Nog niet zo lang geleden werd een filmpje gepubliceerd van tradities waarin vrouwelijke studenten ‘en masse’ worden weggezet als hoer en het woord ‘sperma-emmer’ wordt gebruikt als nadere duiding. Nu gaat een studentenvereniging nog verder, tot tweemaal toe, door het delen van ‘bangalijsten’ op sociale media. Met naam, foto, telefoonnummer, en studentenhuis worden teksten als ‘vies geil’ of ‘enorme reet’ en andere vermeende seksuele ervaringen gedeeld met iedereen die het maar wil zien. In Utrecht waren ze overigens niet de eersten, Vindicat in Groningen ging hen voor in 2016. Verder weten buitenstaanders niet hoe zeer dit een traditie is binnen studentenverenigingen, en zo ja, hoe lang al.
Het is één van de meest extreme vormen van doxing, het publiekelijk delen van privé-gegevens. De betreffende studentes krijgen een extreem gevoelig stigma met langetermijngevolgen die niet goed te overzien zijn. Op dit moment is al wel duidelijk dat de studentes worden aangesproken op straat, dat ze worden gebeld door onbekenden, en het is te hopen dat erger voorkomen kan worden. Maar het ergste zal wellicht de schaamte zijn, de blikken van anderen, inclusief de mensen uit hun vertrouwde omgeving, die boekdelen spreken.
Reputatieschade
Vrijwel geen mens is bestand tegen extreme vormen van reputatieschade, vooral omdat ze eigenlijk niet te corrigeren zijn. En omdat je niet weet hoe dit nog van invloed kan zijn op jouw toekomst in jouw nieuwe stad waar je vrienden wilde maken. Slapeloze nachten, paniekaanvallen, en huilbuien zijn bijna normaal. Dit beeld werd bevestigd in het interview met Ina Brouwer (NRC, 8/4) waarin ik ook las dat de betreffende studentes „niet meer willen studeren, weg uit Utrecht”.
Van bangalijsten weten we het niet zeker maar normovertredingen bij studentenverenigingen zijn van alle tijden. De afdeling psychologie waar ik werk krijgt al jarenlang vele verzoeken van de media om allerlei normovertredingen bij studentenverenigingen te duiden. Ze zijn het meest frequent aan het begin van het academisch jaar, als ontgroeningen plaatsvinden. Normovertredingen gaan vaak over groepsprocessen die studenten aansporen tot gedrag dat ze individueel niet snel zouden verrichten. Niet zelden worden normen in de groep opgerekt omdat men gewend raakt aan bepaalde tradities én men vrienden en ouderejaars enthousiast ziet meedoen. De behoefte om vrienden te maken in de nieuwe stad, en erbij te horen, is zo sterk dat vele studenten zich laten verleiden tot normovertredingen. Tegelijkertijd weet men dat de buitenwereld deze normovertredingen niet op prijs stelt. En zo heeft ieder lid belang bij een zeer gesloten sfeer. Nou ja, misschien dat het gedeeld wordt met een vader die de tradities kent als geen ander.
Lees ook
Paniekaanvallen en huilbuien door ‘bangalijsten’: ‘Sommige studentes schrijven zich uit bij de universiteit’, zegt advocaat Ina Brouwer
Wat moet er nu gebeuren? Soms wordt de subsidie aan de studentenvereniging ingetrokken door de universiteit. En ook zijn de studentes nu voornemens om aangifte te doen. Deze financiële en juridische acties voorzien in een rechtvaardigheidsgevoel dat mensen nastreven. Maar over een cultuurverandering ben ik veel minder optimistisch. Deze cultuur is diepgeworteld in tradities en rituelen en daarom is het belangrijk dat studenten zo concreet mogelijke feedback krijgen over de normvertredingen én weten dat de buitenwereld ook kennis kan nemen van het reilen en zeilen binnen een studentenvereniging.
In vele organisaties is sprake van verscherpt toezicht om het risico van normovertredingen te beperken. Ook zijn camera’s bijna niet meer weg te denken in publieke ruimtes. Met het woord transparantie overtuig je velen om meer openheid te betrachten. Waarom zou een studentenvereniging dan zo gesloten moeten zijn?
Belastingcenten
Ik pleit voor een commissie die met een zekere regelmaat, aangekondigd of niet, een kijkje in de keuken neemt. Ze kan beginnen bij de studentenverenigingen waar het nog steeds vaak mis gaat. Deze commissie doet observaties en doet daarover verslag, dat wordt teruggekoppeld aan de leden van de studentenvereniging én met de buitenwereld, die toch enige inzage mag hebben in de besteding van hun belastingcenten. Waarschijnlijk zijn er ook positieve observaties, zoals oprechte vriendschap of organisatietalent.
Hoe die commissie er uit moet zien? Nee, geen raad van advies door oud-leden van de studentenvereniging. Het zou een groep moeten zijn van studenten en niet-studenten met diversiteit naar sekse, sociale klasse en etniciteit. Dit is extra belangrijk omdat we zo veel mogelijk objectiviteit nastreven in de observaties die zij groepsgewijs verrichten. Concrete feedback over jezelf en groepsgedrag is een belangrijke eerste stap om tot cultuurverandering te komen. Het besef dat dit ook met de buitenwereld wordt gedeeld kan dit alleen maar versterken.
De studentenverenigingen moeten daarom minder gesloten worden. Dat kan de cultuur openbreken en vernieuwen. Juist dat is nodig voor het welbevinden van alle leden van een studentenvereniging.
Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’
