De lange strijd van journalist Jeroen Akkermans: ‘Gerechtigheid voor Stan Storimans gaat ons allemaal aan’

Posted on by admin

Het was een oorlogsmisdaad, zegt Jeroen Akkermans. En ook al gebeurde het zestien jaar geleden, hij laat het er niet bij zitten.

Dinsdag 12 augustus 2008, halverwege de ochtend. Ruim een uur later zal de korte oorlog tussen Rusland en Georgië voorbij zijn. RTL-journalist Akkermans en zijn cameraman Stan Storimans maken een reportage op het grote centrale plein van de Georgische stad Gori, de geboorteplaats van Stalin.

Veel mensen zijn er niet meer. Russische eenheden hebben de stad in de dagen ervoor gebombardeerd. De Georgische troepen hebben zich voor het oprukkende Russische leger teruggetrokken. En ook het merendeel van de bevolking heeft een goed heenkomen gezocht naar het zuid-oosten, in de richting van de hoofdstad Tbilisi. Er zijn nog hoofdzakelijk ouderen, invaliden, mensen die op zoek zijn naar benzine.

Storimans maakt opnamen van het Stalin-beeld op het plein. Opeens slaat er vanuit het noorden een raket in, vinden er verspreid over het plein explosies plaats en schieten er honderden metaaldeeltjes in het rond. Storimans is op slag dood. Ook elf Georgiërs komen om. Allemaal burgers. Een Israëlische journalist, Zadok Yehezkeli, krijgt tientallen kogeltjes in z’n lijf, maar zal uiteindelijk overleven. Nadat hij de zwaargewonde Zadok in een ambulance heeft geholpen, blijft Akkermans bij Storimans. Hij weet te ontkomen naar Tbilisi. „Dat is niet zo eenvoudig, met een lichaam.”

Stan Storimans in Afghanistan in 2006. Foto ANP/Hennie Keeris

Akkermans is lichtgewond geraakt. Een kogeltje in zijn linkerbeen herinnert hem nog altijd aan die dag, „al heb ik daar dat kogeltje niet voor nodig”. Om één ding is hij blij, zegt Akkermans tijdens een gesprek in een Amsterdams café. Dat hij bij Storimans bleef, en niet eerder wegging. „Stan alleen laten, alleen al de gedachte daaraan doet pijn. Dat was voor mij ook meteen duidelijk. Ondanks alle ellende, de hel waar ik toen in terecht gekomen was.”

Sinds die dag zet de journalist zich onvermoeibaar in voor berechting van degenen die verantwoordelijk waren voor de aanval. „Het is wel erg lang geleden, zeggen mensen. En dat klopt. Maar ik vind dat gerechtigheid geen vervaldatum heeft, het is geen pak melk. Dit gaat niet meer over persoonlijke rouw, maar over recht en gerechtigheid. Je hebt videobewijs, fotobewijs, forensisch bewijs, je hebt ooggetuigen – en uiteindelijk gebeurt er niks, heeft geen rechter zich erover gebogen. Dat vind ik onacceptabel.

„Gori was door het Georgische leger geëvacueerd en daarmee geen militair doelwit meer. Dat maakt de aanval tot een oorlogsmisdaad.”

Berechting van Rusland lukte niet bij het Europees Hof voor de Rechten voor de Mens in Straatsburg, ook niet bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Deze week heeft hij zijn laatste poging ondernomen om gerechtigheid te krijgen voor Storimans en de elf Georgische slachtoffers. Met weduwe Marjolein Storimans deed hij aangifte bij het Openbaar Ministerie in Den Haag tegen zes Russische militairen, die volgens hen de raket met clusterbomlading hebben afgevuurd, zo werd vrijdag bekend.

In het proces over het neerhalen van MH17 heeft de rechtbank in Den Haag na acht jaar uiteindelijk drie mensen tot levenslang veroordeeld. Voel je je daardoor gesterkt, ook al is er niemand uitgeleverd en achter de tralies verdwenen?

„Ik hoop dat met dat vonnis is afgerekend met het argument ‘we kunnen ze toch niet pakken’. Want dat is nog maar de vraag. Misschien zijn er mensen die wij verdenken nu actief in Oekraïne en kunnen ze toch nog worden gepakt. Een arrestatiebevel betekent ook dat je bewegingsvrijheid zeer wordt beperkt. Maar wij willen vooral dat een rechter een oordeel velt.”

Hoe heb je achterhaald wie de raket afgevuurd zou hebben?

