‘Elk nieuw jaar gebeuren dingen die men twaalf maanden eerder voor onmogelijk had gehouden en het volgende jaar weer vergeten zijn.” Het commentaar van de latere Oostenrijkse kanselier Klemens von Metternich op de politieke escalatie in Parijs na de Franse Revolutie laat zich ook moeiteloos van toepassing verklaren op die in Den Haag.
Door over een non-issue zijn laatste regeringscoalitie op te blazen en zich vervolgens politiek te misrekenen heeft Mark Rutte, daarin gevolgd door Dilan Yesilgöz, een keten van gebeurtenissen in gang gezet die nu in dit Kabinet van Nationale Schande zijn uitgemond.
Onmogelijk
Dingen die men eerder voor onmogelijk had gehouden, en nu ‘normaal’ gevonden moeten worden: eerst de op leugens gebaseerde verkiezingszege van een dictatorpartij die met haar systematische aanval op de onafhankelijke pers, wetenschap en rechtspraak de rechtsstaat wil slopen. Dan de verkiezing tot Kamervoorzitter van de omvolkingsracist Martin Bosma, waarmee het parlement zichzelf onherstelbaar heeft besmeurd en het landsbestuur al dieper gezonken is dan in de periode 40-45: ditmaal kunnen we de schuld voor de verloedering namelijk niet op een buitenlandse bezetter schuiven, maar doen we het zelf.
Dingen die men eerder voor onmogelijk had gehouden: een radicaal-rechtse coalitie waaraan ook de NSC deelneemt die juist de rechtsstaat wil herstellen, en wier aanvoerder Pieter Omtzigt zich als een hedendaagse Chamberlain naïef in de luren laat leggen met beloftes over een gesloten ijskast (die al een paar dagen later in Boedapest gewoon weer openging), en wappert met papieren verklaringen omtrent ‘goed gedrag’ van politieke hooligans.
Dingen die men eerder voor onmogelijk had gehouden: een hoofdlijnenakkoord dat van de loze beloftes en tegenstrijdigheden aan elkaar hangt, maar waarbij de PVV haar openlijke rancune kan botvieren op de academische wereld, de culturele sector en etnische minderheden. Niets symboliseert de aan bewuste ongevoeligheid voor andermans trauma’s gepaarde behoefte tot vernedering zozeer als de sadistisch-hardnekkige pogingen van Bosma om bij de slavernijherdenking aanwezig te zijn.
Dingen die men eerder voor onmogelijk had gehouden: de voordracht als minister van notoire leugenaars (Marjolein Faber) en complotdenkers (Reinette Klever), die daar vervolgens niet meer op aangesproken wensen te worden, slechts beloven nu eventjes tijdelijk, voor de duur van deze coalitie, hun fatsoen te houden, maar op geen enkele wijze bereid zijn om afstand te nemen van eerdere onfrisse uitspraken en daden. Bij welke andere sollicitatie kom je daarmee weg? Het wrange daarbij is dat juist PVV en VVD behoren tot de partijen die anders, bij gewone burgers die ooit de fout zijn ingegaan, weinig op hebben met de reclassering, onder het onderbuikmotto: eens een boef altijd een boef. Maar o wee als de oppositie het woord ‘extreemrechts’ in de mond durft te nemen, dan krijgt Bosma accuut buikpijn.
Eigenbelang staat voorop
De leugen regeert: die roemruchte uitspraak van Beatrix is vandaag letterlijk bewaarheid. De PVV beloofde met Arisch-blonde families op de verkiezingsposters voortaan ‘Nederlandse waarden’ centraal te zullen stellen, maar waar wij nu vooral getuigenis van zijn is het onbeschaamd uitdragen van het gebrek aan enige waarde. Dat openlijk lak hebben aan moraal – of beter: het onbekommerd uitdragen van een dubbele moraal – werkte kennelijk al vroeg besmettelijk, getuige de stikstofaffaire van Mona Keijzer en de lang stug volgehouden nareisleugens van Yesilgöz. Nog niet eens aangetreden, is het nieuwe kabinet nu al alle schaamteloosheid voorbij.
Hoe komt het dat, waar vroeger politici voor heel wat kleinere onwaarheden naar huis werden gestuurd, alle leugenachtigheid bij Faber en Klever geen consequenties heeft? Dat de fractie van NSC, maar ook van de VVD hierbij wegkijkt, en hun achterban eveneens grotendeels zwijgt? Eén factor is dat als gevolg van een ver doorgeschoten individualisering de facto geen notie van het algemeen belang op langere termijn, maar het eigenbelang op korte termijn voorop staat. Niet: ‘Nederland op 1’ maar ‘Ik op 1’. Symptomatisch daarvoor: de aanval die VVD-Kamerlid Thierry Aartsen op „activistisch beleggingsbeleid” van de pensioenfondsen heeft ingezet: „Rendement moet op plek 1, 2 en 3 staan.” Dat het klimaat of de samenleving zo naar de knoppen gaat? Nee: Ik en Nu op 1, 2 en 3.
Zolang de coalitie maar opkomt voor míjn centen
Dat levert kleurloze carrièrepolitici op, voor wie vooral het succesvolle persoonlijke cv voorop staat, en die hun standpunten daartoe behendig aanpassen aan de wind die toevallig waait.
De ultieme Nederlandse carrièrepoliticus is uiteraard Rutte, die al heel vroeg premier wilde worden, maar in al die veertien jaar nooit inhoudelijk duidelijk wist te maken waarom. Ook hij is, met zijn beroep op gebrekkige ‘actieve herinnering’, politiek nimmer in zijn leugens gestikt. Nooit heeft hij zijn nek durven uitsteken om iets te bepleiten wat bij zijn achterban impopulair kon zijn. Wij zullen hem ons zo vooral herinneren als de regeringsleider die het daarom nooit aandurfde om iets tijdig door te hebben, van de klimaatverandering en het Toeslagenschandaal tot de kwaadaardigheid van Poetin. Slechts tweemaal heeft hij openlijk passie getoond: bij de dividendbelasting en de maximumsnelheid – het Nederlandse liberalisme teruggebracht tot het recht op weinig betalen en hard sjezen.
Profijtelijke analfabetisme
En de Nederlandse kiezer? Geestelijk geïnfecteerd door decennia neoliberaal ik-denken, denken velen daardoor precies eender. Menigeen haalt zijn nieuws en wereldbeeld niet meer uit de krant, maar uit de eigen socialemediabubbel of de babbelfabriek van Johan Derksen, waarmee ze elk besef van onzin verloren hebben en ongevoelig voor nepnieuws geworden zijn. Met de belasting op boeken en kranten wil de PVV dit voor haar profijtelijke analfabetisme ook bewust stimuleren. Andere kiezers weten wel beter, maar de leugens laten hen verder koud: zolang de coalitie maar opkomt voor míjn centen.
Met dat in het achterhoofd heeft de VVD in augustus de deur naar de PVV opengezet, daarmee het onmogelijk geachte mogelijk gemaakt en ons met een kabinet opgezadeld waar de honden geen brood van lusten. Deze partij draagt de hoofdschuld, en heeft vervolgens NSC meegesleept. Het oordeel van toekomstige historici over Yesilgöz en haar partij zal dan ook vernietigend zijn.
Lees ook
De Kamer ondervraagt aankomende bewindslieden, maar doorvragen is er niet bij
Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’
