Dat Joeri examen deed, is een prestatie op zich

Posted on June 12, 2024 by admin

Joeri (17) kreeg deze woensdag te horen of hij was geslaagd, net als 191.000 andere scholieren. Maar anders dan al die anderen bracht hij zijn volledige schoolloopbaan door in asielzoekerscentra, mocht hij nooit een bijbaantje, kon hij niet op vakantie, werd hij in de tweede klas luttele maanden gevangengezet door de Nederlandse staat en ontving hij in de vijfde een hoogstpersoonlijke uitnodiging van Vladimir Poetin om zich te laten keuren met het oog op zijn dienstplicht.

Joeri is een leerling aan het Han Fortmann in Heerhugowaard. Hij legde zijn examen af in acht vakken, waaronder oud-Grieks. Zijn profiel is natuur en techniek.

Op zijn bureau ligt daags na zijn laatste examendag wiskundeboek Getal en Ruimte 3 (vwo B) naast een A4’tje met een som over een scheve asymptoot. Tot zover de normaliteit. De muren van zijn kamer in dit azc in Heerhugowaard zijn kaal of je moet de metalen verwarmingsbuizen meetellen en de ronde, felle wandlamp boven zijn bed. In de woonkamer doet een bed dienst als bank, er liggen kussentjes op om gezelligheid te veinzen. Ernaast staat een sfeerloze tafel. Joeri en zijn moeder Ilona (43) nemen plaats. Joeri’s zwijgzame vader Michael (44) trekt zich terug op zijn slaapkamer (hun achternamen blijven achterwege ten bate van hun privacy).

Ze hebben een eigen appartement, dat is fijn, zegt Joeri. Andere asielzoekers in dit azc kent hij niet, Joeri zoekt ze niet op. Dit is zijn negende azc.

Op zijn kamer in november 2023, een paar maanden na de verhuizing uit Drachten.

Op de voorgrond zijn broertje Wowa, dertien jaar oud, geboren in Hengelo.

Zijn broertjes schaken in de woonkamer van hun appartement in het azc, november 2023.

De drie broers en op de voorgrond vader Michael, in de hal van hun appartement, november 2023.

Vuisten

Joeri werd geboren in Moskou. Zijn ouders zijn Georgische jezidi’s die de armoede van hun land ontvluchtten. Maar in Moskou zag vader Michael het leeuwendeel van zijn loon als taxichauffeur of winkelbediende verdwijnen in de zakken van zijn bazen. Er was racisme tegen Georgiërs. Niet verbaal, maar „met vuisten”, vertelt moeder Ilona. „Er gingen zelfs mensen dood.”

Joeri was drie en zijn broertje een baby toen het gezin op een trein westwaarts stapte. Ze meldden zich in Ter Apel in juni 2010. Sindsdien woonde het gezin overal en nergens, want azc’s sloten en heropenden de deuren en anders noopten nieuwe fases in de asielprocedure tot het pakken van de koffers. Azc Markelo, azc Katwijk, Goes, Emmen, Gilze en Rijen, Burgum, Drachten, Heerhugowaard. Goes was het leukst, zegt Joeri. „Iedereen zat in dezelfde fase, iedereen wachtte op de uitkomst van zijn procedure. Er waren veel Armenen en ook Afghanen en Syriërs.”

Maar eigenlijk maakte Joeri’s gezin toen al minder kans op een verblijfsvergunning. Joeri’s vader Michael, geplaagd door stress en hartklachten, was in het azc in Katwijk verzeild geraakt in een gevecht met een medebewoner. Moeder Ilona treedt niet in detail maar hij pleegde serieus geweld, goed voor zes maanden cel, en zo bracht hij de asielprocedure van zijn gezin ernstig aan het wankelen. Hoe vaak hij sorry heeft gezegd tegen zijn vrouw en kinderen weten ze niet, ze hielden de tel niet bij. Hij zei ook „altijd heel erg sorry” tegen de IND en rechters, voegt Joeri toe.

Het ene na het andere gezin dat ze ontmoetten in azc Goes en elders kreeg een vergunning, zeker na het kinderpardon in 2019. Joeri hoorde mensen schreeuwen van blijdschap, vertelt hij. „‘We zijn vrij!’ riepen ze. En dan gingen ze feestvieren. Ik was blij voor die mensen. Maar het was moeilijk.”

