Het proces tegen de Amerikaanse Journalist Evan Gershkovich, dat op 26 juni begint, zal achter gesloten deuren plaatsvinden. Dat schrijven de Russische staatspersbureaus TASS en RIA maandag op basis van informatie van de Russische rechtbank. Afgelopen week werd al bekend dat Gershkovich moet voorkomen in de rechtbank van Jekaterinenburg. In die stad werd hij ruim een jaar geleden aangehouden.
Gershkovich werd als verslaggever van The Wall Street Journal in maart 2023 opgepakt op verdenking van spionage namens de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Hij maakte zich volgens Russische autoriteiten tijdens een reis in de Oeral schuldig aan het zoeken naar geheime informatie over de Russische wapenfabriek Oeralvagonzavod.
Bewijs hebben Russische autoriteiten echter nooit geleverd. Gershkovich, de eerste Amerikaanse journalist sinds de Koude Oorlog die in Rusland vanwege vermeende spionage vastzit, ontkent alle beschuldigingen. Zijn werkgever The Wall Street Journal schaarde zich achter hem, de Amerikaanse president Joe Biden noemde de aanhouding eerder „volkomen illegaal”.
Desondanks is een celstraf van maximaal twintig jaar een reëel scenario. Een alternatief is een gevangenisruil tussen hem en de Russische moordenaar Vadim Krasikov, die in Duitsland een levenslange gevangenisstraf uitzit. De Russische president Vladimir Poetin liet eerder weten contact met het Witte Huis te hebben gehad over deze mogelijke ruil. De VS mogen van Poetin niks zeggen over onderhandelingen.
Tientallen Nederlanders die vorig weekend zijn gerepatrieerd uit Libanon, dreigen nu alweer op straat te belanden. Het kabinet is in conflict met de gemeente Eindhoven over de opvang van de teruggehaalde burgers uit het oorlogsgebied. Anders dan bij eerdere repatriëringen wil het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening niet voor de kosten van hun tijdelijke opvang opdraaien.
De teruggehaalde Nederlanders zouden volgens bronnen van NRC kort voor hun terugvlucht uit Libanon te horen hebben gekregen dat zij maar één dag opvang in Nederland krijgen. Daarna zijn zij op zichzelf aangewezen. Dit staat haaks op werkafspraken tussen het Rijk en de gemeente Eindhoven over repatriëringen. Het conflict is inmiddels zo hoog opgelopen, melden ingewijden, dat Eindhoven weigert om nog langer mee te werken aan repatriëringen.
Twee repatriëringsvluchten uit Libanon landden vrijdag 4 en zaterdag 5 oktober op de luchthaven in Eindhoven. Het gaat om 360 personen met de Nederlandse nationaliteit, hun kerngezinsleden, en mensen met een Nederlandse verblijfsvergunning. Het merendeel kon bij familie of vrienden terecht. Maar een groep van 46 personen, waaronder tien kinderen en een pasgeboren baby, had geen plek om te verblijven. Zij werden door medewerkers van de gemeente Eindhoven ondergebracht in twee hotels.
Protocol
Normaal gesproken worden deze ‘overblijvers’ na een repatriëring de eerste drie dagen opgevangen onder verantwoordelijkheid van het Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum. Dat is zo afgesproken in het protocol voor repatriëring. Hierna worden zij door de gemeente tijdelijk ondergebracht, tot er huisvesting is gevonden. Alle gemaakte kosten schiet de gemeente voor en worden uiteindelijk vergoed door het Rijk – zo ging dat althans bij eerdere repatriëringen.
Maar na het terughalen van de Nederlanders uit Libanon, hoorde Eindhoven van het ministerie van Volkshuisvesting dat de opvangkosten nog maar voor één dag zouden worden vergoed, voor verdere dagen weigerde het ministerie dit te betalen. De teruggehaalde Nederlanders kregen in de hotels bezoek van ambtenaren, die ze vertelden dat ze slechts een dag in het hotel mochten verblijven. Daarna zouden de burgers eruit worden gezet. Volgens rijksambtenaren zou dit een besluit zijn van minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting). Eindhoven weigerde de mensen uit de hotels te zetten, melden bronnen, en kreeg tot twee keer toe een verlenging van één dag van het ministerie om alternatieve huisvesting te regelen.
