N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/01/hertzberger-rosanne-2-online-artikel.png)
Ik probeerde een kit te bestellen voor mijn onderzoek. Dat mislukte. Die kit is een soort biochemisch equivalent van een verspakket, dat zuiver dna oplevert uit cellen voor allerlei onderzoeksvragen. Het verzoek werd retour gestuurd. Een bestanddeel, de zeep waarmee de cellen worden opengebroken, staat op een Europese lijst van stofjes met ‘very high concern’. Omdat ik geen ton van het spul gebruik maar 1,2 milliliter, en omdat het onderzoeksdoeleinden betrof, kon ik een uitzondering aanvragen. Ik vulde een formulier in. De compliance officer stuurde het formulier terug. Niet goed genoeg, het moest op universiteitsbriefpapier. Het formulier op universiteitsbriefpapier werd opgestuurd. Het kwam weer retour, er ontbrak een stempel.
Middenin deze bureaucratische pestpraktijken las ik over de nieuwe kerncentrale Vogtle, in de Amerikaanse staat Georgia. Daar bouwen ze al sinds 2012 aan twee kernreactoren. Het project is een soort Betuwelijn; vertraging op vertraging, tegenslag na tegenslag. Onlangs bleek het weer een aantal maanden langer te gaan duren, omdat er een stapeltje documenten kwijt was. Het project begon ooit met een begroting van 14 miljard dollar en tikt nu mogelijk 30 miljard aan. De kosten van het kwijtraken van dat stapeltje: 920 miljoen dollar.
Het kabinet heeft besloten dat er twee nieuwe kerncentrales moeten komen, naast de al bestaande in het Zeeuwse Borssele. Dat lijkt me een uitstekend idee. Kernenergie is schoon en veilig, betrouwbaar en hard nodig voor extra capaciteit als het niet waait of zonnig is, om waterstof van te maken of de industrie elektrisch te maken. Er is lang debat gevoerd over kernenergie in kampen vol orthodoxe of radicale gelovigen. Dat prominente natuurkundigen in de politiek (denk aan voormalig bondskanselier Angela Merkel en oud-PvdA-leider Diederik Samson) niet enthousiast waren, hielp ook niet. Duitsland heeft op het nippertje de complete ‘Kernausstieg’ weten uit te stellen en een totale transitie naar bruinkool kunnen voorkomen.
Ik denk zo langzamerhand dat het debat over kernenergie irrelevant is, een obligate uitwisseling van voors en tegens. De meeste gematigden hadden best een kerncentrale aan de energiemix willen toevoegen. Er is echter een probleem: we weten niet meer hoe we een kerncentrale moeten bouwen. Althans, niet meer.
In een tijdsbestek van vijftien jaar bouwde Frankrijk 58 kernreactoren in 19 kerncentrales. Sindsdien klotst de elektriciteit daar tegen de plinten. Tot afgelopen jaar. Toen werden er allerlei scheuren ontdekt, was het te droog om te koelen, en dan waren er ook nog allerlei andere problemen. Gevolg: in november stond de helft van de kerncentrales plots uit en Frankrijk moest, tot zijn grote schaamte, elektriciteit importeren.
We kunnen nauwelijks zelf een nieuwe kerncentrale bouwen, dat zijn we verleerd. In South Carolina, in de Verenigde Staten, gaven ze negen miljard dollar uit aan een kerncentrale die er nooit kwam. Vogtle in Georgia is straks de eerste reactor die in dertig jaar is neergezet en bijna alles lijkt opnieuw te moeten worden uitgevonden.
Verslaggevers van het tijdschrift Panorama gingen onlangs op reportage in de kerncentrale van Borssele. Daar heerst één religie: veiligheid. Of nee: veiligheid, veiligheid, veiligheid. Er worden de hele dag radioactieve pluisjes opgedweild en auto’s in uitrukpositie geparkeerd, want dat scheelt zeker dertig seconden bij een ramp, er is permanent vier man brandweer aanwezig. Er zijn twee backup-systemen. Het is een bolwerk van rationele ingenieurs die rituelen uitvoeren over het dragen van helmen en het al dan niet vasthouden van de trapleuning.
Kortom, ik ben vóór een nieuwe kerncentrale maar twijfel of het gaat lukken om er één te bouwen. De veiligheidsorthodoxie speelt ons parten. Het lukt ons momenteel niet eens om huizen te bouwen: onze natuur is te kwetsbaar, onze biodiversiteit te beschermd, we hebben niet genoeg ingenieurs, niet genoeg materialen, niet genoeg ambtenaren voor de bergen aan papierwerk, met het juiste briefhoofd en de juiste stempel. En ik weet niet of we in dit land genoeg geduld hebben voor nog een politieke crisis en een bestuurlijke mislukking.
Maar verder vind ik het een fantastisch idee.
Rosanne Hertzberger is microbioloog.
