„Aanhouden. Nu!”, brult een politiecommandant. Onmiddellijk sluiten enkele tientallen politieagenten het smalle gat dat een enkele demonstrant in de politiegelederen heeft geslagen, dit onder luid gejoel van honderden XR-sympathisanten achter hem. Vier agenten duiken op een doorgebroken demonstrant, en voeren de lange jongen – horizontaal spartelend boven de grond – af naar een gereedstaand politiebusje.
De rest van de demonstranten, met trommels, vlaggen en protestborden, wijkt terug. „We zijn nu eenmaal vreedzaam” , zegt een woordvoerder van Extinction Rebellion in een blauw hesje. „We willen de politie niet overlopen, dan loopt het hier gegarandeerd uit de hand.”
De orde is hersteld, althans zo lijkt het: een paar honderd meter verderop, op de Zuid-Hollandlaan, meldt zich korte tijd later plots een grote groep andere demonstranten. Vlak voor de splitsing naar de A12 gaan vele tientallen activisten op het wegdek zitten. De stemming stijgt naar een hoogtepunt als een klein groepje pro-Palestina-demonstranten zich ook nog met wapperende vlaggen aansluit. Bekenden kussen en omhelzen elkaar.
Ambulance
Alsnog lijkt te gaan lukken wat Extinction Rebellion wekenlang van te voren heeft aangekondigd: het opnieuw blokkeren van de A12 omdat de acties tegen het gebruik van fossiele brandstoffen, vorig najaar, te weinig uithaalden. Maar een ambulance gooit roet in het eten. De ziekenwagen die er met gillende sirene door wil, wordt volgens staand beleid van XR doorgelaten. Zodra die gepasseerd is, vullen toegesnelde politieagenten meteen het gat.
Demonstranten worden teruggeduwd, sommigen als aardappelzakken tegen elkaar gekwakt. Eén, later twee rijbanen blijven vrij voor passerende dagjesmensen op deze stralende zaterdag. Opnieuw trekt de politie aan het langste eind in het kat-en-muisspel met de demonstranten.
Vorig jaar moest rechts Nederland nog machteloos toezien hoe grote groepen activisten de politie aan alle kanten voorbijliepen, de snelweg op. Groeiende ergernis en zelfs woede van partijen in Haagse gemeenteraad en nationaal parlement (VVD, PVV, BBB en Hart voor Den Haag) waren het gevolg. „De maat is vol”, schreven politie en Openbaar Ministerie (OM) na spoedoverleg met demissionair minister Dilan Yesilgöz (VVD, Justitie).
Deze zaterdagmiddag is de aanpak duidelijk anders dan vorig jaar. Twee linies politiemensen, een daarvan met paarden, scheiden demonstranten en de Utrechtsebaan. Politiebusjes staan zo dicht tegen elkaar opgesteld dat het lastig wordt de Utrechtsebaan vanaf het Malieveld op te lopen. Op datzelfde Malieveld is een grote kermis aan de gang. Dat maakt het lastig voor Extinction Rebellion om de politie te verrassen en elders de snelweg op te lopen.
Ringweg
Het is het tweede achtereenvolgende weekend dat de politie erin slaagt een blokkade van XR af te wenden – al leidt dat wel tot verplaatsing van blokkade-acties naar elders. Vorige week zaterdag probeerden demonstranten van Extinction Rebellion de ringweg A10 ter hoogte van het hoofdkantoor van ING in Amsterdam te blokkeren. Ook dat mislukte. De politie was erin geslaagd auto’s met activisten die steeds langzamer zouden rijden om een file te veroorzaken, voortijdig te traceren en van de weg te plukken. Het voortrazende verkeer maakte het vervolgens onmogelijk voor wachtende activisten om de weg op te stappen.
Toch willen woordvoerders van de XR, deze zaterdagmiddag in Den Haag, niet van een – nieuwe – mislukking spreken. „Ons doel is de subsidies voor fossiele brandstoffen weg te krijgen”, zegt een man in blauw hesje. „De wegblokkade is slechts een middel voor ons om aandacht te krijgen voor deze strijd. We zijn nog steeds irritant genoeg om die aandacht te krijgen”, zegt hij, wijzend op de overal aanwezige cameraploegen. „En we komen steeds op andere plekken terug”, doelend op andere wegen in de stad die tijdelijk werden geblokkeerd door actievoerders.
De man is nog niet uitgesproken, of enkele van de politieagenten sprinten weg. Tientallen meters verderop heeft een ander groepje demonstranten zich zingend op het asfalt laten vallen. Een televisie-verslaggever snelt toe en kan nog net een van de activisten een paar quotes ontfutselen voordat die wordt afgevoerd.
Even later kunnen bezoekers van talloze nieuwswebsites vaststellen om wie het gaat. Greta Thunberg – de Zweedse voorvrouw van de internationale klimaat-activistische beweging – hangt met een van pijn vertrokken gezicht tussen twee politieagenten, zo is op verschillende foto’s te zien – ze zou deze middag zelfs twee keer worden opgepakt. „De arrestatie is rustig verlopen”, zegt ze even later tegen het ANP. „Maar daar gaat het niet om.”
Aan het eind van de dag meldt de politie dat 400 demonstranten zijn aangehouden – en later weer vrijgelaten – omdat ze geen gehoor gaven aan het bevel van de politie om te vertrekken. Twaalf van hen werden aangehouden voor onder meer opruiing en het niet kunnen overleggen van een geldig identiteitsbewijs.
