Opinie | Bestaanszekerheid? De formerende partijen bieden met dit coalitieakkoord schijnzekerheid

Posted on May 23, 2024 by admin

Nederland staat voor een aantal grote maatschappelijke opgaven, zoals de vergrijzing, migratie, gezondheidszorg, woningbouw, klimaatverandering, energietransitie en verduurzaming van de economie. Dat vraagt om een visie op de toekomst van ons land: in wat voor samenleving willen we leven? En welke bedrijvigheid en industrie willen we houden en welke niet? Het coalitieakkoord vertoont geen spoor van een dergelijke visie, de vier formerende partijen komen niet verder dan ‘hoop, lef en trots’. Het zwaarbevochten akkoord bestaat uit vier blokken zonder samenhang: asiel en migratie (PVV), landbouw, boeren en stikstof (BBB), bestuurlijke vernieuwing (NSC) en een solide financieel beleid (VVD). Dat zorgt ervoor dat er nogal wat inconsistenties in het akkoord staan en dat de vier blokken geregeld met elkaar botsen. Als er al een gemeenschappelijke noemer is, is het bestaanszekerheid.

Leg het regeerakkoord langs de lat van bestaanszekerheid op de lange termijn en dan is vrijwel meteen te zien waar het schuurt. Te beginnen met de vergrijzing en de zorg, die nauw samenhangen. Er komt een dubbele vergrijzingsgolf op Nederland af: over 20 jaar telt Nederland bijna 5 miljoen 65-plussers en anderhalf miljoen 80-plussers. Die vergrijzing zal extra druk leggen op de zorg. Tegen die tijd geven we naar verwachting zo’n 300 miljard euro per jaar aan de zorg uit; één op de drie werkzame mensen zal bovendien in de zorg aan de slag moeten. Dat hoewel dan nog maar 60 procent van de bevolking in de werkzame leeftijd is.

Doorgaan op dezelfde voet betekent dat de zorg onbeheersbaar en onbetaalbaar wordt en de bestaanszekerheid van velen aantast. Een herijking van de zorg is dan ook onvermijdelijk, waarbij preventie leidend is en wordt beloond. Dat vergt scherpe keuzes de komende jaren, want niet alle zorg kan meer op elk moment aan iedereen geleverd worden. Geen spoor van deze systeemverandering is terug te vinden in het regeerakkoord, waardoor we ervanuit kunnen gaan dat de zorg de komende jaren fors duurder wordt voor Nederlanders.

Strategisch minder kwetsbaar

Dan energie en klimaat. De vier formerende partijen willen dat Nederland minder afhankelijk wordt van onbetrouwbare landen en regimes voor de levering van energie. Een logisch streven, alleen staan de voorgestelde maatregelen hier haaks op. Verlaging van de energiebelasting, afschaffing van subsidies voor elektrische auto’s en warmtepompen niet verplicht stellen, remmen de energietransitie en leiden per saldo juist tot méér import van olie en gas. Een recente studie van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) toonde aan dat hoe sneller de energietransitie verloopt, hoe minder afhankelijk Nederland wordt van de import van fossiele energie. Nu is Nederland nog voor circa 80 procent afhankelijk van fossiele energie, die grotendeels wordt geïmporteerd. Wie Nederland strategisch minder kwetsbaar wil maken, moet juist investeren in duurzame energie en maatregelen nemen die consumenten en bedrijven helpen om sneller te verduurzamen. Bijvoorbeeld door snel zoveel mogelijk huizen te isoleren, want dat verlaagt de energierekening fors. Zo niet, dan pakt het alleen maar duurder uit, want fossiele markten zijn volatiel, met relatief hoge prijzen voor fossiele energie, terwijl duurzamer energie steeds goedkoper wordt.

Bij klimaat ligt het accent in het regeerakkoord op klimaatadaptatie, wat zonder meer nodig is, maar veel minder op klimaatmitigatie, en dat is nog harder nodig om de klimaatdoelen te halen. Wel wil het kabinet zich houden aan internationale afspraken en blijven de klimaatdoelen overeind, alleen zonder extra inspanningen. En hier wringt de schoen, want forse extra investeringen zijn nodig om de klimaatdoelen op de lange termijn te halen. Zo stagneert de energietransitie doordat het elektriciteitsnet vol raakt en er geen nieuwe bedrijven en woningen meer op kunnen worden aangesloten. Alleen al het opbouwen van een zwaarder en slimmer elektriciteitsnet kost zo’n 100 tot 150 miljard euro. Die lasten zullen grotendeels worden verhaald op burgers via een hogere energierekening.

