Vladimir Poetin (71) wordt dinsdag om 12.00 uur Moskouse tijd voor de vijfde keer beëdigd als president van Rusland. De gang van zaken is inmiddels bekend. „Morgen zal Poetin over de rode loper naar de Kremlintroon paraderen alsof hij er echt de baas is. Het gepoetste tsarengoud zal rond hem stralen, de bedienden zullen onderdanig glimlachen, zijn strijdmakkers, zullen opzwellen van eigenwaan”, schreef de Russische journalist Anna Politkovskaja in 2004.
Twee jaar later werd Politkovskaja, criticus van het regime, op de verjaardag van de Russische president doodgeschoten in de lift van haar flat. Tientallen Russische journalisten stierven tijdens Poetins termijnen een onnatuurlijke dood.
Er was een grondwetswijziging nodig om het mogelijk te maken, maar Poetins mandaat wordt dinsdag verlengd met nog eens zes jaar. Wat valt er te verwachten van zijn komende ambtstermijn?
Eerst de technische handelingen: traditiegetrouw vindt de inauguratieceremonie plaats in de blinkende Sint Andrejzaal in het Kremlin. Poetin zal dinsdag een eed afleggen, het ontslag van de vorige regering accepteren en een toespraak houden. Een militaire parade sluit de ceremonie af.
Nieuwe regering
Na de inhuldiging zal Poetin de volgende premier voordragen. De Staatsdoema moet voor eind mei akkoord gaan met een nieuwe kandidaat. Daarop nomineert de premier de nieuwe leden van de regering – die in juni goedgekeurd moet worden.
Echt nieuwe gezichten worden niet verwacht. Poetin bouwt op getrouwen met wie hij ver teruggaat, en die hij vaak van post naar post doorschuift. Wel kunnen loyale hoge ambtenaren zonder al te veel profiel plots een treetje stijgen.
Maar nu Poetin zelf de zeventig is gepasseerd, moet hij toch ook uit de jongere generaties gaan werven. Om het oorlogsnationalisme verder te versterken zouden loyale veteranen een plaats kunnen krijgen in de ‘nieuwe elite’, speculeerde propagandist Dmitri Kiseljov eerder.
Lees ook
Zo manipuleert het Kremlin de Russische presidentsverkiezingen
Ook de toekomst van minister van Defensie Sergej Sjojgoe (68) is onderwerp van gesprek. Zeker sinds Sjojgoes onderminister Timoer Ivanov eind april werd gearresteerd op verdenking van corruptie. Deze zet wordt gezien als een manier om te tonen dat er maar één de baas is. Maar omdat Sjojgoe een Poetin-loyalist van het eerste uur is, zou het niet verrassend zijn als hij gewoon aanblijft.
Vrolijk en zelfverzekerd
Rusland is een land waar veel achter de schermen gebeurt, schreef Politkovskaja al. Inmiddels is het stroompje informatie dat uit het Kremlin lekt zo goed als opgedroogd. De kring rondom Poetin beheerst de informatie dusdanig, dat geen druppel informatie zomaar geloofd kan worden.
Juist met die kennis is het noemenswaardig dat „iemand die Poetin goed kent” eind april aan een Amerikaanse journalist doorspeelde dat de Russische president de afgelopen maanden „heel zelfverzekerd en vrolijk” lijkt. Dat is de boodschap die het Kremlin wil verspreiden, al weet niemand of het waar is of niet.
Onbegrijpelijk zou het niet zijn. Poetins positie lijkt sterker dan ooit. In Oekraïne boeken Russische troepen de grootste terreinwinst sinds de eerste maanden van de oorlog – zij het ten koste van honderden doden en gewonden per dag. Ondanks de sancties draait de Russische oorlogseconomie volop. Poetins meest succesvolle criticus en rivaal, Aleksej Navalny, stierf in februari onder verdachte omstandigheden in een strafkamp. Een volksoproer na zijn dood bleef uit. En de „historisch ongekende fraude” waarmee Poetin de presidentsverkiezingen won, lijkt vergeten.
Maar een transcriptie van gesprekken in het Kremlin is niet nodig om te weten wat er in een volgend ambstermijn zou kunnen komen. De resultaten van 24 jaar Poetin spreken voor zich. Journalist Politkovskaja observeerde in zijn eerste termijn (2000-2004) al de kille oorlogsdrift. De onbewogen reactie op burgerdoden. Het onverstoord incasseren van militaire doden aan eigen zijde. De corruptie. De spindoctors van het Kremlin. Poetins aversie tegen vrije democratie en discussie. De apathische reactie van de bevolking daarop.
Om met de Russisch-Amerikaanse journalist en Poetin-kenner Masha Gessen te spreken: the future is history. In Poetins volgende termijn wacht Rusland vermoedelijk meer repressie. Dit jaar zijn er al 669 namen bijgeschreven op de Russische terreur- en extremismelijst, onder wie zeventien minderjarigen. Een recordaantal, zelfs voor Rusland.
Oekraïens liedje
Voor het ‘diskrediteren van de strijdkrachten’ verschenen in de eerste achttien maanden van de oorlog al meer dan 6.500 burgers voor de rechter, gemiddeld 350 per maand, becijferde The New York Times. Het aanvragen van een Oekraïens liedje bij de dj kan al grond zijn voor vervolging.
En dan de oorlog tegen Oekraïne. Traditioneel wacht Poetin met impopulair beleid tot na de verkiezingen. In 2018 was dat het verhogen van de pensioenleeftijd. Na dinsdag kan het mogelijk een nieuwe mobilisatie betekenen. Oekraïne schat dat er al bijna een half miljoen Russische militairen zijn uitgeschakeld sinds de invasie. De BBC en de onafhankelijke Russische nieuwssite Mediazona hebben met open-bronnenonderzoek zeker 50.000 doden kunnen bevestigen.
Een andere belangrijke vraag is of Oekraïne het enige strijdterrein van de oorlog zal blijven. Het Britse dagblad Financial Times onthulde afgelopen week dat Europese inlichtingendiensten waarschuwen dat Rusland gewelddadige sabotagedaden beraamt over het hele continent. „Rusland is al begonnen met het actiever voorbereiden van geheime bombardementen, brandstichtingen en schade aan de infrastructuur op Europees grondgebied”, aldus de krant.
Lees ook
‘Orwells ‘1984’ wordt in Rusland werkelijkheid’
Het Kremlin zegt zelf bovendien rekening te houden met ‘mogelijke provocaties’. De verwachting is dat Kyiv de inhuldiging van Vladimir Poetin, wiens oorlog tegen de Oekraïners meer dan 4 miljoen mensen op de vlucht joeg, dagelijks burgerdoden maakt, en grote schade aan de infrastructuur en het culturele erfgoed veroorzaakt, niet in stilte voorbij zal willen laten gaan.