Joeri kreeg een havo-advies. In de brugklas regende het achten en negens

Joeri ging naar de brugklas van het Esdal College in Emmen met een havo-advies op zak. Hij leerde zo hard dat het achten en negens regende. „Ik wilde laten zien dat ik beter kon. Ik wilde dat de IND mij zou zien.” Na de kerst stroomde hij in op het gymnasium.

Aan het leren in zijn kamer, vorige maand. Joeri’s gezin heeft een eigen appartement in het azc.

Joeri fietst het terrein af van azc Heerhugowaard, op weg naar zijn laatste examen.

Joeri in azc Heerhugowaard, op de laatste examendag.

Een jaar later, eind januari 2020, viel het besluit. Uitgeprocedeerd. De politie, vijftien man sterk, kwam het gezin halen. Vader, moeder, Joeri en zijn twee broertjes; de jongste werd geboren in Nederland. Ze belandden in detentiecentrum Zeist. De buitenmuren waren „gigantisch en eng”, zegt Joeri. Zijn laptop en schoolboeken mochten niet meer naar binnen. „Die moesten in een krat.” De Nederlandse staat had het vliegticket terug naar Moskou al geboekt, op 30 januari zou het gezin vertrekken.

Maar de dokter zei nee. De gezondheid van Joeri’s vader stond vliegen niet toe. De dokter vreesde een hartaanval.

Het gezin zat twee maanden in dat detentiecentrum. Twee onderwijsloze maanden. „Ik werd goed in pingpong”, zegt Joeri. „Ik ging pingpongen met bewakers.”

Vaders slechte hart was de reddingsboei, corona de veilige haven. Het luchtruim ging op slot en het virus drong door tot in het detentiecentrum. „Mensen werden ziek. Ze lieten ons vrij.”

In het nieuwe azc, in Gilze en Rijen, tussen Breda en Tilburg, had Joeri het moeilijk, vertelt hij. „Ik dacht: ook al leer ik, het boeit niet.” Toch haakte hij weer aan. Op afstand, net als zijn klasgenoten. Zij vanuit hun huizen in Emmen, hij vanuit het azc in Brabant. Huiswerk maakte hij op zijn bed bij gebrek aan een bureau. En weer verhuisden ze: koken mocht niet in dit azc, het gezin kreeg „drie keer per week frietjes”, vertelt Joeri’s moeder. Een matig dieet, zeker voor een hartpatiënt. Op last van de dokter vertrok het gezin. Naar Friesland dit keer.

Stond dit alles in een filmscript, dan zou het waarschijnlijk worden afgewezen. Te onrustig. Te veel plotwendingen. Maar dit is geen script, dit is de jeugd van Joeri.

„Mooie hartjes in jullie vlag”, zei hij tegen zijn nieuwe klasgenoten.

„Dat zijn geen hartjes”, antwoordden ze, „dat zijn pompeblêden.”

Het Drachtster Lyceum, zo heette de school. Joeri doorliep er klas drie, vier en vijf. Zijn mooiste schooljaren. De asielprocedure pruttelde door, nu via artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het recht op respect voor privé- en familieleven. En Joeri hoefde geen negens meer. „Ik deed wat mijn klasgenoten deden.” Vanuit azc Drachten kon hij fietsend naar school, een heel normaal kwartiertje, elke dag weer.

Dienstplicht

In januari 2023 plofte Poetins brief op de deurmat van Joeri’s oma in Moskou. In september 2024 zou Joeri achttien en dienstplichtig worden: of hij zich alvast wilde melden bij het militair commissariaat ter keuring en registratie. Er kwam een tweede brief, een derde, een vierde. Poetin wilde het echt heel graag.

Joeri stapte in het vliegtuig. Maar hij vloog niet naar Moskou. Hij vloog naar Rome

Joeri stapte in het vliegtuig. Maar hij vloog niet naar Moskou. Hij vloog naar Rome. Hij is een gymnasiast, hallo. Rome-reis voor het Drachtster Lyceum, mei 2023. Eigenlijk mocht hij niet mee gezien zijn gebrek aan een status maar, vertelt hij, „de docenten vonden dat echt niet kunnen. De school maakte een afspraak met de IND.” Het was zijn eerste vlucht ooit. „Ik kreeg oorpijn.”