„Als je een aanklacht wil doen heb je verdachten nodig. Vanaf 2018 zijn we in openbare bronnen onderzoek gaan doen met een groep OSINT-experts (die gespecialiseerd zijn in het verzamelen en analyseren van gegevens uit openbaar toegankelijke bronnen, red.). Dat is puzzelen, en zwaar. Ook al lagen de bewijzen er al sinds 2008.”

Geen bewijzen tegen specifieke personen.

„Maar wel tegen de enige brigade die over dit soort Iskander-raketten beschikte: de Iskander-brigade. Zij hebben de raketinstallatie overgevlogen naar Noord-Ossetië (de Russische deelrepubliek die aan Georgië grenst, red.). En ja, toen ze hem daar eenmaal hadden, wilden ze hem ook inzetten. Het werd duidelijk dat er vrede aankwam, dus hebben ze gedacht: nu moeten we snel zijn.”

Dat vermoed je. Waar baseer je dat op?

„Dat is de logica van het slagveld. Bij een overwinningsparade in 2009 hebben de Russen gezegd dat het nieuwe wapen met succes is ingezet. Ze wilden het testen. In een intern Russisch document wordt de aanval beschreven, met uitspraken van betrokkenen. Zo zijn we bij de verdachten gekomen.” Meer wil Akkermans daar niet over zeggen, want „ik wil de Russen niet wijzer maken dan ze zijn.”

Akkermans was in de jaren negentig correspondent in Moskou. Sindsdien heeft hij veel gereisd door de landen van de voormalige Sovjet-Unie. Hij versloeg oorlogen in Tsjetsjenië, Abchazië en Oekraïne. Hoewel hij nu correspondent in Berlijn is, doet hij sinds de massale Russische inval in februari 2022 regelmatig verslag uit Oekraïne. „We hebben het opgeteld: de afgelopen twee jaar ben ik er samen met cameraman Han Pannevis alles bij elkaar twaalf maanden geweest”, vertelt hij.

Rusland, en wat het land aanricht, laat Akkermans niet los. Net zo min als de gebeurtenissen op het plein in Gori. „De feiten staan nog nét zo overeind als in 2008. Maar het vreemde is: het verwatert als het ware. De tijd werkt in het voordeel van de verdachten. Mensen haken af. Ik neem dat niemand kwalijk. Maar ik neem het wél de institutionele organen kwalijk die zijn opgericht om de slachtoffers van oorlogsmisdaden enige bescherming te bieden.

Een Nederlandse onderzoeksommissie van het ministerie van Buitenlandse Zaken stelde al in 2008 na onderzoek ter plaatse vast dat het ging om „een clusterwapen met een twintigtal exploderende sub-munities, die grote aantallen kleine kogeltjes verspreidden. Het clusterwapen moet zijn afgeworpen door een tactische ballistische raket, afkomstig van de Russische Federatie.”

Uit onderzoek van Jeroen Akkermans en anderen zou blijken dat vanuit het Russische Noord-Ossetië een Iskander-raket (met clustermunitie) gelanceerd is met als doel het plein in Gori, op 12 augustus 2008. Beeld Studio NRC

Rusland verwerpt deze conclusie en zegt dat Georgiërs met Amerikaanse hulp bewijsmateriaal hebben gefingeerd, nadat de stad weer was verlaten door Russische troepen. Ze ontkennen het gebruik van een clusterbom. In de hoorzitting bij het Mensenrechtenhof haalde de Britse advocaat van de Russische Federatie in 2018 alles uit de kast. Akkermans’ taxi zou niet doorzeefd zijn, de raketonderdelen zouden nep zijn, en als ze echt waren, zijn ze mogelijk ontvreemd en neergelegd.

Het Europees Mensenrechtenhof oordeelde dat het zich niet kan uitspreken over wat er is gebeurd in de actieve fase van de oorlog. Zeven van de zestien rechters dachten daar anders over, maar een hoger beroep is niet mogelijk. „Stan werd om 10.42 uur gedood”, zegt Akkermans. „Om twaalf uur diezelfde dag werd het voorlopig vredesverdrag getekend en kwam er een eind aan de actieve fase van de oorlog. Dus Stan is 78 minuten te vroeg omgekomen om gerechtigheid te krijgen bij het Mensenrechtenhof.”

Het Internationaal Strafhof boog zich pas in 2015 over Russische wandaden in de oorlog met Georgië, als eerste zaak buiten Afrika. In 2022 werden arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen drie (Ruslandgezinde) Zuid-Ossetiërs, maar ze hadden niets te maken met het bombardement op Gori.