Ook zijn forse investeringen nodig in groene waterstof, omdat de industrie dit nodig heeft als vervanging van olie en gas. Dat vergt een groen industriebeleid. En belangrijker nog: het stellen van de vraag welke industrie wel en niet meer in Nederland past. Om bijvoorbeeld Tata Steel te behouden, zijn miljarden aan investeringen nodig om het bedrijf te verduurzamen. Landen als Frankrijk, Spanje en Duitsland steunen de vergroening van de staalindustrie al financieel, maar Nederland blijft achter, omdat gericht groen industriebeleid ontbreekt. Ook in het regeerakkoord is daar niets over te vinden.

En tot slot loopt Nederland de komende jaren aan tegen de grenzen voor waterkwaliteit, biodiversiteit, fijnstof, stikstof en CO₂. Dat vraagt om forse investeringen om Nederland schoner en duurzamer te maken, anders loopt de economie muurvast. Al deze investeringen zullen op een of andere manier ten laste komen van burgers, maar dat wordt nu onder het tapijt geveegd.

Woningen in kwetsbare gebieden

De woonparagraaf in het regeerakkoord borduurt vooral voort op beleid van het vorige kabinet. Men wil 100.000 woningen per jaar bouwen en stelt daar ook extra geld voor beschikbaar, circa 1 miljard euro per jaar. Alleen loopt dit kabinet tegen dezelfde problemen aan als zijn voorganger: gestegen bouwkosten, hoge rente, gebrek aan personeel, gebrek aan bouwpercelen en trage procedures bij gemeenten. Hierdoor zal slechts een beperkt deel van de geplande nieuwe woningen gerealiseerd kunnen worden. Bovendien wil men een groot deel van de nieuwbouw realiseren in de kwetsbaarste, laaggelegen gebieden in Nederland, wat niet verstandig is vanuit oogpunt van klimaatadaptatie.

Daarom is het verstandig te kijken naar wat er al is en dat te transformeren: leegstaande kantoren, winkels, kerken, zorgpanden en schoolpanden. Er staat circa 36 miljoen vierkante meter aan gebouwen leeg, waarvan een derde geschikt is voor transformatie. Op die manier kun je naar schatting zo’n 150.000 woningen creëren de komende 15 jaar.

Maar de woningnood is dus niet op korte termijn op te lossen, terwijl het kabinet dat wel ziet als wezenlijk onderdeel van bestaanszekerheid.

Bovendien schuilt hier een levensgrote adder onder het gras. Door het conservatieve landbouwbeleid in het regeerakkoord, waarbij de benodigde transitie naar een duurzame en circulaire landbouw wordt vertraagd, gaan de normen voor stikstof, biodiversiteit en waterkwaliteit niet gehaald worden. De formerende partijen gokken erop dat versoepeling van de Europese richtlijnen mogelijk is, maar die kans is juridisch gesproken nihil. Dit kan mogelijkerwijs leiden tot een „tsunami van juridische procedures”, zoals Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment (MOB) al heeft aangekondigd. Een mogelijk gevolg van het niet halen van de stikstof-, natuur- en waterkwaliteitsnormen, is dat de bouwsector stil komt te liggen en de bouw van nieuwe woningen stagneert.

Migratie is structureel

En tot slot het meest controversiële thema van het regeerakkoord, migratie. Het „strengste asielbeleid ooit” is gebaseerd op juridisch drijfzand. Het kabinet roept een asielcrisis uit, terwijl daar in de Europese context gezien geen sprake van is. Er komt een crisiswet, een ‘asielbeslisstop’, de spreidingswet wordt ingetrokken en men wil een Europese uitzonderingspositie. Deze strenge aanpak is vooral bedoeld om asielzoekers af te schrikken, ook al blijkt dit in de praktijk meestal niet te werken. Elk land in de EU probeert strenger te zijn dan de buren, maar op lange termijn maakt het weinig verschil. Hopen dat asielzoekers niet komen door strengere regels is een onderschatting van hun reden om te vluchten, blijkt uit onderzoek. Experts verwachten dat een streng asielbeleid vooral veel rechtszaken uitlokt die jaren gaan duren.

