Rouw om Chinese redder van Japans gezin brengt even ontspanning in moeizame relatie

Op vrijdagochtend postte de Japanse ambassade in China een foto op Weibo van een Japanse vlag die halfstok hing. „Ontzet” en „verdrietig” is de ambassade over het bericht van het overlijden van Hu Youping. De 54-jarige Chinese schoolbusmedewerker raakte zwaargewond toen ze afgelopen maandag ingreep tijdens een steekincident, waarbij een Japanse moeder en haar kind werden aangevallen bij een bushalte in de Oost-Chinese stad Suzhou. Hu stierf enkele uren later.

Volgens een verklaring van de betrokken moeder, zelf lichtgewond, hield Hu de dader in bedwang toen die haar jonge zoon wilde aanvallen. Die kwam door Hu’s hulp met de schrik vrij. Hu werkte op een schoolbus van een Japanse school vlak bij de plaats van het incident, in een buurt met veel Japanse bedrijven en migranten. Of dat bij de steekpartij een rol heeft gespeeld is onduidelijk. Over het motief van de gearresteerde verdachte, een 52-jarige man die volgens de politieverklaring werkloos zou zijn, is niets bekendgemaakt.

Na Hu’s overlijden volgde een stortvloed aan condoleanties en lof voor haar moedige handelen. „We geloven dat [Hu’s] moed en goedheid die van het Chinese volk vertegenwoordigen”, schreef de ambassade. Ook de stad Suzhou kondigde aan Hu postuum de titel van „rechtvaardig en moedig rolmodel” te geven.

Gespannen relatie

Het tragische incident zorgt voor een moment van medemenselijkheid in de ingewikkelde relatie tussen China en Japan die, onder meer vanwege de herinnering aan de Japanse bezetting van grote delen van China in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, traditioneel moeizaam is.

Op Chinese sociale media is het onderwerp op vrijdag trending. In de comments worden zowel Hu als de Japanse reactie geprezen. Eerder deze week klonken ook de nationalistische geluiden die op China’s sociale media vaak overheersen, juist als het gaat over rivaal Japan. Sociaal mediaplatform Weibo zei dat het 759 berichten over de aanval op de Japanse migranten had verwijderd en 36 accounts had gestraft omdat ze het incident „overinterpreteerden” en „crimineel gedrag prezen in de naam van patriottisme”.

Op Chinese sociale media worden zowel Hu als de Japanse reactie op haar dood geprezen.
Foto NRC

Ook komt het kort na een ander steekincident waarbij buitenlanders in China werden aangevallen. Op 10 juni werden vier Amerikaanse leraren door een Chinese man neergestoken in een park in de noordoostelijke stad Jilin. Ook toen schoot een Chinees te hulp, en niemand raakte ernstig gewond.

Veilig land

In de Chinese officiële reactie werd in beide gevallen benadrukt dat het gaat om een ongelukkig incident, en dat China nog altijd een van de veiligste landen is. Expert op het gebied van Chinese sociale media Manya Koetse ziet hoe dat een discours is waar de Chinese overheid sterk aan hecht. „Dat beeld wordt aan het wankelen gebracht door dit soort incidenten. De overheid onderstreept daarom aan de ene kant dat China nog steeds heel veilig is, en aan de andere kant prijst het Hu als onverschrokken en moedige Chinees die de veiligheid nog verder versterkt. Overheid en volk doen het samen.”

China’s criminaliteitscijfers liggen inderdaad laag, ver onder het wereldwijde gemiddelde. Toch heeft het land al jaren te maken met steekincidenten, soms met tientallen slachtoffers. Er is geen aanwijzing dat buitenlanders bovengemiddeld gevaar lopen, maar zodra het om buitenlanders gaat krijgt de publieke discussie erover een extra lading. Zoals een populaire reactie onder het bericht van de Japanse ambassade het verwoordde: „Ze beschermde een onschuldig kind, én de eer van het Chinese volk.”