Het gebeurt niet vaak dat de kandidatuur van een bewindspersoon openlijk in twijfel wordt getrokken door de leider van een coalitiepartij, dus nog vóór hij of zij beëdigd is. Marjolein Faber, aanstaand minister van Asiel en Migratie namens de PVV, begint maandag tijdens haar hoorzitting in de Tweede Kamer wel met zo’n achterstand.
VVD-leider Dilan Yesilgöz had, nadat Faber anderhalve week geleden werd voorgedragen door PVV-voorman Geert Wilders, tegen de NOS gezegd dat Faber „geen onomstreden kandidaat” is – een uitzonderlijke uitspraak, aangezien coalitiepartners zich doorgaans niet bemoeien met de personeelszaken van andere partijen. Wilders hield toch vast aan Faber. En Yesilgöz leek niet gerustgesteld: „Ik had zorgen, die heb ik geuit en dan kijk ik of ze met die zorgen aan de slag gaan.”
De zorgen van Yesilgöz hebben te maken met het verleden van Faber.
De kandidaat-minister zetelde van 2011 tot 2023 in de Provinciale Staten van Gelderland en in de Eerste Kamer, waar ze bekend kwam te staan om haar boude en radicale uitspraken. De bekendste daarvan bezigde ze in 2019, toen ze op Twitter schreef dat een man met een Noord-Afrikaans uiterlijk en een afkeer van bier iemand had neergestoken op een Gronings terras. Onwaar, zo bleek later, het ging om een witte man. „Mijn tweet klopt”, bleef Faber desondanks volhouden.
Lees ook
NSC moet van haar jongerenbeweging feller optreden tegen de PVV: ‘Noem die uitspraken van Faber gewoon achterlijk’
Radiodiagnostisch laborante
Faber werd in 1960 in Amersfoort geboren als slagersdochter. Ze doorliep de mavo en de havo. Vanaf 1978 werkte ze als radiodiagnostisch laborante in ziekenhuis de Lichtenberg in Amersfoort. Op het cv dat ze aanleverde voorafgaand aan de hoorzitting maandag, claimt ze ten onrechte dat dit twee hbo-opleidingen waren.
Faber stuurde NRC een ‘bewijs van bevoegdheid’ tot radiodiagnostisch laborant uit 1981 en een diploma laborant(e) radionucleaire geneeskunde uit 1984. De ‘inservice opleiding’ die Faber volgde was vooral gericht op het assisteren van de radioloog. Volgens deskundigen is die studie niet te vergelijken met de huidige hbo-opleiding, die veel meer gericht is op zelfstandig werken. Pas eind jaren tachtig kwam er een vierjarige hbo-opleiding in dit vakgebied.
Of Wilders graag een houwdegen wil op het asieldossier, of simpelweg een tekort heeft aan mensen, is onduidelijk
Desgevraagd legt Faber aan NRC uit: „Je werkte direct in de praktijk en moest één tot twee dagen per week naar wat wij de ‘röntgenschool’ noemde in Utrecht. Dat heb ik drie jaar zo gedaan. Daarna ben ik de vervolgopleiding nucleaire geneeskunde gaan doen.” Faber zegt „te goeder trouw” te hebben gehandeld. „Voor zover ik weet was het hbo”, aldus Faber.
In 1986 verliet Faber het ziekenhuis in Amersfoort en ging ze aan de slag als IT-specialist in het bedrijfsleven, tot ze in 2011 voor de PVV actief werd in Gelderland en de senaat.
Integriteitskwesties
Faber wordt landelijk nieuws in 2015, wanneer NRC onthult dat zij haar zoon heeft betaald met PVV-geld om een PVV-website te bouwen. Dat terwijl Faber zich juist had geprofileerd als scherp op dergelijke integriteitskwesties. Drie jaar daarvoor had ze aan het licht gebracht dat PvdA’er Co Verdaas als gedeputeerde in Gelderland zijn dienstauto en reiskostenvergoeding oneigenlijk had ingezet. Daarover was Faber onverbiddelijk. Wilders berispte Faber vanwege de betaling aan haar zoon, en ze beloofde de rekening zelf te betalen.
In de jaren daarna werd Faber steeds zichtbaarder in het politieke debat. In de senaat zei ze in 2020 over toenmalig minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) dat zij honderden miljoenen „pompt” in het „netwerk van haar vriendjes bij de Verenigde Naties”, geld dat besteed zou worden om „een agenda [uit te rollen] van antisemitisme, terrorisme en omvolking”. Premier Mark Rutte (VVD) wees Faber erop dat omvolking een complotterm is die zijn oorsprong vindt in de nazi-ideologie is, waarmee inmiddels door complotdenkers wordt bedoeld dat een politieke elite bewust migranten een land binnenhaalt om de autochtone (witte) bevolking te vervangen. Faber haalde er haar schouders over op.