Rome was „geweldig”. „Ik voelde me echt vrij”, zegt hij. „Maar het maakte me ook een beetje verdrietig. Mijn ouders zijn nooit op vakantie geweest.”

De handen van Joeri’s oma trilden elke keer dat ze een nieuwe brief voor haar kleinzoon in haar brievenbus vond. Ook Joeri en zijn ouders waren bang. Maar de asieladvocaat zag kans voor het doen van een hernieuwde asielaanvraag. Het wachten is op antwoord van de IND.

Heel wat jaren en azc’s geleden hadden Joeri’s ouders goede vrienden gemaakt in Heerhugowaard, ze aasden al tijden op een plek in het azc in die plaats. Eindelijk kwam die plek er. Joeri verliet Drachten in de zomer en stroomde in op het Trinitas College, locatie Han Fortmann. „Het was het moeilijkste jaar van alle zes. Want er kwamen examens, maar ik was hier voor het eerst.”

Wat hij wilde studeren, wist hij al. Hij houdt van tekenen, dacht aan architectuur. Aan de hogeschool in Amsterdam vond hij wat hij zocht. De opleiding Built environment, een mix van bouwkunde en civiele techniek. Alleen heeft hij gezien zijn asielstatus geen recht op studiefinanciering. Joeri’s moeder vreest dat zijn gymnasiumdiploma „in een la” belandt. Via stichting voor Vluchtelingstudenten UAF hopen ze een oplossing te vinden.

Joeri begon aan zijn centraal examen met een behoorlijke cijferlijst. Voor Nederlands stond hij het hoogst. Wiskunde B was „enorm lastig”, zegt Joeri. „Ik heb alles gegeven.”

En? Gezakt of geslaagd?

Doen die woorden ertoe? Kun je in zijn geval überhaupt spreken van ‘zakken’?

Enfin, voor wie het wil weten: Joeri heeft woensdag goed nieuws gekregen. Hij is geslaagd.

Woensdag 12 juni, 14:17 uur: Joeri en zijn moeder Ilona turen naar zijn mobiel, wachtend op het telefoontje.

14:39 uur: Joeri wordt gebeld en krijgt het nieuws. Geslaagd.

Column | Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel

admin
November 14, 2024
0

Ik zag een geweldige film: Conclave. Een aartsbisschop houdt daarin een oor strelende speech, maar bovenal is er het einde van de film. Ik hoop dat u er zich met een interpretatieclubje op zult storten. Wat ik kan verklappen zonder te spoilen (alle recensenten noemden het reeds) is dat er een oude verteltruc uit de kast wordt gehaald waar ik erg vrolijk van werd: de deus ex machina.

Conclave is treffend als ‘pauspulp’ omschreven. Alle aartsbisschoppen zijn opgetrommeld om in Rome een nieuwe paus te kiezen. Dat gaat met een aantal stemrondes totdat er een meerderheid is. Er is veel filmische aandacht voor het strelen van witte pauselijke robes, fluwelen koorden, ringen, en mijters – ieder zijn fetisj. De katholieke geestelijken laven zich tussen de stemrondes door aan de door nonnen bereide handgemaakte dampende pasta en de rode wijn. Het verhaal is een parabel voor onze tijd. De machtige heren van middelbare leeftijd en ouder moeten een nieuwe paus kiezen. Er wordt geronseld, gemanipuleerd, gediscrimineerd, omgekocht, omgepraat, er moet een meerderheid komen. De ene kandidaat is ultraconservatief, de ander gematigd conservatief, een derde progressief. De progressieven hebben het zwaar, ze overwegen daarom strategisch het ‘minst slechte alternatief’ te steunen.

Dan is er de fraaie speech van Thomas Cardinal Lawrence die de stemming in goede banen moet leiden (gespeeld door Ralph Fiennes, noteer hem vast voor een Oscar). Er is één zonde, declameert hij, die hij vreest boven alle anderen, en dat is: zekerheid. „Als er alleen zekerheid zou zijn en geen twijfel zou er geen mysterie zijn, en dus geen geloof.” Dat is een promopraatje voor de kerk, maar ook een pleidooi voor verbeeldingskracht. Stelligheid, gaat hij door, is het grootste gevaar voor tolerantie. Stelligheid leidt tot oorlog. Absoluut denken verschrompelt het hart, dus laat twijfel toe.

