‘Wat ik gezien heb in Gaza, kan niet ongedaan worden gemaakt’, aldus een arts die in Gaza werkte

Als iemand het Israëlische geweld in Gaza van dichtbij heeft gezien, is het oorlogschirurg Ghassan Abu-Sittah. In oktober en november werkte hij zes weken als vrijwilliger voor Artsen zonder Grenzen in twee Gazaanse ziekenhuizen die later werden belegerd. Hij moest er opereren zonder verdovingen en amputeerde ledematen van jonge kinderen. Begin dit jaar vertelde de Brits-Palestijnse arts over zijn ervaringen bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag, dat onderzoek doet naar misdrijven gepleegd in de bezette Palestijnse gebieden.

Vorige week weigerde Nederland hem de toegang, met als reden een ‘administratieve ban’. Deze werd eerder opgelegd door Duitsland en geldt in principe ook in andere Schengenlanden. Dinsdagavond werd bekend dat Abu-Sittah een rechtszaak tegen het Duitse Schengen-inreisverbod heeft gewonnen – vermoedelijk mag hij dus alsnog komen. Op zijn programma in Nederland stonden deze week onder meer een afspraak bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) en een bijeenkomst in de Tweede Kamer.

Abu-Sittah denkt dat de hele zaak te maken heeft met de aanwezigheid van het strafhof in Nederland, zijn rol als getuige en de arrestatiebevelen die het hof potentieel kan uitvaardigen tegen Israëlische leiders. „Mijn vermoeden is dat Nederland vanaf het begin al het doel was van het inreisverbod”, vertelt hij via een videoverbinding vanuit Doha, waar hij was voor een lezing.

Vorige week werd u de toegang tot Nederland ontzegd. In deze krant noemde u het inreisverbod  ‘een manier om getuigen van genocide het zwijgen op te leggen’.

„De Nederlandse regering had mogelijk een uitzondering kunnen maken als gastland van het Internationaal Strafhof, maar ze koos ervoor om dat niet te doen. Kort daarvoor had Karim Khan, de hoofdaanklager van het ICC, gezegd dat hij onder politieke druk staat van Europese regeringen om geen arrestatiebevelen uit te vaardigen tegen Israëlische leiders, zoals legerbaas Herzl Halevi en premier Benjamin Netanyahu. Het enige Schengenland dat momenteel in de positie is om invloed uit te oefenen op het conflict in Palestina is Nederland, vanwege het Strafhof en de mogelijke arrestatiebevelen. Ik zie het inreisverbod en de weigering van de Nederlandse regering om een uitzondering te maken als onderdeel van die politieke druk.”

In Den Haag zou u spreken met de OPCW over het gebruik van witte fosfor door Israël in Gaza. Had de weigering ook hiermee te maken?

„Ik heb 25 jaar ervaring als oorlogschirurg en onderzoeker van oorlogswonden. Ik denk dat die ervaring het probleem vormt. Ik ben geen gewone ooggetuige in Gaza; ik weet waar ik naar kijk. Ook in 2009 heb ik in Gaza witte fosforwonden behandeld. In plaats van een brandwond bij heet water of een vlam, die op de oppervlakte van het lichaam ligt, gaat bij deze brandwond een korrel chemische stof vanaf het oppervlak diep het lichaam in, soms tot op het bot. Nadat de bom in de lucht ontploft, regenen er kleine korrels witte fosfor neer op de slachtoffers. De wonden zien er uit alsof er op meerdere plaatsen in een lichaam is geboord. De verbranding gaat door zolang de chemische stof werkt, dus je moet de brandwond eruit snijden. De gevolgen op lange termijn zijn daardoor veel ingrijpender.”

Hoe was de situatie in de Al-Ahli- en Al-Shifa-ziekenhuizen in Gaza-Stad toen u daar in oktober en november werkte?

„Vergeleken met eerdere oorlogen was er nu geen overstroming van gewonden, maar een tsunami. Ik werkte van 8 uur ’s ochtends tot 1 uur ’s nachts door. Binnen die tijd konden we ongeveer tien mensen behandelen, wetende dat er nog honderden gewonden op de eerste hulp lagen. We konden amper alle levensreddende operaties doen, de rest moesten we laten liggen op een wagen. Op een gegeven moment was er door de Israëlische blokkade geen anesthesie meer en moesten we zonder verdoving opereren. Kort daarna heb ik Gaza verlaten.”