Toch houd je van Rusland, zoals je in je columns schrijft?

„Zeker. Het is niet voor niets dat ik er zo bij betrokken ben. Maar ik heb ook steeds de klauw van de sovjet-repressie gezien. In Tsjetsjenië, in Abchazië, in Georgië, bij de machtsomwenteling in Moskou, en nu in Oekraïne. Die oorlogen vertellen allemaal hetzelfde verhaal, het zijn uitingen van die klauw van het Sovjet-verleden. Het gaat om onderdrukking die al honderd jaar gaande is, en waar Oekraïne zich nu aan probeert te ontworstelen. Het is niet begonnen met Poetin en het gaat ook niet eindigen met Poetin. In die zin ben ik niet optimistisch.”

Ben je vaak terug geweest naar Gori?

„Ik ben er vijf jaar geleden zelfs met mijn gezin geweest. Zodat ze het ook met hun eigen ogen konden zien en het niet meer alleen mijn verhaal was. Ik ben er met mijn vrouw geweest, en ook met Marjolein Storimans.

„Voor het eerst ging ik in 2009 terug naar de plaats delict, voor de documentaire die we hebben gemaakt met Zadok. Dat was zwaar. Ik ben er geweest met alle mensen met wie ik in mijn privéleven vast verbonden ben, en ook met wie ik verbonden ben door wat er gebeurd is – en dat heeft me goed gedaan.”

Je bent niet bitter geworden.

„Nee, dan ben je verloren. Nadat het gebeurd was, ben ik datzelfde jaar in Italië op vakantie geweest met mijn gezin. Je doet allemaal leuke dingen en ik genoot er ook van. Maar toen ik de vakantiefoto’s terug zag, schrok ik van mezelf, ik had een heel versteend gezicht. Alsof ik met botox was behandeld.

„Ik had daarvoor ook wel nare dingen meegemaakt, maar dat heb ik meer voor mezelf gehouden. Dit kon ik niet voor me houden, ik werd er ook in Nederland mee geconfronteerd, en dat word ik tot de dag vandaag. Soms is dat prettig, maar soms is het ook gewoon naar als iemand je erop aanspreekt terwijl je ergens zit te eten.

„Wat er met Stan en die elf Georgische burgers is gebeurd heeft een soort ommekeer bij me teweeggebracht, ik ben er opener over geworden. Het kan toch niet zo zijn dat ik als medeslachtoffer de rest van mijn leven gebukt ga onder wat er gebeurd is. Daar help ik niemand mee. Maar zo zit ik ook niet in elkaar.

„Maar ik heb er een paar maanden voor nodig gehad om tot die slotsom te komen. Kan ik niet beter parlementair journalist worden, of helemaal uit de journalistiek stappen? Maar de betrokkenheid hierbij, dat is zoals ik in elkaar steek. Hoe meer er door Rusland gelogen en bedrogen wordt, hoe meer het mij bevestigt in: hou koers, hou koers.”

En je blijft naar Oekraïne gaan, terug naar de oorlog.

„Ik kan elk moment zeggen: ik stop ermee. Maar tot dusver heb ik nooit die aanvechting gevoeld. Als je een brandweerman bent en er is een grote, uitslaande brand, dan zeg je niet: dat doe ik niet meer. Wat niet wil zeggen dat ik het tot in lengte van jaren blijf doen.”

En je blijft na zestien jaar ook doorgaan met de zaak-Storimans?

„Er zijn genoeg redenen om ermee op te houden. Maar die doen niets af aan de redenen waarom we er mee begonnen zijn: de strijd voor gerechtigheid. Die gaat ons allemaal aan.”




Related Posts

Rijke landen spelen op de klimaattop in Bakoe hoog spel, en verliezen

  • admin
  • November 24, 2024
  • 0

Na een chaotische zaterdag waarop conferentievoorzitter Azerbeidzjan langzaam de greep op de onderhandelingen verloor, is er op de klimaattop in Bakoe, in de nacht naar zondag toch nog een akkoord bereikt. Rijke landen zijn bereid in 2035 „ten minste een bedrag van 300 miljard dollar per jaar” beschikbaar te stellen voor klimaatbeleid in ontwikkelingslanden. Dat is het drievoudige van wat er nu jaarlijks wordt betaald. Het is het compromis waartoe de rijke landen nog net bereid waren, en dat voor de arme landen nog net niet voelde als een totale mislukking.

