Geel-en-blauwe vlaggen, snoep, slogans: de prominente Indiase oppositiepoliticus Arvind Kejriwal werd vrijdagavond als een „tirannendoder” onthaald in de Indiase hoofdstad New Delhi. De deelstaatpremier zat sinds maart vast, totdat het Hooggerechtshof bepaalde dat zijn voorlopige hechtenis tijdelijk moest worden onderbroken voor de verkiezingen, die op 19 april zijn begonnen. De vrijlating van de felle criticus van premier Narendra Modi, geeft mogelijk een flinke impuls aan de campagne van de samenwerkende oppositie.
De arrestatie van Kejriwal twee maanden geleden, was volgens zijn Aam Aadmi-partij een politieke actie om de oppositie te dwarsbomen voor de verkiezingen. Regeringspartij BJP ontkent dat, herhaalde een woordvoerder vrijdag: „Kejriwal kan nu niet zeuren dat de instanties en de rechtbank tégen hem zijn.”
Kejriwal werd opgepakt op een moment dat zijn medestanders verdacht noemden: kort voor bekendmaking van de verkiezingsdata en het begin van de campagne. Zijn „tijdelijke vrijlating” valt ook in een saillant tijdsbestek: halverwege de verkiezingen, met nog drie weken campagne én drie stemdagen te gaan. New Delhi gaat op 25 mei naar de stembus. De noordelijke deelstaat Punjab, waar de AAP ook lokaal aan de macht is, heeft de laatste stemdag van 1 juni. Kejriwal moet op 2 juni weer de gevangenis in.
Wekenlang momentum
India is gewend aan langdurige landelijke verkiezingen, vanwege de ingewikkelde logistiek in het land met zijn enorme bevolking. Maar in deze zes weken lijkt vooral de regeringspartij BJP moeite te hebben het momentum vast te houden. Premier Narendra Modi mikt op een derde termijn, die hij volgens de meeste peilers ook nog steeds kan verwachten. De gewilde ‘supermeerderheid’ (370 van de 534 parlementszetels) zoals de partijtop voorspelde, lijkt er echter niet in te zitten. Aan de stembus blijkt veel onvrede te heersen, ook daar waar de BJP doorgaans op volle steun rekent. Ook Modi zelf lijkt dit keer minder goedkeuring te oogsten.
Zo tekende NRC onvrede op in Ahmedabad, de grootste stad van de deelstaat Gujarat, die geldt als BJP-bolwerk. In de zeer achtergestelde wijk Juhapura, waar veel moslims wonen, heerst angst vanwege de hindoe-nationalistische ideologie die de BJP uitdraagt. Anderen zijn verbolgen over het uitblijven van de modernisering waarop Modi en zijn rechterhand Ahmit Shah hameren.
„Het is bijna kiezersbedrog”, volgens de 40-jarige Yasmin. Haar twee volwassen zoons kunnen geen baan vinden, haar man is als nachtwaker de enige kostwinnaar. Het verkrotte huisje waarin zij drie kamers delen, heeft geen wateraansluiting. „Mensen worden verdreven uit hun huizen als er ergens een nieuwe weg wordt gemaakt. Ze krijgen er niets voor terug.”
Voor Yasmin is een stem op de oppositie de enige optie. „Ik denk dat veel mensen van Modi af willen. Maar: ze beslissen pas als ze in het stemhokje staan. Je weet gewoon niet wat er in de hoofden van mensen omgaat.”
Modi zelf stemde vorige week in Ahmedbad, op de derde stemdag. Net als in de voorgaande twee rondes lag de opkomst in Gujarat enkele procentpunten lager dan bij eerdere verkiezingen. Over die dip wordt in Indiase media veel gespeculeerd: als teken van ontevreden stemgerechtigden die wegblijven, of een gevolg van de extreme hitte die delen van het land teistert.
Voor mensen die wel gaan stemmen, is nog een mogelijkheid om protest aan te tekenen. Tien jaar geleden werd de NOTA-stem, voor ‘geen van de kandidaten’ (none of the above), geïntroduceerd op elektronische stemmachines. Activisten twisten op sociale media over het nut van de blanco stem, die niet meeweegt in de zetelverdeling en daarmee er juist voor kan zorgen dat proteststemmen verloren gaan. Dat zou uiteindelijk in het voordeel zijn van de BJP.
Wat de lagere opkomst voor de uitslag betekent, zal blijken op 4 juni. Dan worden alle stemmen uit het hele land, tegelijk geteld. De uitslag wordt nog diezelfde dag, of uiterlijk binnen 48 uur, verwacht.
Het stemadvies van Arvind Kajriwal mag duidelijk zijn. Na een tweede openbaar optreden op zaterdag, kwam hij zondag voor het eerst samen met AAP-medestanders om de rest van de campagne te bespreken. Voordat die vergadering achter in zijn woning plaatsvond, liet hij weten: „Ik was bang dat als publieke voorzieningen in Delhi tot een halt zouden komen door mijn afwezigheid, de BJP hier zijn kans zou ruiken en het narratief in de verkiezingscampagne zou grijpen. Maar onze partij is sterker geworden na de arrestatie. Hun plan om onze partij te breken, is mislukt.”
Lees ook
Voor aardse zaken als de Indiase verkiezingen verlaat een sadhoe zijn tempel niet
