Met vreedzaam protest staat nieuwe Keniaanse generatie op tegen de corrupte politieke klasse

Opnieuw bezetten dinsdag tienduizenden jongeren in heel Kenia de straten. Ze protesteren tegen een begrotingswet die leidt tot forse belastingverhogingen. In hoofdstad Nairobi zwaaien ze met de Keniaanse vlag, ze omsingelden een pick-up vol agenten en roepen „wij zijn vreedzaam”. Betogers bevochtigen de ogen van een agent die is overmand door zijn zelf afgeschoten traangas, ze klimmen op politiewagens en scanderen „Ruto must go”, verwijzend naar de in 2022 aangetreden president. Zelden zag Kenia zulke massale demonstraties. Dinsdagmiddag blijken na een door de politie neergeslagen bestorming van het parlement volgens televisiestation KTN acht mensen dood. Tientallen anderen raakten gewond.

De jongeren organiseren zich via sociale media, gebruiken geen geweld en gaan discussies aan met omstanders. Dat is een breuk met vroeger, toen achter protesten politici zaten die betogers optrommelden in de sloppenwijken. Bij deze jeugdrevolte zijn de kids van de middenstand zelf aan zet.

„Er voltrekt zich een soort revolutie, geleid door de generatie van mijn kinderen. En ik had het niet door”, zegt socioloog Damaris Parsitau geschokt. Als zoveel ouders volgt ze de gebeurtenissen van de afgelopen dagen. „Ik dacht altijd dat ze verveeld naar sociale media keken en zich daar zonder sociaal bewustzijn alleen maar vermaakten”, zegt ze. „Maar ze gebruikten die digitale ruimte om onderling te discussiëren, te praten over de dictatuur onder president Moi [president van 1978-2002], over de radicale Zuid-Afrikaanse leider Julius Malema, over burgerverzet in Nigeria. Deze jongeren nemen geen blad voor de mond, gebruiken woorden die mijn generatie niet uit de keel kreeg. Ze deinzen er niet voor terug om hoge autoriteiten in twijfel te trekken, of dat nu is op kantoren, thuis of in de regering. Zijn dit dezelfde kinderen die wij hebben opgevoed, vraag ik me soms af.”

Vrouwen

De jongeren werden geboren aan het einde van de dictatuur van Moi, zonder vrijheid van meningsuiting, in een autoritaire Afrikaanse cultuur en een neergaande economie. Het is Generatie Z, geboren tussen ruwweg 1997 en 2012. Na Mois aftreden ging het goed met de economie, ze gingen naar school toen lijfstraffen daar waren afgeschaft, ze kwamen thuis voor een smakelijke en gezonde maaltijden en de middenklasse groeide. Maar toen deze jongeren van de universiteit of hogescholen kwamen om hun eigen sociale leven met een familie te beginnen, beseften ze dat ze de dingen die ze onder de hoede van hun ouders als vanzelfsprekend beschouwden, zich niet konden veroorloven.

Opmerkelijk is het hoge aantal vrouwen dat deelneemt aan de protesten tegen de begrotingswet. „Volgens het wetsvoorstel gaat de prijs van maandverband stevig omhoog. Hebben wij vrouwen dan geen rechten?” vraagt Caballi (27) terwijl ze angstvallig kijkt naar een passerend waterkanon van de politie. Door de hoge jeugdwerkloosheid omarmden jongeren internet om geld te verdienen. In de begrotingswet wordt de creatieve inhoud op websites belast. „Geldtransacties via internet, alles wordt belast. Als de regering geld nodig heeft, laat haar dan transparanter zijn in haar uitgaven, laten we corruptie bestrijden”, zegt Caballi, die software ontwikkelt. „ Ruto must go.”

Toen Caballi zaterdagavond naar de disco ging, laste de dj om 12 uur een onderbreking in. „We riepen twintig minuten lang kreten tegen president Ruto en zongen het volkslied.” De volgende dag was het de beurt aan kerken, waar de geestelijke leiders jongeren uitnodigden om te spreken. „We vragen christenen over de hele wereld om voor ons, Generatie Z, te bidden. Kenianen proberen momenteel hun stem te laten horen en een boodschap door te geven, maar de regering lijkt niet te luisteren”, verkondigde een jongen van de preekstoel.

Studenten en jonge professionals waren nauw betrokken bij de planning en uitvoering van de protesten. Ter voorbereiding op de eerste protestdag vorige week werd een mededeling verspreid dat de deelnemers „kleurrijk en elegant” moesten zijn, een strategie die het voor de politie moeilijk maakte hen te identificeren. Ze overspoelen de straten, niet bewapend met stenen maar met smartphones.

Brian (27), die op de universiteit van Nairobi zit, blijft op afstand van de politie. „Iedere student wil meedoen aan de demonstraties, maar we zijn bang voor de politie.” Hij vertelt over hoe rooskleurig zijn toekomst eruit zag toen hij aan zijn studies begon. „Als je er alles aan hebt gedaan om hoge kwalificaties te krijgen, als je jezelf uit de modder heb opgewerkt, zit je nu opeens klem. Dat vreet aan je, dat maakt je onzeker. De begrotingswet van Ruto staat symbool voor wat onze generatie wordt aangedaan. En dat omdat vorige regeringen zoveel schulden maakten dat wij daarvoor nu moeten lijden door hogere belastingen. Laat de corrupte politici dat geld maar opbrengen.”

Kenia heeft ongeveer 18,4 miljoen Gen-Z’ers, wat neerkomt op ongeveer 33 procent van de bevolking. Ze vertegenwoordigen ook het grootste percentage werkloze Kenianen, maar misschien ook wel het best opgeleide deel.

Het geweld bij de betogingen komt goeddeels van de politie. Toen de politie een demonstrant doodschoot, fotografeerden betogers de verantwoordelijke politieagent, trokken op internet zijn identiteit na en zetten zijn naam en woonplaats op sociale media. Zoals ze dat ook deden met de parlementsleden die voor het wetsvoorstel stemden, om vervolgens aanhangers op te roepen naar de woningen van de betrokken parlementariërs te gaan. Andere strijdmethodes zijn de vaak creatieve clips die jongeren in elkaar zetten, met muziek, gedichten en strijdkreten. Het is nieuw, het is prikkelend en werkt uitmuntend om mensen te mobiliseren. „Wij Generatie Z zijn geïnformeerd, opgeleid en vermaakt door YouTube, door TikTok- en Twitter-accounts”, lacht Brian.

Klasse-overstijgend

De protesten doen denken aan de Arabische Lente veertien jaar geleden en meer nog aan de volksopstand tegen generaal Bashir in Soedan in 2019. „Deze jongeren staan boven de stammen en politieke partijen, ze zijn het product van het informatietijdperk. Het is organisch, het is spontaan”, zegt mensenrechtenactivist Joseph Omondi. „Het gaat hun niet alleen om de begrotingswet, ze strijden ook tegen corruptie en de arrogantie van politici. En hun boodschap vond weerklank bij iedereen, het overstijgt de klasse. En het overstijgt ook de kloof tussen platteland en stad, omdat iedereen op het platteland een smartphone heeft.”

Delen





Mail de redactie