De Europese Unie heeft met een trucje een veto van Hongarije omzeild. De EU kan nu op korte termijn wapens voor Oekraïne financieren met het rendement op bevroren Russische tegoeden. De eerst tranche van 1,4 miljard euro zou volgende maand al uitbetaald kunnen worden. Eind dit jaar volgt nog eens 1 miljard euro.
De truc komt op het volgende neer: omdat Hongarije zich bij een eerder genomen principe-besluit over het afromen van rendement onthouden heeft van stemming, hoeft het ook geen zeggenschap te hebben over de uitvoering van dat besluit. EU-buitenlandchef Josep Borrell legde de juridische constructie maandag voor aan de ministers van Buitenlandse Zaken, die geen protest aantekenden. Met het geld kan de Oekraïense luchtafweer worden verbeterd, munitie worden gekocht en de wapenproductie in Oekraïne aangezwengeld worden, aldus Borrell na afloop.
Hongarije noemde de constructie „schaamteloos”. De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó schreef op Facebook: „Dit is een duidelijke rode lijn. Er is geen voorbeeld van zo’n schaamteloze overtreding van gezamenlijke Europese regels.” Hongaarse juristen onderzoeken volgens hem of er een manier is voor Hongarije om alsnog zijn gelijk te halen.
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Hanke Bruins Slot zei glimlachend dat de juristen in Brussel een solide basis hadden gevonden voor het doorsluizen van het rendement. „Ik zou zeggen dat dat zorgvuldige juridische besluitvorming is.”
Europese Vredesfaciliteit
In totaal beheert de EU 210 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden. De EU besloot in mei al om het rendement op die som af te romen en er wapens voor Oekraïne mee te financieren. Het geld wordt gestort in de Europese Vredesfaciliteit (EVF), een fonds dat al sinds de grootschalige Russische invasie wordt gebruikt om de wapenleveranties van EU-lidstaten aan Kyiv deels te vergoeden.
Hongarije blokkeert een hele reeks besluiten rond de EVF, waardoor in totaal 6,6 miljard euro niet aan lidstaten kan worden uitgekeerd. Vier weken geleden ontstond daarover op een vergadering van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken een fikse ruzie. Die Hongaarse blokkade werd maandag niet opgelost, maar het probleem werd dus ook niet groter. Het Hongaarse verzet zal ongetwijfeld onderwerp van gesprek zijn tijdens een EU-top van regeringsleiders eind deze week in Brussel.
Landen leveren voor hun wapenleveranties ‘bonnetjes’ in bij de EVF, waar deze zich nu opstapelen. Vooralsnog gaan de wapenleveringen door, maar de vrees bestaat dat armere lidstaten leveringen zullen terugschroeven als ze geen subsidie krijgen uit het Europese fonds.
Borrell zei tegen de Financial Times dat de EU Hongarije een uitzonderingspositie heeft aangeboden voor steunmaatregelen aan Oekraïne, vergelijkbaar met de afspraak die Orbán twee weken geleden maakte met de NAVO. Hongarije hoeft niet aan NAVO-activiteiten voor Oekraïne deel te nemen, maar zal andere bondgenoten er niet van weerhouden dat wel te doen. Voor de EU wees Hongarije zo’n constructie van de hand.
De G7-landen willen de bevroren tegoeden ook gebruiken om Oekraïne op korte termijn een lening van 50 miljard euro te verstrekken. De reden is dat Oekraïne nú behoefte heeft aan geld. Het idee is om Kyiv de lening te laten afbetalen met het rendement op het tegoed. Hoe de initiatieven zich tot elkaar gaan verhouden is nog niet duidelijk.