Natuurlijk zat ik mee te knikken: er is geen enkele filosoof die niet is opgeleid met het vieren van de twijfel, het is zo’n beetje de basis van de hele westerse moderne filosofie. Cogito ergo sum! Twijfel staat haaks op de huidige tijdgeest, die volstrekt anti-filosofisch is. Het al dan niet figuurlijke ‘midden’ is inmiddels verdacht terrein (je krijgt dan aangewreven dat je neutraal en slap zou zijn, of, nog erger, een genocide ondersteunt), balans gruwelijk – false balance zul je bedoelen! – stilte een zonde (complicity!), tolerantie een zwakte, en nuance (‘geen maar!’) het goedpraten van misstanden.

De speech leidt tot twee reacties. Sommige aartsbisschoppen willen verzachten en stoppen met vechten. Anderen verharden prompt want dit soort slappe twijfelpraat is precies wat niet nodig is. Het biedt geen helder antwoord op de harde bedreiging van buitenaf.

Beide reacties zijn invoelbaar, en ook wel herkenbaar. Hoewel ik bijvoorbeeld graag wil vasthouden aan zoiets als ‘openheid’ of ‘zachtheid’, betrapte ik mezelf dat ik het wederom rondpompen van Henriette Roland Holsts dichtregels „De zachte krachten zullen zeker winnen in ’t eind – dit hoor ik als een innig fluisteren in mij” na de overwinning van Trump een wat fletse geste vond. Wie fluistert wordt platgewalst. Toch wil ik me verzetten tegen het verdacht maken van alles tussen de radicale flanken. Je kunt de slachtpartij in Gaza door Israël veroordelen, vernielingen door Israëlische hooligans in Amsterdam verwerpelijk vinden én het opgejaagde geweld jegens Israëliërs en Joden veroordelen én de gewelddadigheden en vernielingen in Nieuw-West onder het mom van ‘Free Palestine’ verafschuwen. Sinds wanneer is dat ‘slap’ of ‘neutraal’? Pleiten voor en werken aan vrede is nooit een slap midden.

Nu kom ik bij het einde van Conclave, waar ik me al dagen vrolijk over maak: de deus ex machina. De deus ex machina is een noodgreep van een verteller die er niet uitkomt, de auteur die een goddelijke ingreep pleegt, de plottwist die ‘uit de lucht’ valt. Daar wordt op neergekeken in onze tijd, want iets moet logisch en geloofwaardig zijn.

Maar de werkelijkheid is niet logisch, maar complex. Even was Kamala Harris de onverwachte plottwist, een dea ex machina – nou ja, ze had het kunnen zijn! Ze gaf mij hoop, evenals Conclave op een hilarische wijze opbeurend is en een pleidooi voor radicale verbeeldingskracht. Daar heb je schrijvers, scenaristen en kunstenaars voor nodig – niet voor niets willen potentaten dat verbannen dan wel de toegang bemoeilijken. Natuurlijk heeft deze ellendige tijd meer mysterie, vrede zachtheid, nuance, liefde en twijfel nodig én – ja! – meer deus ex machina – denken – daar is helemaal niets softs of sleets aan.

Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.

<dmt-util-bar article="4873180" headline="Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/14/pauspulp-conclave-laat-zien-koester-de-twijfel-a4873180″>

Opinie | Werken als bijzonder hoogleraar onderzoeksjournalistiek én bij de NCTV? Geen enkel probleem

admin
November 14, 2024
0

Ik las in NRC (14/11) over de zeer mooie benoeming door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) van Nikki Sterkenburg tot bijzonder hoogleraar, en de vrij wonderlijke en totaal misplaatste reactie die dat bij enkele onderzoeksjournalisten die lid zijn van de VVOJ heeft opgewekt.