De onderhandelingen over de hoogte van dit bedrag kwamen uiteindelijk pas vrijdagmiddag om 16.00 uur, twee uur voor het formele einde van de top, op gang. Toen kwam de voorzitter met een serieuze onderhandelingstekst over klimaatfinanciering, hét onderwerp van deze 29ste klimaatconferentie (COP29).

Twaalf dagen lang deden allerlei ontwerpteksten de ronde, maar die waren voor niemand erg geloofwaardig. De rijke, geïndustrialiseerde landen hielden, tot frustratie van de ontwikkelingslanden, hun financiële kaarten stevig tegen de borst.

1.300 en 250 miljard dollar

Vrijdagmiddag stonden er dan toch concrete bedragen voor hulp aan arme landen in de ontwerptekst. Twee, om precies te zijn. Het hoofdstuk over het financieringsdoel begon met een bedrag van 1.300 miljard dollar per jaar vanaf 2035. Dit is wat ontwikkelingslanden volgens de meeste experts over tien jaar ongeveer nodig hebben voor hun klimaatbeleid. In de tekst worden alle landen opgeroepen ervoor te zorgen dat dit geld beschikbaar komt. Zo’n vrijblijvende ‘oproep’ aan iedereen betekent in VN-taal zoiets als: dat gaat niet gebeuren.

De volgende paragraaf was daarom veel belangrijker. Hier was sprake van een „besluit”: in 2035 zal jaarlijks 250 miljard dollar beschikbaar komen voor klimaatactie in ontwikkelingslanden. In een bijzin staat dat rijke landen daarbij het voortouw nemen. Het geld mag overal vandaan komen, uit publieke of private middelen, via bilaterale of multilaterale afspraken, in de vorm van leningen, met hulp van ontwikkelingsbanken of uit „alternatieve bronnen”.

Volgens de Panamese hoofdonderhandelaar leek het wel of ‘de ontwikkelde wereld wil dat de planeet verbrandt’

Ontwikkelingslanden vonden die 250 miljard „een belediging” en onacceptabel, zij eisten ten minste 500 miljard per jaar. Volgens de Panamese hoofdonderhandelaar leek het wel of „de ontwikkelde wereld wil dat de planeet verbrandt”. Ook de vele westerse klimaatactiegroepen die zoals altijd op klimaattoppen in groten getale aanwezig zijn, spraken er schande van. Met aftrek van de inflatie was dit nauwelijks meer (en misschien zelfs minder) dan de 100 miljard die arme landen nu jaarlijks ontvangen. Terwijl al lang duidelijk is dat de schadelijke gevolgen van klimaatverandering alleen maar toenemen en dat vooral ontwikkelingslanden daar de dupe van zijn.

Riskante strategie

Rijke landen hadden een riskante strategie gekozen door pas zo laat in de onderhandelingen met een geldbedrag te komen. Hun argument was steeds dat het noemen daarvan de aandacht zou afleiden van thema’s die voor hen juist heel belangrijk waren. Zij wilden eerst meer duidelijkheid over de ‘architectuur’ van de mondiale klimaatfinanciering, er moest meer transparantie komen over de hoogte van de bedragen. En hun belangrijkste punt: wie gaan er allemaal bijdragen. Formeel gelden bijvoorbeeld China, olielanden als Saoedi-Arabië en de Emiraten, en andere opkomende economieën in de mondiale klimaatdiscussie nog steeds als ontwikkelingslanden (op basis van de situatie in 1992, toen het klimaatverdrag werd gesloten), maar iedereen beseft dat ze dat stadium al lang zijn ontgroeid.

Activisten in Bakoe liggen naast nepbankbiljetten.
Foto Maxim Shemetov/Reuters

Verder wilden de rijke landen dat er een begin zou worden gemaakt met de invulling van wat op de vorige klimaattop in Dubai als een grote doorbraak werd beschouwd, namelijk het „op een rechtvaardige, ordelijke en billijke manier afstand nemen [transitioning away] van fossiele brandstoffen in energiesystemen”.

De rijke landen speelden daarmee hoog spel, maar hebben uiteindelijk verloren. In het akkoord staat slechts dat de rijkere ‘ontwikkelingslanden’ worden uitgenodigd om bij te dragen aan de hulp, zonder bedragen en zonder verplichting. En met de nadrukkelijke toevoeging dat dit geen invloed heeft op hun „ontwikkeling of de status van ontvanger”. Formeel blijven China en de anderen daarmee een ontwikkelingsland en eventueel zelfs een ontvanger van hulp – al zal dat laatste in de praktijk waarschijnlijk niet zo gauw meer gebeuren.

