De behoefte aan artilleriemunitie en luchtverdediging in Oekraïne is nu zo nijpend dat landen hun NAVO-verplichtingen desnoods tijdelijk aan de kant moeten schuiven om leveringen aan Kyiv mogelijk te maken. Dat zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg woensdag op een persconferentie na afloop van overleg met de premiers van Nederland, Denemarken en Tsjechië.
Daarmee neemt de druk op Nederland, en andere landen, toe om snel extra Patriot-luchtafweersystemen te leveren voor Oekraïne. Premier Rutte zei dinsdag nog in de Kamer dat Nederland niet eenvoudig tot levering van extra systemen kan overgaan omdat dan de afspraken met de NAVO gevaar lopen. Hij liep al wel enigszins op een soepelere omgang met de NAVO-doelen vooruit: „Je moet je afvragen: hebben we de maximale pijngrens echt opgezocht?”
Het is volgens Rutte nog maar de vraag of Nederland nu wel tot levering zal overgaan, zei hij woensdag. „We doen al veel op Patriotgebied en we hebben weinig. Maar ook wij gaan opnieuw kijken. Ik ga daar nu geen verwachtingen over wekken.” Nederland leverde in samenwerking met Duitsland al onderdelen van het systeem, dat in Oekraïne effectief is gebleken. Rutte onderstreepte dat Russische raketten veel schade en leed aanrichten.
De drie premiers werkten eerder samen bij de levering van F-16’s en artilleriegranaten. Ze beloofden zich nu sterk te maken voor snelle levering van luchtafweer. Stoltenbergs steun om even van NAVO-plannen af te wijken geeft de drie een extra argument om andere landen onder druk te zetten extra systemen te leveren.
Kyiv bedelt al een paar weken om meer luchtafweer. De Oekraïense krijgsmacht kan zich, vooral in het oosten van het land, niet goed meer verdedigen tegen Russische raketaanvallen. Oekraïne vroeg in eerste instantie om zeven extra systemen, Duitsland beloofde er één. Op een EU-top, die woensdagavond in Brussel begon, zal ook over Patriots gesproken worden. Voorafgaand aan de top was er een receptie bij de Belgische koning. Rutte zei dat hij daar alvast was begonnen met het werven voor luchtafweersystemen.
‘Oekraïne heeft meer nodig’
De NAVO-bondgenoten spreken onderling niet alleen af hoeveel geld ze minimaal zouden moeten uitgeven aan defensie, maar maken ook gedetailleerde afspraken over de bijdrage van militairen, munitie, materieel en wapensystemen aan de collectieve verdediging, de zogeheten capability targets.
Van die doelstellingen mogen ze nu dus desnoods afwijken. Stoltenberg: „Oekraïne heeft méér nodig. Als NAVO-bondgenoten voor de keuze staan tussen NAVO-verplichtingen en steun voor Oekraïne is mijn boodschap helder: stuur meer steun naar Oekraïne”.
Het is in laatste instantie aan de lidstaten om een balans te vinden tussen NAVO-eisen en hulp aan Oekraïne, zei Stoltenberg. Bovendien draagt Oekraïne bij aan de verdediging van de NAVO als het de Russische krijgsmacht verliezen toebrengt. Hoe dan ook moet de productie van wapensystemen omhoog, omdat de NAVO-voorraden op den duur weer aangevuld moeten worden.
Smeekbede Zelensky
„De dag in Oekraïne begon met weer een terroristische Russische aanval”, zei de Oekraïense president Zelensky woensdagavond per video tegen Europese regeringsleiders. „Ze raakten onze stad Chernihiv. Meer dan 60 mensen raakten gewond, 17 mensen kwamen om het leven. Dit gebeurt elke dag en het laat onze grootste behoefte zien, de behoefte aan luchtverdediging.”
EU-Buitenlandchef Joseph Borrell zei onlangs dat Europa over honderd Patriotsystemen beschikt. Stoltenberg wilde geen concrete aantallen noemen, maar volgens hem zijn het er beduidend minder.