‘Pinautomaat van de wereld’
In 2022 zei ze over de premier dat die „Nederland uitlevert” aan de VN en de EU, en dat hij Nederland maakt tot „pinautomaat van de wereld” en „laat uitwonen door honderdduizenden gelukszoekers”. Faber maakte het zo bont dat Eerste Kamervoorzitter Jan Anthonie Bruijn uiteindelijk haar microfoon uitdraaide, zoals hij de afgelopen jaren wel vaker deed.
Het is een van de vele voorbeelden van Fabers stijl, aldus Tiny Kox. Tussen 2003 en 2024 was hij lid van de Eerste Kamer namens de SP. Volgens Kox deed Faber „keer op keer uitspraken die nog verder gaan dan die van de gemiddelde PVV’er”. En volgens Kox waren dat geen uitglijders, maar was Faber „voortdurend in contramine met iedereen met een andere mening”, en was er met haar over asiel en de islam „niet te praten”. „Ze vindt gewoon wat ze vindt en daar houdt ze onbewogen aan vast.”
Faber presenteert haar onvermurwbaarheid zelf als een positieve eigenschap. In een interview met De Gelderlander zei ze over haar opvattingen: „Die zijn helder. Moskee dicht is moskee dicht. Grenzen dicht is grenzen dicht. Er zit geen nuance in.”
Ze vindt gewoon wat ze vindt en daar houdt ze onbewogen aan vast
Daisy Vliegenthart-Goedhart is sinds 2015 Statenlid in de Provinciale Staten in Gelderland namens het CDA, waar Faber tot 2023 ook zat. Volgens Vliegenthart-Goedhart was Faber als Statenlid „niet iemand die met ideeën kwam of het initiatief nam om problemen op te lossen of samen te werken”. Beeldvorming was voor Faber belangrijker dan besturen, zag Vliegenthart-Goedhart. Ze hecht er waarde aan te vermelden dat Faber in de omgang „een heel vriendelijk en attent mens is”.
Die persoonlijke eigenschap zal ze ook politiek moeten gaan vertalen, als minister van Asiel en Migratie. In die rol zal ze vele werkbezoeken moeten afleggen aan asielzoekerscentra, burgemeesters en commissarissen van de Koning. Haar voorganger, staatssecretaris Eric van der Burg (VVD), werd gezien als een charmante bestuurder die graag meedacht – twee eigenschappen die haaks staan op het imago van Faber.
‘Crisis in de maak’
Toen de Arnhemse gemeenteraad de in Marokko geboren Ahmed Marcouch in 2017 voordroeg als burgemeester, gingen Wilders en Faber naar Arnhem om te protesteren met een spandoek waarop stond: ‘GEEN ARNHEMMISTAN, WE RAKEN ONS LAND KWIJT!’
Een bestuurder van een provinciehoofdstad noemde de aanstelling van Faber in NRC „een geloofwaardigheidscrisis in de maak”.
In veel opzichten is Faber eenzelfde soort politicus als PVV-Kamerlid Gidi Markuszower, die eerder door Wilders werd aangedragen als asielminister. Wilders trok hem terug nadat hij door de AIVD werd aangemerkt als potentieel staatsgevaarlijk. Zowel Markuszower als Faber zijn loyale dienaren van Wilders, die ook voor PVV-begrippen gelden als hardliners en regelmatig in de problemen komen door hun harde taal.
Of Wilders graag een houwdegen wil op het asieldossier, of simpelweg door een tekort aan mensen controversiële kandidaten naar voren blijft schuiven, is onduidelijk.
NSC-leider Pieter Omtzigt zei in Nieuwsuur dat hij zich, in tegenstelling tot Yesilgöz, geen zorgen maakt om eerdere uitlatingen van Faber: „We hebben in januari een rechtsstaatverklaring opgesteld, waar in staat dat alle vier de partijen, inclusief de kabinetsleden en de parlementariërs, geen voorstellen zullen doen die in strijd zijn met de grondwet. Het stelt me gerust dat iedereen dat ook gaat beloven.”
Lees ook
Bij de PVV willen ze geen woord terugnemen, behalve de excuses voor het slavernijverleden
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/EwE2f6bv5DG7kLmZxg7V189yRKo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/PzWb1VyL-i41wjCxxWy3HCg73P4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg)
