Het grootste criminele mysterie van België blijft na veertig jaar onopgelost. Het federaal parket maakte vrijdag in Brussel bekend het onderzoek naar de Bende van Nijvel af te sluiten. Zo’n tachtig nabestaanden van slachtoffers van de bende werden van het besluit op de hoogte gesteld tijdens een informatiebijeenkomst.
Tussen 1982 en 1985 hield een reeks overvallen, inbraken en aanslagen op winkels België in zijn greep. In totaal vielen 28 doden en 40 gewonden. De misdrijven werden steeds gewelddadiger, met als toppunt een aanslag op een Delhaize-supermarkt in Aalst in 1985, waarbij acht doden vielen. Het was tevens de laatste overval die aan de groep wordt toegeschreven.
Opvallend genoeg was de buit vaak gering. In Aalst ging het om zo’n 900.000 Belgische franken, omgerekend 20.000 euro. Bij andere overvallen ging het ook om spullen. Zo jatte de groep op 17 september 1983 drank, koffie en pralines uit een Colruyt-supermarkt in het Waalse Nijvel. Bij die overval was voor het eerst meer dan één dode te betreuren: een rijkswachter en twee getuigen kwamen om. Sindsdien kregen de overvallers een naam mee: de Bende van Nijvel.
De nabestaanden van slachtoffers ontvingen vorige maand een brief van justitie, waarin zij werden uitgenodigd voor de bijeenkomst. Vooraf vermoedden hun advocaten al dat het ging om de afsluiting van het onderzoek. „Voor velen is het een teleurstelling, maar ook een opluchting”, zei advocaat Peter Callebaut tegen omroep VRT. „De meesten onder ons wensten dat het onderzoek zou stoppen, omdat het oude wonden open rijt.”
Angst in supermarkten
De Bende van Nijvel staat bij veel Belgen nog in het geheugen gegrift vanwege de angst die de overvallen met zich meebrachten. Een bezoek aan de supermarkt kon je in de jaren 80 zomaar je leven kosten, als je op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats zou zijn. Maar de zaak staat ook symbool voor het slechte functioneren van het justitiële systeem in België. Hoe kon het dat de daders nooit werden gepakt?
In al die veertig jaar slaagden de opsporingsdiensten er niet in om de zaak op te helderen. Een zak wapens in het kanaal Brussel-Charleroi die in 1986 werd opgedoken en een doorbraak leek te zijn in het onderzoek, bleek naderhand waardeloos. Volgens de onderzoeksrechter waren de wapens bedoeld om de rechercheurs op een dwaalspoor te brengen. Ook waren er de nodige justitiële problemen, zoals de rompslomp die erbij kwam kijken toen het onderzoek werd overgeheveld naar de politiedienst van Charleroi. Tienduizenden pagina’s moesten daarvoor van het Nederlands naar het Frans vertaald worden.
In 2017 was er een opleving in het onderzoek, toen naar buiten kwam dat ene Chris B. voor zijn dood in 2015 aan zijn broer zou hebben bekend dat hij lid was van de bende. B. was in zijn werkende leven rijkswacht bij de voormalige Belgische politiedienst en kwam al in het dossier van de Bende van Nijvel voor. Hij leek op de compositietekening van bendelid ‘de Reus’ en zou voorafgaand aan de aanslagen zijn familie in Aalst hebben gewaarschuwd niet meer in de Delhaize te mogen winkelen. Maar uiteindelijk was er onvoldoende bewijs om hem daadwerkelijk te vervolgen.
Groot onderzoek
Wel was de bekentenis van Chris B. aanleiding om nog een keer grondig onderzoek te doen naar de Bende van Nijvel. Het federaal parket nam in februari 2018 die taak op zich. Onderzoekers bestudeerden de afgelopen zes jaar honderden nieuwe tips, namen bij 593 mensen dna-stalen af en verzamelden ruim 2.700 vingerafdrukken van mogelijke verdachten.
Veertig overleden mensen werden opgegraven om hun dna te kunnen onderzoeken. Oude sporen werden opnieuw onderzocht met moderne technologische middelen, vertelde federaal procureur Ann Franssen vrijdag aan de nabestaanden en pers. Het leidde allemaal niet tot een doorbraak: „Helaas hebben we de waarheid niet kunnen bovenhalen.”
Nabestaanden krijgen dus geen antwoord op de vraag wie er achter de dood van hun familie zat. „Ik heb heel hard gevochten”, verzuchtte David Van de Steen voor de bijeenkomst in gesprek met Het Nieuwsblad. Hij verloor als 9-jarige jongen zijn ouders en zus bij de overval op het Delhaize-filiaal in Aalst. „Het heeft veel energie gevraagd. Dan is het nu officieel allemaal voor niks geweest. Heel die zaak is een doofpot.” Het is een bitter gevoel dat meer nabestaanden overhouden: politici en politiemedewerkers zouden het onderzoek bewust hebben tegengewerkt.
De afsluiting van het onderzoek komt twee maanden nadat het Belgische kabinet besloot de verjaringstermijn voor moord of roofmoord te schrappen, mits de zaak een grote impact had of heeft op de maatschappij. Het dossier rond de Bende van Nijvel zou in 2025 verjaren, maar dat is nu dus niet meer het geval. Mocht in de toekomst nog nieuwe informatie opduiken, dan kan het onderzoek alsnog worden heropend.