Op lange termijn is migratie een structureel verschijnsel, waar regeringen maar deels controle over hebben. Door toenemende ongelijkheid, armoede, oorlogen en klimaatverandering zullen de komende decennia structureel forse aantallen migranten naar Europa komen. Tegelijkertijd stevent Nederland af op een structureel arbeidstekort, met name in de zorg, het onderwijs, de maakindustrie, in de IT en in de horeca. Zonder inzet van arbeidsmigranten kan de economie niet draaiende worden gehouden. Daar zullen we ons toe moeten verhouden.

Een fors deel van het regeerakkoord lijkt dus juridisch niet uitvoerbaar, ook al omdat men drievoudig op Brussel leunt: de formerende partijen willen uitzonderingen in Europa voor asiel, stikstof en natuur, terwijl ze 1,6 miljard euro minder aan Brussel willen afdragen. Het zou een diplomatiek wonder zijn als dat gebeurt.

Schijnzekerheid

Al met al is de bestaanszekerheid die wordt gesuggereerd door dit kabinet schijnzekerheid. De eerste twee jaar is sprake van een lastenverlichting voor de middeninkomens, maar daarna komen er forse bezuinigingen waardoor diezelfde middeninkomens weer zwaarder belast worden. Bovenal zal fors geïnvesteerd moeten worden in de grote opgaven waar Nederland voor staat. Die rekening komt vroeg of laat op het bordje van burgers te liggen. Omdat het voorgenomen kabinetsbeleid inconsistent is en ook deels onhaalbaar, zullen de kosten alleen maar oplopen.

De komende jaren kunnen dan ook best lastig worden voor veel mensen, omdat de kosten voor energie, grondstoffen, voedsel, zorg en wonen zullen toenemen, in combinatie met een schommelende inflatie en rente. De bestaanszekerheid staat dus op het spel, niet alleen voor de onderklasse, maar ook voor een deel van de middenklasse. Dit vraagt om structurele maatregelen om kwetsbare mensen te beschermen, in plaats van pleisters plakken. Durft het nieuwe kabinet dit eerlijke verhaal te vertellen?

Paul Damen en het verzonnen verleden van ‘kostuumjoden’

admin
November 25, 2024
0

Journalist Paul Damen, die woensdag dood werd gevonden in zijn huis in Amsterdam, kreeg in het Nieuw Israëlietisch Weekblad, een bitterzoete in memoriam. Het Joodse tijdschrift had ontdekt dat de zeventigjarige oud-hoofdredacteur zijn Joodse afkomst had verzonnen.

Zijn vriend Arthur van Amerongen had geprobeerd een Joodse begrafenis te regelen, zo meldt hij op het opinieplatform GeenStijl, waarbij hij stuitte op Damens paspoort waarin een katholieke doopnaam prijkte: Paulus Henricus Maria. Van Amerongen benaderde broer Han Damen die de genadeslag gaf: geen spoor van Joods bloed en Shoah-leed in de familie. In zijn artikel zoekt Van Amerongen naar vergelijkbare gevallen en noemt hij het Jiddische begrip angejiddeld, voor gojim die zich graag in Joodse kringen begeven of zich anderszins identificeren met het Jodendom.

Paul Damen (Den Bosch, 1954-2024), een markante, luidruchtige man met een scherpe pen en een fabelachtig geheugen, kwam al jong uit Brabant naar Amsterdam gedreven. Hij was aanvankelijk communist en kraker en bleef zijn leven lang stamgast van het Amsterdamse café De Pels. Damen werkte voor opiniebladen De Groene en de Haagse Post, de Amsterdamse zender AT5, de Joodse Omroep en het Joodse platform Jonet. Verder schreef hij biografieën over Renate Rubinstein en Paul de Leeuw.

En hij was dus één jaar hoofdredacteur van het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Hij schreef onder meer dat zijn Joodse tantes waren vermoord in het vernietigingskamp Sobibor en dat zijn Joodse moeder zwaar getraumatiseerd uit de oorlog was gekomen. Hij hield zich onder meer bezig met het probleem van de naoorlogse Joodse weeskinderen.