De Eindhovense burgemeester Jeroen Dijsselbloem (PvdA) wil inhoudelijk niet reageren op vragen van NRC, maar benadrukt dat zijn gemeente de teruggehaalde burgers niet in de steek laat. „Dit gaat om Nederlandse ontheemden die net een oorlog zijn ontvlucht. Deze mensen zetten wij niet op straat.” Dijsselbloem gaat er vooralsnog vanuit dat het ministerie van Keijzer met een oplossing komt.
Ondertussen is het conflict tussen Eindhoven en het kabinet zo uit de hand gelopen, dat de gemeente geen nieuwe gerepatrieerden uit Libanon meer wil opvangen tot het conflict is opgelost. Een groep Nederlanders die deze week met een derde terugvlucht op het vliegveld van Brussel landt, wordt daarom in Utrecht opgevangen en niet in Eindhoven. Een woordvoerder van de gemeente Utrecht bevestigt dat nieuwe gerepatrieerden daar zullen worden opgevangen.
Het Rijk was aanvankelijk terughoudend met het terughalen van burgers uit Libanon. Het vond dat ze op eigen gelegenheid naar Nederland moesten komen. Onder druk van de oppositie ging het Rijk overstag en besloot Buitenlandse Zaken – net als Bulgarije, Duitsland en Groot-Brittanië – alsnog repatriëringsvluchten te sturen.
De ministeries van Volkshuisvesting, Justitie en Veiligheid en Buitenlandse Zaken konden nog niet reageren op vragen van NRC.
Lees ook
Nederlandse hulporganisaties openen ‘politiek neutrale’ Giro555 ‘voor alle slachtoffers Midden-Oosten’
Een jaar voordat hij overleed, vroeg de levenspartner van Veerle Duflou of zij het goed zou vinden als hij zijn lichaam aan de wetenschap zou doneren. Artsen hadden hem met een operatie extra levensjaren gegeven, dus dit was „een bedankje aan de medische wetenschap”. Duflou vond het altijd een troostend idee, maar is nu, tien jaar later, ook nieuwsgierig waar zijn lichaam voor gebruikt is. Dus neemt ze een kijkje in het anatomielab van de Universiteit van Antwerpen, om te zien hoe een intake verloopt, waar een donatie nuttig voor is, en hoe studenten hun eerste keer in de snijzaal ervaren. Hoe gaan verschillende mensen om met de dood wanneer die voor hen ligt? Kun je een levenloos lichaam wel los zien van het leven?
De tweede podcast van journalist Brian Reed, het weergaloze S-Town (2017), was dan wel een gigantisch luistersucces, Reed kreeg ook veel kritiek van collega’s. Mocht hij het levensverhaal van de excentrieke en geteisterde klokkenreparateur John B. McLemore wel vertellen? McLemore heeft immers zelf nooit toestemming kunnen geven: nadat hij zelfmoord pleegde, werd híj́ plots de nieuwe hoofdpersoon van Reeds verhaal, terwijl hij daarvoor slechts de aangever van een ander verhaal was.
Lang wuifde Reed alle kritiek weg. Toch bleef hij achter met vragen over wat goede en ethische journalistiek precies is. Deze vormden de basis van zijn nieuwste project: Question Everything, een onderzoek naar de regels van de moderne journalistiek.
En dus laat Reed zich in de eerste aflevering (op een vrij ongemakkelijke manier) door een vakgenoot ondervragen. Een Australische journalist beschuldigt hem van een werkwijze die „pijnlijk”, „opdringerig” en „immoreel” is. Reed reageert met veel „eh’s” en „ehm’s”, waarna hij in de voice-over toegeeft dat hij haar kritiek „op dat moment niet kon internaliseren”. Tot wederzijds begrip komen de journalisten wanneer ze erkennen waar hun rol wringt: ze komen nooit als vriend, maar altijd voor een verhaal. In de tweede aflevering zet Reed vier topjournalisten om tafel voor een open gesprek over hun vak. Dat is er eentje voor de liefhebbers. Maar de derde aflevering is juist weer hyperurgent: Barton Gellman vertelt waarom hij, na vele gesprekken met een complotdenker, besloot de journalistiek te verlaten: „Die ervaring heeft mijn geloof in mijn vak totaal ondermijnd.”
Lees ook
Zij maakten een invloedrijke podcast, nu is één van hen zijn vertrouwen in de journalistiek kwijt