Om naar goed journalistiek (en wetenschappelijk) gebruik met mijn conclusie te beginnen: ik wil de VVOJ met nadruk op het hart drukken om aan de benoeming van Nikki Sterkenburg vast te houden. De reactie van enkele leden op die benoeming getuigt namelijk van een verkeerd begrip van zowel wetenschap als van ambtelijk vakmanschap in het algemeen en de taken van de NCTV in het bijzonder.

Allereerst: ik werk al twintig jaar in de wetenschap. Dat deed ik al die tijd naast mijn hoofdbaan als achtereenvolgens ambtenaar bij Justitie en BZK, diplomaat voor BZK in Brussel en lid van het College voor de Rechten van de Mens. Ik heb me werkelijk nog nooit beperkt gevoeld om vanuit wetenschappelijke distantie naar activiteiten van mijn hoofdwerkgever te kijken, noch heeft mijn hoofdwerkgever (die, net als dat bij Nikki Sterkenburg het geval zal zijn, tenslotte akkoord heeft gegeven op mijn wetenschappelijke nevenactiviteit) me daar ooit een strobreed voor in de weg gelegd.

Het doel van wetenschap is namelijk op basis van een academische code, die kwaliteitsnormen oplegt, onderzoek en onderwijs te verzorgen. Iemand die met praktijkervaring een bijzonder hoogleraarschap invult, in het geval van Nikki Sterkenburg dus zowel vanuit haar eerdere journalistieke activiteiten als vanuit haar hoofdfunctie, brengt meer mee in die academische rol – dat is het hele punt van een bijzonder hoogleraarschap. Maar de academische onafhankelijkheid is gewaarborgd, omdat je je als hoogleraar onverkort bindt aan de academische code.

Nederland is geen Noord-Korea

Ten tweede: als ambtenaar leg je een ambtseed af. Het verbaast me sterk dat de ondertekenaars van de brief, helemaal omdat het onderzoeksjournalisten zijn, werkelijk geen idee lijken te hebben wat ambtelijk werk inhoudt. Nederland is geen Noord-Korea, waar je als een soort knipmes recht praat wat krom is.

Dat is onzin. Nederland heeft een zeer goed ambtelijk apparaat, kan ik dus uit eigen ervaring zeggen. Je taak is het adviseren van iemand met politieke verantwoordelijkheid, en die doet er dan mee wat hij of zij wil. Je kunt en moet je creativiteit kwijt in die advisering, en dat doe je dus vanzelfsprekend binnenhuis. Dat is het werk. Net als het werk van journalisten is om de besluiten van politici, of zaken die onder hun verantwoordelijkheid gebeuren, kritisch te volgen.

Ten derde, de reactie van een groep onderzoeksjournalisten maakt een enorm punt van specifiek de NCTV. Laat ik dit zeggen op basis van 10 jaar ervaring bij BZK en Justitie: er is helemaal niets bijzonders aan die organisatie, niet vanuit wetenschappelijk oogpunt, niet uit academisch oogpunt, noch uit onderzoeksjournalistiek oogpunt. Dit is een klassiek voorbeeld van van een muis een olifant maken. Er zou VVOJ-Professor Sterkenburg, als zij dat uit wetenschappelijk oogpunt relevant vindt (dat is namelijk straks haar vak – ze wordt door de benoeming geen onderzoeksjournalist), niets in de weg staan om onderzoek of onderwijs te wijden aan de NCTV. Gelukkig is de wereld die vanuit onderzoeksjournalistiek oogpunt relevant is een heel stuk groter dan het werkveld van de NCTV.

Analyse uit onbegrip

Tenslotte: Ik werk veel met journalisten op mijn expertisegebied, en heb respect voor het journalistieke vak en veel van zijn uitstekende beoefenaars. Journalisten zijn belangrijk voor het goed functioneren van een rechtsstaat. Niet elke tegenreactie vanuit die beroepsgroep is echter per definitie goudomrand en goed doordacht. Dit is een reactie puur vanuit de onderbuik. Door toe te geven aan de druk van enkele leden van haar vereniging zou de VVOJ niet alleen een ontzettend geschikte bijzonder hoogleraar enorm veel schade berokkenen, maar – voor de vereniging belangrijker – handelen op een analyse die uitgaat van een verkeerd begrip van zowel wat wetenschap inhoudt als wat ambtelijk vakmanschap is. De VVOJ zou haar eigen missie in de wielen rijden.