Wilkomirksi-syndroom

Damen is zeker niet de eerste journalist en schrijver die zich ten onrechte een Joodse identiteit en een Shoah-verleden aanmeet. De Nederlandse schrijvers Boudewijn Büch en Carl Friedman (Carolina Klop) gingen hem voor. In Duitsland komt dit fenomeen zo vaak voor dat er een speciale term voor is gemunt: Kostümjuden. Ook gebruikelijk is de term ‘Wilkomirksi-syndroom’, genoemd naar Binjamin Wilkomirski die een bekroonde bestseller schreef over zijn kindertijd in concentratiekampen. Later bleek dat de Zwitserse klarinettist, die eigenlijk Bruno Doessekker heette, de kampen slechts als toerist had bezocht.

De ontmaskering van pseudo-joden gaat doorgaans met veel ophef gepaard. Naast verontwaardiging van alle lezers die hebben meegeleefd met de bedriegers en die zich nu bekocht voelen, komt dit door het trauma van de Shoah – de volkerenmoord door de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Overlevenden en nabestaanden vinden het kwetsend en onsmakelijk dat bedriegers met dit verleden aan de haal gaan en gratis gewin halen uit andermans leed. Een ander gehoord argument is dat verzonnen Shoah-verhalen koren op de molen zijn voor Holocaustontkenners.

Wat bezielt een mens om zich valselijk voor Joods uit te geven? De bekendste kostuumjoden schreef memoires die bestsellers werden. Dat leverde hun geld, heldendom, prijzen en medeleven op. Het omarmde slachtofferschap, zo betoogde schrijver Arnon Grunberg onlangs op X, kan je tegenwoordig status en spreekrecht verlenen. Een geregeld opgeworpen psychologische duiding is dat de pseudo-jood ernaar verlangt om bij een groep te horen.

De Nederlandse rechtspsycholoog Harald Merckelbach wees in zijn analyse van de zaak-Wilkomirksi op psychologische fenomenen als de pseudo-herinnering. Wilkomirksi was depressief, ging op aandringen van zijn psycholoog op zoek naar een trauma en vond die in de concentratiekampen die ze samen bezochten, wat leidde tot het aanmaken van pseudo-herinneringen. Verder wijst Merckelbach op de menselijke neiging om tegenslagen en mislukkingen in een groter verband te plaatsen. Klein leed gaat dan op in groot leed.

Vaak blijken de pseudo-joden ook over andere zaken te fabuleren. Wilkomirksi verzon eerder een ongeneeslijke ziekte, Boudewijn Büch bedacht een overleden kind en een miljoenenerfenis. De Duitse blogger Marie Sophie Hingst beweerde dat ze in New Delhi een ziekenhuis had gesticht en dat ze seksuele voorlichting had gegeven aan vluchtelingen. Nadat ze door de mand was gevallen pleegde Hingst zelfmoord, waarna het debat in Duitsland enigszins kantelde: moest je een klaarblijkelijk geestelijk labiele persoon wel zo hard aanpakken? Of was enige voorzichtigheid en mededogen op zijn plaats?

‘Rasverandering’

Vergaande identificatie van buitenstaanders zie je ook bij andere vervolgde minderheden. De Netflix-documentaire The Rachel Divide gaat over de Amerikaanse Rachel Dolezal die zich voordeed als Afro-Amerikaanse en werkte als woordvoerder van de zwarte belangenvereniging NAACP. Het Duitse model Martina Big had aanvankelijk de ambitie om „de grootste borsten van Europa” te bezitten. Hierna onderging zij een „rasverandering” en gaat sindsdien als „zwart” door het leven. Amerikanen die claimen dat ze inheems bloed hebben, worden Pretendians genoemd. De Mnikowoju Lakota-dichter Trevino Brings Plenty zei daarover: „Het is aanlokkelijk om de huid van een ondervertegenwoordigd volk te dragen. Ik begrijp het: smullen van de strijd, het verkennen van ingebeelde wortels, het leggen van de basis voor academische banen en publicatiemogelijkheden”.

