Binnen een klein jaar sloeg de trend van het relatief kleine energiebedrijf Vandebron over naar vrijwel alle andere energiebedrijven in Nederland. Afgelopen augustus begon Vandebron kosten in rekening te brengen aan klanten met zonnepanelen wanneer zij hun opgewekte zonnestroom terugleveren aan het energienet. Deze week kondigden Essent en Engie aan ook zulke terugleverkosten te gaan invoeren. Daarmee zijn vrijwel alle energiebedrijven in de voetstappen van Vandebron getreden.
Wat trok energiebedrijven de afgelopen maanden één voor één over de streep om kosten in rekening te brengen aan klanten met zonnepanelen?
Nederland is een zonnepanelenparadijs geworden. Per hoofd van de bevolking liggen hier de meeste zonnepanelen. En de hoeveelheid zonnepanelen op Nederlandse daken blijft groeien. Volgens brancheorganisatie Netbeheer Nederland hebben bijna 2,6 miljoen woningen zonnepanelen. Eind 2022 waren dat er nog 2 miljoen.
Zonnepanelenexplosie
Die zonnepanelenexplosie ontstond grotendeels door overheidsregelingen. Zo kunnen zonnepaneleneigenaren dankzij de salderingsregeling hun overtollige zonnestroom die zij aan het net leveren aan het eind van het jaar wegstrepen tegen de stroom die ze gebruiken van het energiebedrijf. Die regeling maakte de terugverdientijd van zonnepanelen zó kort, dat mensen massaal in zonnepanelen investeerden.
Maar voor energiebedrijven kost de salderingsregeling veel geld. Zonnestroom wordt vaak teruggeleverd aan het net op momenten waarop er een hoge productie is en de tarieven dus laag zijn. Maar soms moeten die energiebedrijven die stroom weer ‘teruggeven’ op momenten waarop de tarieven hoog zijn, bijvoorbeeld als de stroom uit een gascentrale komt. Daarbovenop kost het energiebedrijven geld om het stroomnet in balans te houden wanneer stroomoverschotten massaal aan het net worden geleverd op momenten dat er nauwelijks vraag is.
Deze kosten voor energiebedrijven, werden verrekend met álle klanten. Ook met klanten zónder zonnepanelen. En die kosten voor het terugleveren van stroom nemen toe, omdat er steeds meer zonnestroom wordt opgewekt.
Logisch dat Vandebron afgelopen augustus als eerste met een manier kwam om die kosten te vereffenen. Bij dit bedrijf heeft ruim 40 procent van de klanten zonnepanelen, dus Vandebron heeft meer last van deze kosten dan zijn concurrenten. Al gauw volgden andere leveranciers als GreenChoice en en BudgetEnergie.
Afgelopen maart kondigde Eneco als eerste van de drie grote energiebedrijven aan terugleveringskosten in te voeren. Deze aankondiging kwam kort nadat de Eerste Kamer besloot om de salderingsregeling voorlopig te houden. De salderingsregeling is al jaren een discussiepunt in de politiek. „Eneco is van plan de terugleverkosten door te berekenen zolang de salderingsregeling van kracht is”, schreef het energiebedrijf op zijn site. Vattenfall, een ander groot energiebedrijf, volgde later.
Wat naast het in stand houden van de salderingsregeling ook een rol speelt is onderzoek van toezichthouder ACM, zegt Energie-Nederland. ACM concludeerde eind mei in een rapport dat de extra kosten die energebedrijven in rekening brengen voor terugleveren van stroom redelijk is.
Enkele weken na het onderzoek volgden ook Engie en Essent met de aankondigingen dat zij terugleverkosten invoeren, ruim een half jaar nadat Vandebron ermee begon. „Het ontwikkelen en invoeren van een passende oplossing kost tijd. We vinden het daarin belangrijk om duidelijkheid te verschaffen aan onze klanten en hebben daarom gekozen voor deze aanpak om terugleverkosten te introduceren”, mailt een woordvoerder van Essent. Energie-Nederland zegt dat zonnepanelen, ondanks terugleverkosten, nog steeds zullen lonen.
Politieke verwarring
Vorige week ontstond overigens verwarring over het voortbestaan van terugleverkosten tijdens een politiek debat. Even leek het erop dat de beoogde coalitie hier een verbod op wilde afspreken. In werkelijkheid ging dit verbod over iets minder ingrijpends. Het tarief dat klanten met een dynamisch contract kríjgen voor hun teruggeleverde stroom, mag niet meer onder de nul euro zijn. Soms zijn prijzen voor stroom negatief wanneer het aanbod hoog is.
Wel besloot de beoogde coalitie vorige week, in tegenstelling tot de Eerste Kamer eerder dit jaar, de salderingsregeling tóch af te bouwen. In één klap in 2027. Vermoedelijk zullen de terugleveringskosten dan ook komen te vervallen.
