Op een cartoon van de Egyptische Doaa el-Adl zie je een mannetje die op een trap omhoog klimt tussen de benen van een vrouw, die tegelijk bloemstengels zijn, om een bloem af te knippen. In een animatiefilmpje zie je hoe een vrouw wordt verzwolgen door een golf van grijpgrage handen. De handengolf gooit een van haar pumps op het strand, en haar potlood. Het strand ligt bezaaid met schoenen.
Dappere vrouw, Doaa El-Adl. Onder een repressief regime dat weinig opheeft met kritiek en met vrouwen, levert ze toch iedere dag een kritische cartoon in bij de progressieve, onafhankelijk krant Al Masry Al Youm. In de documentaire Getekend verzet van Nada Ryadh (Het uur van de wolf, NPO 2) zie je haar overleggen met de hoofdredacteur, die een cartoon van haar die niet door de censuur kwam, toch plaatst. „We dagen het regime uit.” Even later vraagt de hoofdredacteur zich af: „Waarom zijn we nog niet zijn opgepakt?”
In 2012 werd Adl vervolgd wegens godslastering. Ze vluchtte naar Frankrijk, maar ze wilde niet in ballingschap leven zoals veel van haar Egyptische collega’s. Ze keerde terug naar Egypte, ondanks de risico’s. Ze heeft niet alleen het regime te vrezen, ze krijgt ook veel haat en bedreigingen van gelovige burgers. „Ik wil gewoon wat alle cartoonisten van de wereld willen”, zegt ze: „Vrij werken, zonder censuur.”
Haar cartoons worden tot leven gewekt in mooie animatiefilmpjes die Getekend verzet enige poëtische lichtheid geven. De documentaire toont vooral de cartoons waarin Adl de onderdrukking van vrouwen hekelt, seksueel geweld vooral. In het tonen van de vrouwelijke ervaring onderscheidt zij zich van andere Arabische cartoonisten.
De cartoonist vertelt dat ze niet veilig over straat kan. Buiten probeert ze niet te glimlachen, omlaag te kijken. Ja, ze is dapper, maar ze komt ook kwetsbaar over. „Vrouwen worden gezien als verleidsters die mannen uitdagen’, zegt ze. „We zijn onrein als we in een gewaagde outfit op straat lopen. Maar zelfs vrouwen met een sluier of boerka worden lastiggevallen.”
Doaa el-Adl kijkt graag naar oude Egyptische films. Daar ziet ze de wereld waarin ze zou willen leven. Ze treft in de films „vrouwen krachtig en sterk, elegant gekleed”. Vroeger hadden vrouwen meer vrijheid in Egypte, benadrukt ze. Een vrijheid die de opkomst van het wahhabi-salafisme heeft vernietigd, zo stelt ze: „Mijn moeder vroeg geen toestemming aan mijn vader om naar buiten te gaan. Zulke stellen vind je tegenwoordig niet meer. In plaats van vooruit gaan we achteruit.”
Lucky
In het Achtuurjournaal (NPO 2) was een man die Lucky werd genoemd. Hij probeerde zijn ex-vrouw te vermoorden en schoot daarbij zijn ex-schoonmoeder dood. Hij kon het niet verkroppen dat zijn vrouw hem had verlaten. Vrouwen die het heft in eigen handen nemen tasten de mannenmacht aan. Lucky kreeg dertig jaar. „Femicide” noemde de rechter het: een vrouw vermoorden omdat ze een vrouw is. Daar dacht ik weer aan tijdens het kijken naar Getekend verzet. Niet alleen in Egypte is geweld tegen vrouwen een groot probleem.
Nederlandse vrouwen worden meestal vermoord door de partner of de ex. Zo blijkt uit een CBS-statistiek. Mannen worden meestal vermoord door een „kennis”. Ook geen prettig vooruitzicht, maar mannen zijn in ieder geval thuis veilig.