Lees ook

Voor de financiering van klimaat­beleid kunnen ontwikkelings­landen niet zonder rijke landen

Grote portretten van de Amerikaanse president Joe Biden, de Chinese president Xi Jinping, de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen, de Indiase premier Narendra Modi, de Russische president Vladimir Poetin en de Japanse premier Shigeru Ishiba worden ondergedompeld in een protestactie tegen het gebrek aan leiderschap van de rijkste landen ter wereld, bij de G20-top in Rio de Janeiro. Foto Pablo Porciuncula/AFP

Ook over de geleidelijke uitfasering van fossiele brandstoffen, waar het in het mondiale klimaatbeleid uiteindelijk om gaat, is geen enkele nieuwe afspraak gemaakt. Met name Saoedi-Arabië en Rusland wisten elke verwijzing naar dit onderwerp te blokkeren.

Nieuw bod van de rijke landen

Blijft over: de hoogte van de financiering. In de loop van zaterdagavond probeerden de rijke landen de onderhandelingen te redden met een bod van 300 miljard dollar. Maar ook dat ging de meeste ontwikkelingslanden lang niet ver genoeg. De kans dat de top zou mislukken werd met het uur groter. Totdat diep in de nacht een sleutelwoord de oplossing bracht: in 2035 moet ten minste 300 miljard dollar beschikbaar zijn. Zo wordt ruimte gecreëerd voor onderhandelingen in de komende jaren om het bedrag te verhogen, misschien zelfs in de richting van de 1.300 miljard die experts nodig achten om ook ontwikkelingslanden een uitweg te bieden uit het gebruik van fossiele energie en minder kwetsbaar te maken voor de steeds ernstiger gevolgen van klimaatverandering.


Noodopvang asielzoekers buiten Ter Apel kost miljoenen

  • admin
  • November 24, 2024
  • 0

De noodopvangplekken die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moet regelen om het aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten, kosten het asielorgaan miljoenen euro’s. Sinds december 2023 hebben er zestigduizend overnachtingen in een noodopvang plaatsgevonden. Dat meldt persbureau ANP zondag op basis van cijfers van het COA.

Dagelijks worden gemiddeld 181 asielzoekers van Ter Apel naar andere locaties gebracht om daar te kunnen slapen en zo het opvangcentrum te ontlasten. Deze asielzoekers worden met bussen heen en weer gebracht tussen het aanmeldcentrum in Groningen en de nachtelijke noodopvanglocaties. Paula Lambeck, regiomanager bij het COA, zegt tegen het ANP dat „mensen uitgeput raken door het op-en-neergereis”. De burgemeester van Westerwolde, waar Ter Apel toe behoort, spreekt van een „dramatische” situatie. De omstandigheden zijn volgens Lambeck „niet menswaardig”.

Een noodopvang, zoals die in Beilen, kost 18.500 euro per nacht als daar tweehonderd mensen overnachten, vertelt Lambeck aan het ANP. Bij elkaar opgeteld lopen de kosten voor deze noodopvanglocaties in de miljoenen. De opvang van asielzoekers wordt bekostigd uit de begroting van het ministerie van Asiel en Migratie en het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Limiet

In het opvangcentrum in Ter Apel mogen niet meer dan tweeduizend asielzoekers aanwezig zijn. Elke dag dat het COA dit maximum overschrijdt, moet het een dwangsom betalen van 50.000 euro. Die regel is op 13 november ingegaan. Om die reden worden noodopvanglocaties ingezet. Maar zelfs die bieden niet altijd voldoende slaapplekken: zo is onlangs een tijdelijke opvangplek voor 1.200 personen in Biddinghuizen – op het evenemententerrein van pretpark Walibi – geopend. Dat is verder weg van Ter Apel dan de noodopvanglocaties in bijvoorbeeld Zuidwolde of Beilen.

Minister Faber (PVV, Asiel en Migratie) herhaalt in een reactie dat ze het vooral als haar taak ziet de instroom te verlagen. De minister is tegenstander van de spreidingswet, die begin dit jaar juist werd ingevoerd om de ongelijke verdeling van asielzoekers in het land op te lossen: Ter Apel zit overvol omdat de doorstroom naar andere plekken lastig is.