Wat deed dit met u als mens?

„Het is vreemd welke dingen mij ineens helemaal van slag kunnen brengen. Dat gebeurde onlangs toen ik een nieuwsadvertentie zag van de Israëlische startup Xtend, die drones vervaardigt en daarmee nu veel succes heeft in Gaza. Het bedrijf schrijft dat het 40 miljoen dollar [36,9 miljoen euro] aan investeringen heeft opgehaald en veel Israëlische soldatenlevens zou hebben gered, met een foto erbij van de vier oprichters. Toen ik in Gaza in het Al-Ahli-ziekenhuis werkte, werden dertig mensen die het ziekenhuis probeerden te bereiken door drones beschoten, waaronder een moeder en haar zoontje. Hij werd in zijn nek geschoten en bloedde dood in onze handen. Als ik zo’n advertentie zie, dan denk ik: ik word geweerd in Duitsland, en deze oprichters niet.”

Israël beweerde dat zich Hamasstrijders ophielden in de twee ziekenhuizen waar Abu-Sittah werkte, het Al-Shifa en Al-Ahli in Gaza-Stad. Daarvoor leverde het geen sluitend bewijs, maar wel belegerden Israëlische militairen de twee ziekenhuizen. Het Al-Shifa is inmiddels volledig verwoest door de belegering en aanhoudende aanvallen.

Inmiddels is geen van beide ziekenhuizen waar u werkte nog operationeel. Hoe gaat het nu met uw collega’s?

„De systematische vernietiging van de medische infrastructuur in Gaza treft niet alleen de gebouwen. Een hele generatie artsen wordt uitgeroeid, zoals Adnan al-Bursh, het hoofd van de orthopedie in het Al-Shifa.” Al-Bursh stierf vermoedelijk door marteling in Israëlische gevangenschap. „De chirurg Ahmad al-Maqadmeh, een heel fijne en leergierige chirurg die ik heb getraind, is samen met zijn moeder in de buurt van het Al-Shifa geëxecuteerd. De collega’s met wie ik in het Al-Ahli samenwerkte en die achterbleven tijdens de belegering, zijn allemaal gearresteerd.” 

Sinds uw terugkeer uit Gaza bent u in sommige media als ‘extremist’ bestempeld vanwege uitspraken die u in het verleden deed. 

„Er is momenteel een gerichte campagne om mij te criminaliseren en mijn reputatie te beschadigen. Zo bestaan er allerlei valse Facebookprofielen en X-accounts onder mijn naam. Maar wat ik gezien heb in Gaza, kan niet ongedaan worden gemaakt. Ik kan niet vergeten dat ik de hele nacht amputaties heb uitgevoerd op driejarigen.

Ik vind het tekenend dat op het moment dat het Israëlische leger begon met zijn narratief over het Al-Shifa-ziekenhuis, dit door allerlei media werd overgenomen. Het werd een waarheid die de Palestijnen moesten weerleggen in plaats van dat de Israëliërs het moesten bewijzen. Dat heeft allemaal te maken met de racialisering van Palestijnen in de westerse samenleving, waarbinnen Palestijnse getuigenissen als intrinsiek onbetrouwbaar worden beschouwd. Dat racisme is een fundamenteel onderdeel van het toestaan van deze genocide.”

U zal mogelijk ook spreken op de Universiteit van Amsterdam over uw werk in Gaza, waar de laatste weken protesten plaatsvinden tegen het Israëlische geweld in Gaza. Hoe kijkt u naar de mondiale protestbeweging?

„Het is het enige hoopvolle dat er op dit moment wereldwijd gebeurt. Er is een generatie die niet medeplichtig wil zijn aan deze genocidale oorlog, zoals hun regeringen die Israël van politieke en militaire steun voorzien. Het politie-optreden en de arrestaties van demonstranten zijn schokkend. Westerse regeringen zetten nog liever hun huis in de brand, dan dat zij Israëls genocidale project een halt toe roepen.”

 Deze tekst is op 14 mei om 18.45 geactualiseerd na het nieuws over de rechtszaak tegen de Duitse staat.

Delen





Mail de redactie