Twee zangers, één cellist en nul intriges in een festivaltent: is dat wel een ‘echte’ opera?

Tegenwoordig worden er bar weinig prinsessen ontvoerd. Helden op queesten zie je ook nog maar weinig. Graven, gravinnen, affaires met markiezinnen: in klassieke opera’s wordt hun lot bezongen met herkenbare melodieën, maar de verhalen zelf doen intussen wat stoffig aan. En in nieuwere opera’s zijn de thema’s misschien geüpdatet, maar is de muziek vaak zo zwaar: atonaal, vol dissonanten – zo wordt het soms alsnog een ver-van-je-bedshow.

Kan dat niet anders, vroegen Arjan Lienaerts (zanger en componist) en Florian Slangen (tekstschrijver, acteur en regisseur) zich tijdens een corona-lockdown af. Nu ze behalve genoeg ambitie ook voldoende tijd hadden, leek de tijd rijp om aan hun liefdesrelatie een werkrelatie toe te voegen: het stel bundelde de creatieve krachten om samen een nieuw soort opera te maken, waarbij Lienaerts de muziek en een van de twee hoofdrollen voor zijn rekening nam en Slangen de tekst en regie.

Muzikaal liet Lienaerts zich inspireren door onder meer Mozart, terwijl het duo voor de inhoud van de opera actuele issues noteerde die hen op dat moment bezighielden; van polarisatie tot klimaatverandering. ‘De muziek van vroeger, met de thema’s van nu’: het werd de werktitel van hun eerste gezamenlijke project.

‘Onze liefdesbaby’

„Ik noem het ook wel onze liefdesbaby”, zegt Lienaerts woensdagmiddag in het Tilburgse Factorium, waar de hoge poederpruiken even zijn afgezet voor een lunchpauze. In een van de vele zaaltjes van het cultuurhuis repeteren Lienaerts en Slangen met zangeres en tegenspeler Hedwig van Leuven voor hun komende optreden: dit weekend zal Echt? Een opera! te zien zijn tijdens de opening in Eindhoven van het rondreizende theaterfestival De Parade. Ook cellist María Suárez López is van de partij. Zij is de enige muzikant die straks live begeleiding verzorgt op het podium; de pianopartijen zijn van tevoren opgenomen. „Maria is het hele orkest”, zegt Slangen. López, lachend: „Maar no pressure.

Florian Slangen: tekstschrijver, acteur en regisseur.
Foto Jostijn Ligtvoet

Twee zangers, één cellist, nul intriges, en dan in de setting van een festivaltent: kun je dat met recht een opera noemen? Een échte opera? Allemaal vragen die de makers zichzelf ook hebben gesteld, en die vrij letterlijk in de tekst zijn verwerkt. Het vraagteken staat niet voor niets in de titel: ‘Echt? Een opera!’ is een zelfbewust genreonderzoek, als ook een vrolijke zoektocht naar authenticiteit.

Vanwaar de wens om met die thema’s aan de slag te gaan? „Dat is ontstaan uit een fascinatie voor onze eigen drang naar authenticiteit”, zegt Slangen. „Arjan en ik verschillen daarin soms van mening.” Waar Slangen zich meer een romanticus zou noemen die zich soms verliest in een streven naar echtheid, doet voor zijn nuchtere partner een plastic plant niet onder voor eentje die je water moet geven. Lienaerts: „En wanneer mensen mij vragen of het nou echt een opera is, dan zeg ik altijd ‘ja’. Terwijl jij misschien tegen diezelfde persoon zou zeggen: ‘Nee, het is een voorstelling die over opera gaat’.”

Klaagzang over avocado’s

Die overwegingen krijgen in Echt? Een opera! vorm in bij vlagen filosofische dialogen. In de oorspronkelijke versie van het stuk, die Lienaerts en Slangen een jaar geleden opvoerden met zangeres Veerle Sanders, was er een uur tijd om alle meta lagen van het verhaal uit te werken, maar voor de Parade-uitvoering moest de voorstelling worden ingekort tot een halfuur. „Dat was een interessant proces”, lacht Lienaerts. Aan de keukentafel onderhandelde het koppel welk van Lienaerts dierbare aria’s en Slangens net zo dierbare dialogen toch echt moesten sneuvelen. „Ach”, valt Van Leuven, die de oorspronkelijke uitvoering nog helder voor ogen heeft, hen berouwvol bij: „de avocado…”

Tot ieders spijt moest inderdaad een klaagzang worden weggeknipt van een vrouw die eigenlijk niets te klagen heeft, en dan maar zingt over eetrijpe avocado die toch niet eetrijp bleek. Maar de keukentafelonderhandelingen vorderden wel, en inmiddels is er een halfuur aan darlings overgebleven: van een lied over coaches („Ga maar in je kracht staan, voel je tenen en adem uit/Slechts tachtig euro negentig, betaal je die vast vooruit”) tot gedachtenoefeningen over nepplanten, verpakt in een mengelmoes van muziek, humor, actualiteit en een beetje filosofie.

Daarmee laat Echt? Een opera! zich moeilijk in een hokje plaatsen, en laveert de voorstelling ergens tussen opera, cabaret en revue. De makers hopen zo een breed publiek te trekken: operaliefhebbers én operahaters, die vanaf deze vrijdag allemaal welkom worden geheten in een van de festivaltenten in Eindhoven. Daar mogen ze dan zelf beslissen of Echt? Een opera! echt(?) een opera(!) is.

Echt? Een opera! van Quit fait la musique speelt van 21 t/m 24 juni op De Parade in Eindhoven. Meer informatie: echteenopera.nl.