Lees ook

Lokale bestuurders missen betrokkenheid bij asielminister Faber

Asielzoekers bij de pendelbus naar Emmen, vlak bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Foto Kees van de Veen


Max Verstappen is weer wereldkampioen. Zo zag zijn moeilijke seizoen eruit

  • admin
  • November 24, 2024
  • 0

Een paar duizend keer naar links, een paar duizend keer naar rechts. Van de eerste haarspeldbocht onder het kunstlicht van Bahrein, tot de laatste snelle knik naar links deze zondag in Las Vegas stonden er dit Formule 1-seizoen tot nu toe 23.631 bochten op het programma. En nu mag Max Verstappen, die ze op 770 na allemaal nam, zich net als in 2021, 2022 en 2023 wereldkampioen noemen. Deze vier bochten vertellen het verhaal van zijn kampioensjaar.

Variante Villeneuve, Imola. Ronde 58 van de GP van Emilia-Romagna (19 mei)

Lando Norris ziet de donkerblauwe auto voor hem op het circuit al rondenlang groter worden. 6 seconden, 5 seconden – en nu ligt hij nog maar 1,6 seconde achter de Red Bull van Max Verstappen.

Met bijna 300 kilometer per uur komt Norris in zijn oranje McLaren op de Villeneuve-bocht af, een snelle links-rechts-chicane. Een week nadat Norris in Miami zijn eerste race heeft gewonnen, lonkt een tweede overwinning. Van banden sparen is nu even geen sprake. De 24-jarige Brit gaat voluit, zweeft met zijn auto in het flinterdunne gebied tussen crashen en te langzaam zijn.

Nog maar een paar weken eerder kon Norris slechts dromen van zo’n achtervolging op Verstappen. De Nederlander was het seizoen in maart immers net zo dominant begonnen als hij 2023 was geëindigd. Een zeldzame uitvalbeurt in Australië, wegens een kapotte rem, was slechts een hinderlijke onderbreking tussen ruime overwinningen in Bahrein, Saoedi-Arabië, Japan en China. Stuk voor stuk foutloze optredens in een auto, de RB20, die duidelijk de snelste van het veld was.

Maar toen greep Norris begin mei plotseling de overwinning in Miami . Op zich geen reden voor paniek bij Red Bull. Goed, Norris’ van een pakket nieuwe onderdelen voorziene McLaren MCL38 was dan wel écht snel op het stratencircuit in Florida; hij had zijn zege toch vooral te danken aan een voor hem perfect getimede safetycar, waardoor hij amper tijd verloor met zijn pitstop en vóór Verstappen belandde.

Een week later wordt duidelijk dat er meer aan de hand is. Op Imola, een ouderwets krappe baan die door een Italiaanse woonwijk en een park slingert, rijdt Verstappen aanvankelijk weer weg bij Norris. Maar in de slotfase slijten zijn voorbanden rap, en dicht Norris het gat.

Met nog zes ronden te gaan stuurt Norris de Villeneuve-chicane in. Een vlugge stuurbeweging naar links, en dan naar rechts. De g-krachten duwen hem tegen de zijkanten van de cockpit. Zodra Norris op het gaspedaal trapt, overweldigt de meer dan 1.000pk sterke Mercedes-motor de achterbanden, die direct wegglijden. Op luttele centimeters van de grindbak gaat de McLaren even dwars. In een oogwenk stuurt Norris tegen, puur op reflexen. Meteen heeft hij de auto terug onder controle.

Lees ook

Formule 1-racen voor beginners

Formule 1-racen voor beginners

Aan de finish komt Norris 0,7 seconde tekort. Maar de overgave waarmee Norris zijn auto tijdens de vurige achtervolging door Villeneuve smijt, maakt één ding duidelijk: de jacht is geopend.

Bocht 3, Red Bull Ring. Ronde 64 van de GP van Oostenrijk (30 juni)

Het asfalt klimt er honderden meters achtereen steil omhoog en buigt dan scherp af naar rechts. De perfecte gelegenheid om in het kielzog van je tegenstander te duiken, op het laatste moment naast hem te sturen en nét iets later te remmen. Als je wilt inhalen op de Red Bull Ring, het glooiende parcours in de oostelijke uitlopers van de Alpen, dan is bocht 3 je beste kans.

Norris heeft al een paar vergeefse pogingen gewaagd aan de binnenkant bij Verstappen, die hij net als in Imola op de hielen zit. Nu, acht ronden voor de finish, gooit Norris zijn auto er aan de buitenkant naast. Zij aan zij gaan ze allebei met hun complete gewicht op het rempedaal staan, om de snelheid binnen honderd meter terug te brengen van ruim 300 naar 70 kilometer per uur.

