Dat betekent niet dat je AI niet kan gebruiken. Maar dat je bij het stellen van een vraag, het formuleren van een ‘prompt’, bijvoorbeeld kan toevoegen: ‘… en geef christelijke perspectieven…’ ”
Veel mediabedrijven vinden het onterecht dat de makers van AI aan de haal zijn gegaan met hun auteursrechtelijk beschermde content om AI te trainen. Zij willen geld zien. De EO lijkt soepeler. „We zijn er niet op tegen”, staat in jullie richtlijnen, „dat onze content onderdeel wordt van de data van LLM’s, omdat we vinden dat ons geluid van toegevoegde waarde is voor de systemen.”
„Ik kan me goed voorstellen dat commerciële bedrijven er wél bezwaar tegen maken dat hun content wordt gebruikt. Maar zij hebben een commercieel belang. Als onderdeel van de publieke omroep gaat het ons om een publiek belang. We stellen wel een duidelijke grens bij privégegevens – die mogen ze niet gebruiken voor het voeden van AI. Maar verder hebben we er geen bezwaar tegen. Wel zullen we ons aan de juridische kaders houden, die nog volop in ontwikkeling zijn.”
Lees ook
Wil je een beeld van een zwarte vrouw als drummer? Dat vindt AI moeilijk