Achteraf gezien blijken de verhalen van kostuumjoden vaak overduidelijke inconsistenties te bevatten, wat vragen opwerpt over de goedgelovigheid van het publiek. Een sterk voorbeeld is de Vlaamse Misha Defonseca (Monica de Wael) die in haar memoires beschreef dat ze als achtjarige Joodse vluchteling in een bos werd geadopteerd door een roedel wolven. Dat gebrek aan kritisch vermogen van de omgeving hangt waarschijnlijk ook samen met het Shoah-trauma: niemand is geneigd om het verhaal van een getraumatiseerde overlevende in twijfel te trekken.

Een actuele variant is de Duitse kwestie vorig jaar rond journalist Fabian Wolff, die onder meer schreef voor de Jüdische Allgemeine. Wolff was zeer kritisch over de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen. Volgens rechtse critici was hij „excuusjood voor progressieve antisemieten” die in Wolff een onverdachte bondgenoot zouden hebben gevonden in hun kritiek op Israël. De ontmaskering van Wolff werd honend gebruikt tegen progressieve critici van Israël.

De Amerikaans-Duitse schrijver Deborah Feldman, bekend van Unorthodox, het door Netflix verfilmde boek over haar orthodox-joodse jeugd in New York, schrijft in haar laatste boek Judenfetisch over dit fenomeen, en over het misbruik van „Joodsheid” in het algemeen. Volgens haar hebben Duitsers een speciale gevoeligheid aangaande Joden. Uit schuldgevoel, zo betoogt ze, worden Joden kritiekloos geknuffeld en „op handen gedragen”. Pseudo-joden spelen hier op in. Tegelijk zetten rechts-nationalistische Duitsers de Joodse identiteit naar hun hand. In de Volkskrant zei ze vorig jaar over die overgevoelige Duitse houding: „Het is gericht op hun eigen verlossing, de wil om geheeld te worden”.

Komt de verhoogde hypotheekrenteaftrek er? Alle ogen zijn gericht op de Eerste Kamer

admin
November 25, 2024
0

„We wijzigen de fiscale positie van de eigen woning niet.” Het stond er echt, op pagina 36 van het regeerprogramma van het kabinet-Schoof. Wie daarom verwachtte dat de hypotheekrenteaftrek zijn dalende lijn zou voortzetten, zal maandag verbaasd hebben opgekeken. In het Belastingplan is voor het eerst in ruim tien jaar sprake van een stijging van de hypotheekrenteaftrek voor een deel van de Nederlanders. Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de Vrije Universiteit, signaleert dit maandag in economenvakblad ESB.

De stijging ontstaat doordat het kabinet-Schoof in het Belastingplan een nieuwe belastingschijf introduceert in box 1 voor inkomstenbelasting. De eerste schijf, voor inkomens tot 77.000 euro, wordt gesplitst in twee schijven. Door de invoering van deze extra schijf moeten werkenden er meer op vooruitgaan. Hierdoor wordt de hoogte van de hypotheekrenteaftrek ook weer afhankelijk van iemands inkomen, omdat er met een ander tarief wordt gerekend. Huishoudens met een hoger inkomen (tussen de 38.000 en 77.000 euro) mogen straks dus meer hypotheekrente aftrekken dan huishoudens met een inkomen onder de 38.000 euro. Dit ondanks de (voor veel partijen zeer pijnlijke) ingezette koers die de hypotheekrenteaftrek op termijn naar nul brengt.

Opvallend genoeg deed het nieuws over de meest besproken aftrekpost van Nederland pas stof opwaaien ná de behandeling van het Belastingplan in de Tweede Kamer. Daar ging het vooral over een andere politiek gevoelige kwestie: de btw-verhoging op sport, cultuur en media die uiteindelijk van tafel ging. Het Belastingplan ligt nu voor behandeling bij de Eerste Kamer. Hoogleraar Gradus roept in ESB senatoren op om het Belastingplan terug te sturen naar staatssecretaris Van Oostenbruggen (Fiscaliteit, NSC) „vanuit haar rol als bewaker van consistente wetgeving”.