Dan gaat er een schok door de auto’s. Om het Norris moeilijk te maken, heeft Verstappen zijn auto naar buiten laten lopen, daarbij precíes genoeg ruimte overlatend. Maar Norris zit een paar millimeter meer naar rechts dan Verstappen had verwacht. Hun achterbanden raken elkaar. Een wolkje blauwe rook stijgt op. Stuiterend op hun wielen gaan de auto’s de bocht in.

Op dat moment twijfelt niemand er meer aan dat de ommekeer echt is. McLaren heeft het gat met Red Bull gedicht. Ook tijdens de race in Oostenrijk heeft Verstappen aanvankelijk een kleine voorsprong, en zit Norris tegen het einde toch weer pal achter zijn achtervleugel. Een langzame pitstop helpt Verstappen niet, maar dan nog wordt Norris naarmate de race vordert alleen maar sneller. Zijn McLaren heeft veel minder last van bandenslijtage – wat in het verdere verloop van het seizoen een belangrijk voordeel zal blijven.

Verstappen en Norris vechten in 2024 geregeld duels uit op de baan, waarbij Verstappen dikwijls de verdedigende partij is. De McLaren wordt gaandeweg steeds beter, terwijl de updates van Red Bull niet goed werken. En waar Verstappen zijn trukendoos met gewaagde gevechtsmanoeuvres de afgelopen jaren in de berging kon laten staan, heeft hij hem weer hard nodig nu Norris telkens opduikt in zijn spiegels.

Wiel-aan-wiel toont Verstappen zich nog altijd een briljante straatvechter. Hij voelt feilloos aan waar hij zijn auto moet positioneren om op papier snellere tegenstanders achter zich te houden. (Te) laat van lijn veranderen, geen ruimte laten zodat de ander van de baan moet: ook de gewaagde manoeuvres die hem voorheen berucht maakten, blijkt hij nog allerminst te schuwen. In Austin en Mexico-Stad komt het eind oktober opnieuw tot veelbesproken aanvaringen met Norris.

De Brit is in Oostenrijk de grote verliezer. Net als Verstappen loopt hij bij de botsing in bocht drie een lekke band op. Verstappen wordt na een pitstop vijfde, Norris valt uit omdat ronddraaiende rubberflarden de achterkant van zijn auto aan gort hebben geslagen. Hoewel hij niet de beste auto had, loopt Verstappen tóch weer uit in de puntenstand.

Bocht 1, Hungaroring. Ronde 63 van de Grand Prix van Hongarije (21 juli)

De hele race is Verstappen al aan het mopperen en foeteren over de boordradio. Hij heeft plekken verloren door een slechte pitstopstrategie en zijn RB20 rijdt voor geen meter. In de eerste bocht van het bloedhete circuit even buiten Boedapest ziet het er voor de buitenwacht uit alsof de frustratie hem even de baas wordt.

Hoewel hij minstens drie autolengtes achter Mercedes-coureur Lewis Hamilton rijdt, waagt Verstappen in de langzame hairpin een inhaalpoging voor de derde plek. Om de grote achterstand te overbruggen, remt Verstappen extra laat – zo laat dat hij de bocht onmogelijk nog kan halen. Met blokkerende voorbanden schiet hij rechtdoor. Zijn achterwiel raakt het voorwiel van Hamilton. De Red Bull vliegt door de lucht en klapt hard op het asfalt. Schade is er wonderlijk genoeg niet. Verstappen finisht roemloos als vijfde.

Het grootste deel van 2024 moet Verstappen het doen met een auto die niet doet wat hij wil. Als Verstappen hem op de limiet van de bandengrip door de bochten wringen, is de RB20 ondanks allerlei aanpassingen en nieuwe onderdelen een onvoorspelbare auto. Dat kost vertrouwen, en dus snelheid.

Soms heeft Verstappen ook veel last van onderstuur: verlies van grip op de voorbanden, waardoor de auto niet instuurt. Het kost hem eind augustus de zege voor eigen publiek op Zandvoort, waar Norris hem inhaalt en verpletterend wint. En ook in Hongarije krijgt Verstappen zijn auto de bochten amper doorgesleurd.