Kortom: de VVOJ moet de rug recht houden, en vasthouden aan deze benoeming. Daar zullen vele studenten als zeer goed onderlegde onderzoeksjournalisten uit resulteren, waar de maatschappij weer profijt van zal hebben.

Wat vindt NRC | Het decimeren van ontwikkelingshulp is moeilijk te verdedigen

admin
November 14, 2024
0

Hoe bezuinig je een derde van een begroting weg? Over die vraag debatteert de Kamer deze en volgende week met minister Klever (PVV) voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. In de ontwikkelingsbegroting van 7,2 miljard euro moet van het kabinet-Schoof uiteindelijk 2,4 miljard worden gesneden. De vraag wordt daarbij of ontwikkelingssamenwerking, door het nieuwe kabinet herdoopt tot het oude ‘ontwikkelingshulp’, daarna nog wel enige betekenis houdt.

De bezuiniging is forser dan op het eerste gezicht lijkt. De begroting is de afgelopen jaren langzaam gevuld met uitgaven aan asiel, afdrachten aan de EU, een bijdrage aan het ambassadenetwerk, niet-militaire hulp aan Oekraïne en andere posten. Tien jaar geleden maakte daadwerkelijke ontwikkelingshulp 70 procent uit van het budget, dit jaar is dat nog maar de helft. En in die overblijvende helft zitten dan weer min of meer vaste posten, zoals bijdragen aan de Verenigde Naties en de Wereldbank – die overigens ten goede komen aan ontwikkelingslanden en landen in noodsituaties.

De 2,4 miljard aan voorgenomen bezuinigingen grijpen dus veel dieper in: zij zijn niet een derde van het totale ‘ontwikkelingsbudget’, maar misschien wel de helft of meer. De eerste geopperde maatregel, het bezuinigen van 1 miljard op hulp via non-gouvernementele organisaties (ngo’s) laat dat ook zien. Minister Klevers plan dat deze ngo’s niet langer een kwart, maar de helft van de financiering van hun projecten zelf moeten dragen suggereert dat zij, bij gelijkblijvende fondsenwerving, in de praktijk hun activiteiten moeten halveren – als Klevers ministerie daarna überhaupt nog geld heeft om aan het overheidsdeel daarvan bij te dragen.

Ontwikkelingssamenwerking moet zeker van tijd tot tijd tegen het licht worden gehouden. Daar wijst de Algemene Rekenkamer ook op, voorafgaand aan het debat. Er zijn onduidelijke doelen, moeilijk te meten resultaten en andere aspecten van de praktijk van ontwikkelingssamenwerking waar kritisch naar moet worden gekeken.

Of de botte bijl daar een antwoord op is, is zeer de vraag. Nederland geeft dit jaar waarschijnlijk nog zo’n 0,65 procent van het bruto nationaal inkomen uit aan ontwikkelingshulp, volgens de OESO. Als het kabinet zijn plannen uitvoert, dan daalt dat naar 0,42 procent aan het einde van de rit van het kabinet-Schoof.

Daarmee zakt ons land uit de categorie van veelbesteders – waaronder traditioneel de Scandinavische landen – naar de middengroep, waaronder Japan en België. Dat nieuwe, lage percentage van 0,42 is overigens vrijwel conform de wens (0,44) die de VVD in 2008 al uitte. Dus zo ‘nieuw rechts’ is het beleid van het kabinet-Schoof nu ook weer niet.

Een kritische blik doet intussen weinig af aan de onderliggende reden waarom hulp nodig is. Het verschaft Nederland toegang en invloed in het buitenland en bij internationale organisaties – Klever is tenslotte óók minister van Buitenlandse Handel. Maar bovenal biedt hulp datgene waar het voor bedoeld is: een bijdrage aan ontwikkeling en het lenigen van nood.

Ja, China en andere landen mengen zich daar tegenwoordig ook in, met andere standaards en bedoelingen. En nee, niet elke euro komt precies terecht waar zou moeten. Maar het gaat hier uiteindelijk om mensen. Het decimeren van ontwikkelingssamenwerking, want daar komt dit beleid van het kabinet-Schoof in de praktijk op neer, is moeilijk te verdedigen.