De stijging vormt namelijk een breuk met jarenlang beleid rond de hypotheekrenteaftrek, die zelfs onder VVD-premier Mark Rutte werd verlaagd. Verder tornen aan de aftrek, ooit ingevoerd om eigenwoningbezit aan te moedigen, ligt voor de liberalen politiek zeer gevoelig. Onder economen geldt de hypotheekrenteaftrek als omstreden fiscale maatregel die vooral zorgt voor prijsopdrijving op de woningmarkt. Doordat woningeigenaren hun betaalde hypotheekrente voor een deel mogen aftrekken van de inkomstenbelasting, ontstaat er immers ruimte om meer geld te lenen. En dat zorgt weer voor hogere huizenprijzen, zo stelt vrijwel elke econoom. Onder meer De Nederlandsche Bank, het IMF en de Europese Commissie zijn daardoor uiterst kritisch over de aftrekpost.

De regeling is de afgelopen jaren stapsgewijs afgebouwd, met een half procentpunt per jaar. Sinds 2017 werd het afbouwtempo opgevoerd om in 2023 op een ‘vlaktaks’ uit te komen. Voor alle inkomens geldt voor dit jaar nog een tarief van iets minder dan 37 procent. Dat gaat met de invoering van de nieuwe belastingschijf veranderen: in het hogere deel van de schijf gaat volgens het Belastingplan een tarief van 37,48 procent gelden, in het lagere deel komt het tarief op 35,82 procent te liggen.

„Onverstandig”, stelt hoogleraar Gradus telefonisch. Al is de inkomensafhankelijkheid niet zijn voornaamste bezwaar. „Voor het eerst sinds 2013 wordt de hypotheekrenteaftrek niet verlaagd maar verhoogd. Daarbij wordt er deze hele kabinetsperiode een hek om die aftrek heen gezet, en dat lijkt me niet verstandig.” Niet alleen omdat dit het ‘afbouwpad’ in de weg staat dat al jaren geleden voor de hypotheekrenteaftrek is ingezet. Ook vanwege de internationale geloofwaardigheid van Nederland. Om in aanmerking te komen voor miljarden euro’s aan Europese corona-steunpakketten heeft het kabinet aan Brussel toegezegd de hypotheekrenteaftrek af te bouwen naar zo’n 37 procent. Door daar nu vanaf te wijken, geeft het kabinet volgens Gradus een verkeerd signaal af: „We nemen Zuid-Europese landen al jaren streng de maat, terwijl we zelf onze hervormingen ook niet voldoende doorvoeren.”

Daarbij zijn er ook financiële redenen om de hypotheekrenteaftrek niet te verhogen, zo zegt Gradus. Voor de meesten die ervan profiteren betekent de verhoging dat ze er jaarlijks hooguit een paar tientjes op vooruitgaan. Zou het kabinet besluiten om het verlaagde tarief voor alle inkomensgroepen aan te houden, dan kan dat volgens Gradus ongeveer 400 miljoen euro schelen op jaarbasis. „Daarmee heb je al bijna de helft van de weggevallen btw-verhoging betaald. Bij elkaar zijn dit volgens mij genoeg aanknopingspunten om een stevige discussie aan te gaan.”

Eerste Kamer

Alle ogen zijn nu gericht op de Eerste Kamer, waar behandeling van het Belastingplan op de agenda staat voor 9 en 10 december. De senaat kan het Belastingplan niet aanpassen, maar kan het kabinet wel vragen om een novelle op te stellen. Dat is een kleine aanpassing op een wet, waar eerst de Tweede Kamer mee moet instemmen. Vervolgens kan de Eerste Kamer alsnog over de aangepaste wet stemmen.

Progressieve partijen zijn sowieso al kritisch op de plannen van dit kabinet. In de Tweede Kamer stemde GroenLinks-PvdA half november tegen het gehele Belastingplan, en ook de senaatsfractie laat maandag weten onaangenaam verrast te zijn. „Hoe kan het kabinet ons overtuigen hiervoor te stemmen?” aldus woordvoerder Randy Martens. Maar met het huidige wankele kabinet, dat zich van crisis naar crisis sleept, zijn met name rechtse partijen huiverig om nu een groot punt te maken van een verhoogde hypotheekrenteaftrek. Geen partij wil het risico lopen om in campagnetijd te boek te staan als partij die de hypotheekrenteaftrek inperkte.