Terwijl hij worstelend met zijn auto in de hoek wordt gedreven, sluipen er soms slordigheden in Verstappens races. Ook in Mexico, waar de Red Bull ook niet vooruit te branden is, wordt hij al vroeg in de race door Norris ingehaald. Een paar bochten later dwingt hij de Brit de baan af met een ongeduldig ogende en bovenal kansloze inhaalmanoeuvre.

Lees ook

De uitdaging voor Max Verstappen: Lando Norris stevig bevechten – binnen de regels

Max Verstappen (tweede auto) wordt op de voet gevolgd door Lando Norris tijdens de race in Mexico-Stad.

Toch zijn de incidenten in Hongarije en Mexico uitzonderingen. Meestal zet Verstappen er kalmpjes de schouders onder als zijn auto niet goed is. Als hij geen eerste kan worden, dan maar vierde. Dankzij die constantheid blijft hij in de tweede seizoenshelft gestaag punten sprokkelen.

Verstappens geluk is daarbij dat Norris er vaak niet in slaagt te profiteren van Red Bulls kwetsbaarheid. De McLaren-rijder wint naast Miami en Zandvoort ook in september de race in Singapore. Maar verder verspeelt hij keer op keer de leiding als hij van pole position start. En te vaak maakt zijn team tactische fouten. Zo loopt Norris misschien wel vier of vijf overwinningen mis. Telkens gaan weer andere rijders er met de zege vandoor, zodat de riante voorsprong van Verstappen – opgebouwd door toen zijn auto het nog behoorlijk deed zeven van de eerste tien races te winnen – maar langzaam slinkt.

Curva do Sol, Interlagos. Ronde 1 van de Grand Prix van São Paulo (3 november)

Een treintje auto’s glibbert behoedzaam over het drijfnatte asfalt aan de binnenkant van de Curva do Sol. Het is de derde bocht die het F1-veld aflegt na de start, een seconde of twintig eerder. In de lange boog naar links beroeren de coureurs het gaspedaal met de grootst mogelijke voorzichtigheid. Ze willen zo hard mogelijk de bocht uit accelereren maar moeten oppassen dat ze niet te véél gas geven en met doorslippende achterwielen van de baan af spinnen.

Maar hoeveel grip het verregende circuit biedt, en hoe diep het gaspedaal kan worden ingetrapt? Niemand die dat precies weet. Al lijkt één man het beter aan te voelen dan de rest.

Aan de buitenkant van de bocht stoomt Verstappen met een veel hogere snelheid het treintje voorbij. Bedreven als hij is in de kunst van het regenrijden, heeft Verstappen onmiddellijk door dat dáár, buiten de door de regen spekglad geworden rubberlaag op de normale racelijn, de meeste grip te vinden is.

Het blijkt een voorbode voor de rest van de race. Als vijftiende vertrokken van de grid, ligt Verstappen na iets meer dan één ronde al tiende. En terwijl vrijwel elke coureur in de buien die over Interlagos trekken minimaal een keer van de baan schiet, houdt Verstappen zijn Red Bull 69 ronden lang in het spoor. Hij rijdt, met de rest op grote achterstand, naar zijn eerste zege in elf races; een van de knapste overwinningen uit zijn loopbaan.

Norris start in Brazilië van pole position en heeft een uitgelezen kans om het titelgevecht écht spannend te maken. Na een matige race, waarin hij opnieuw fouten maakt, finisht hij echter slechts als zesde. Norris kan het kampioenschap wel vergeten.

De instinctieve manier waarop Verstappen in de Curva do Sol direct aanvoelt hoe hij moet omgaan met verraderlijke omstandigheden, is misschien wel het beste symbool voor de manier waarop hij zijn vierde wereldkampioenschap heeft gewonnen. In São Paulo toont Verstappen zijn grote aanpassingsvermogen.

Die flexibiliteit was, evengoed als zijn snelheid an sich, doorslaggevend tijdens een seizoen waarin hij in slechts vijf van de vierentwintig races een dominante auto bestuurde. De rest van de tijd vocht hij met de halsstarrige, moeilijk bestuurbare Red Bull. Maar waar menig coureur, en niet in de laatste plaats zijn dramatisch presterende teamgenoot Sergio Pérez, aan zo’n gevecht zou bezwijken, leerde Verstappen leven met zijn auto.

Verstappen liet in 2024 zien dat hij beschikt over genoeg talent en ervaring – genoeg puur gevoel voor hoe auto’s zich gedragen op het randje van wat natuurkundig mogelijk is – om ook met minder materiaal de beste van de wereld te blijven.