De sleutel ligt eerder in handen van de drie confessionele partijen CDA, ChristenUnie en SGP, die met steun van D66 bij de behandeling van het Belastingplan in de Tweede Kamer een deal sloten met de coalitie om ook aan een meerderheid te komen in de Eerste Kamer. De christelijke partijen zouden het Belastingplan steunen, als het kabinet meer zou doen voor eenverdieners, de afschaffing van de giftenaftrek voor bedrijven terug zou draaien én een motie zou steunen die oproept een alternatieve inkomstenbron te zoeken voor de voorgenomen btw-verhoging. D66 zou instemmen met het Belastingplan als de in hun ogen meest pijnlijke btw-verhogingen van tafel gingen.

Betekent dit automatische instemming van de senatoren van deze partijen? De Eerste Kamer, wil senator Carla Moonen (D66) benadrukken, heeft een eigenstandige rol. Zij controleren op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. En ze zal, zoals senatoren vaak doen, letten op „consistentie van beleid”. De afbouw zoals die was, zegt Moonen, was consistent beleid sinds Rutte III. Het plan van dit kabinet noemt ze „bizar” gezien de krapte op de woningmarkt. Ze vindt dat het kabinet hierdoor uitdeelt aan de rijken. „Een omgekeerde Robin Hood.”

Moonen zal daarom vragen stellen over de hypotheekrenteaftrek, maar wil nog geen uitspraken doen over een mogelijke novelle. Wel benadrukt ze dat ze blij is met de btw-deal, waar D66 „keihard” aan heeft gewerkt. Met andere woorden: de btw-deal is voor D66 zwaarwegend.

Voor de ChristenUnie en het CDA is de hogere hypotheekrenteaftrek niet ongezien gepasseerd in de Tweede Kamer. Zij stelden een aanpassing op het wetsvoorstel Belastingplan voor waarin de introductie van een tweede schijf in de inkomstenbelasting wordt teruggedraaid. Logisch gevolg daarvan is dat het voordeeltje van de hypotheekrenteaftrek daarmee óók zou verdwijnen, omdat deze gekoppeld is aan de tweede schijf in de kabinetsplannen. Dat wisten de indieners.

Maar het amendement haalde bij stemming geen meerderheid. En de twee christelijke partijen hebben hun voorstel in de Tweede Kamer niet voorwaardelijk gemaakt voor steun van het Belastingplan. Dat verkleint de kans dat het Belastingplan vanwege de hypotheekrenteaftrek sneuvelt, of op dat punt aangepast moet worden.

Rome wil geen gladiatorengevechten voor toeristen: ‘Het Colosseum is geen pretpark’

admin
November 25, 2024
0

Massimiliano Smeriglio, de wethouder van Cultuur in Rome, moest via de media vernemen dat het verhuurplatform Airbnb een sponsordeal van 1,5 miljoen dollar (omgerekend zo’n 1,4 miljoen euro) met het archeologisch park van het Colosseum had ondertekend. In ruil voor die som, die in de permanente tentoonstelling in het Colosseum wordt geïnvesteerd, is Airbnb ook van plan om volgende lente zestien toeristen in de wereldberoemde arena als gladiatoren te laten vechten. Die zouden via een online loterij worden gekozen.

Het idee heeft in Rome zoveel kwaad bloed gezet, dat Smeriglio dinsdag een onderhoud zal hebben met een delegatie van Airbnb Italië, in een poging het verhuurplatform ervan te overtuigen het geld neer te tellen, maar de gladiatorengevechten af te schaffen, of het idee toch zeer grondig te herzien.

Publiciteitsstunt of ernst? De wedstrijd, en ook de hele discussie eromheen, leveren Airbnb nu al heel wat media-aandacht en extra naamsbekendheid op. De timing is niet geheel toevallig: recent kwam de spektakelfilm Gladiator II van Ridley Scott uit.

Historische waarde

Wat in de volksmond het Colosseum wordt genoemd, is officieel het Flavisch Amfitheater en werd in de eerste eeuw na Christus gebouwd. Het was het grootste amfitheater van het Romeinse rijk en is bijna 2.000 jaar later nog steeds een van de drukst bezochte trekpleisters van Italië. Vorig jaar leverde het entreegeld een recordsom van meer dan 79 miljoen euro op.

Het Colosseum heeft ook een gigantische historische en landschappelijke waarde. Twee jaar geleden berekende het financiële consultancybureau Deloitte dat het Colosseum jaarlijks 1,4 miljard euro bijdraagt aan het Italiaanse bruto binnenlands product. Deloitte nam behalve de toegangskaartjes ook de waarde van de toeristische voorzieningen die voortvloeien uit een Colosseum-bezoek, zoals hotelovernachtingen en restaurantbezoeken, mee in die berekening. Op zo’n jaaromzet is 1,5 miljoen dollar van Airbnb een peuleschil voor het Colosseum, waar bijgevolg vooral het verhuurplatform veel baat bij heeft, stellen de tegenstanders van de deal.

Hoe groot ook de emotionele waarde van het monument is, blijkt alvast goed uit de hoog oplopende discussie rond het idee van Airbnb om voor de ‘happy few’ gladiatorengevechten in het Romeinse amfitheater te houden. Onder de slogan ‘Het Colosseum is geen pretpark’ hebben tegenstanders van de gladiatoren-gimmick al een petitie opgestart, die na een week door meer dan 1.800 mensen is ondertekend.

Ook kunsthistorici mopperen dat een historisch monument van een onschatbare waarde niet het toneel mag worden van in hun ogen plat commercieel volksvermaak. Sommige tegenstanders zien in de georganiseerde gladiatorengevechten zelfs de verheffing van agressie en geweld, wars van de juiste historische context. Het ging er in het Colosseum bijlange niet altijd zo gewelddadig aan toe als in de films Gladiator en Gladiator II. En naast veel krijgsgevangenen en slaven vochten ook vrije mannen, en zelfs vrouwen.

‘Pure marketingzet’

De meest uitgesproken criticus van het hele voorstel is Tomaso Montanari, in Italië een nationaal bekende kunsthistoricus en rector van de universiteit voor buitenlanders in Siena. „Hier is geen sprake van mecenaat, waarbij je een bijdrage levert zonder er iets voor in ruil te verwachten. Dit is een pure marketingzet”, zegt hij tegen de Italiaanse nieuwssite Fanpage.

Daarnaast noemt hij het ook problematisch om überhaupt met een speler als Airbnb in zee te willen gaan. Omdat Airbnb’s in heel wat steden die veel toeristen lokken als paddenstoelen uit de grond schieten, is wonen voor de lokale bevolking er flink duurder geworden. „Cultureel erfgoed is meer dan een hoop stenen. Het betreft ook de relatie tussen die stenen en de bevolking, en die wordt in de stedelijke centra nu juist weggedreven door Airbnb”, zegt Montanari. Terwijl ettelijke toeristische steden Airbnb juist willen beteugelen, gaat het Colosseum uitgerekend met hen in zee, werpt hij nog op.

Eén van de foto’s waarmee Airbnb de actie aanprijst.

In Rome is een centrum-linkse coalitie aan de macht, die nationaal in de oppositie zit. Maar zowel vanuit de meerderheid als vanuit de oppositie klinken kritische geluiden over het plan. De vereniging ‘Gruppo storico romano’ uit Rome die de toeristen als gladiatoren zou trainen, benadrukt dan weer historisch zeer correct te werken en noemt zich het slachtoffer van de ‘al te commerciële communicatie’ rond het initiatief – Airbnb verwijst in zijn reclame rechtstreeks naar Gladiator II. Op een historische enscenering is op zich niets tegen, reageert dan weer kunsthistoricus Tomaso Montanari, maar die organiseer je volgens hem niet in een historisch gebouw als het Colosseum.

Sponsordeals met het Colosseum zijn niet nieuw, en ze leiden haast gegarandeerd tot ophef. Zo bood de ondernemer Diego Della Valle, bekend van het luxeschoenenmerk Tod’s, in 2011 aan om 25 miljoen euro te investeren in de restauratie van het Colosseum. Maar de geldsom werd in het kader van een breder onderzoek bevroren, na protesten tegen de commerciële angel in het hele verhaal.

Della Valle wilde in ruil onder meer zijn logo op de entreekaartjes en een grote reclame van zijn luxeschoenen op het zeil, waarmee het Colosseum tijdens de renovatiewerkzaamheden zou worden ingepakt. Na drie jaar gebakkelei sponsorde hij het Colosseum uiteindelijk dan toch, zonder dergelijke extra eisen. De wethouder van Cultuur hoopt dat dit voorbeeld Airbnb aanzet hetzelfde te doen.