Zeker tachtig IJslanders hadden zich vorig weekend, ruim een maand voor de deadline, al gekandideerd voor het presidentschap. Opmerkelijk veel voor het land met zo’n 400.000 inwoners, stelden lokale media verbaasd vast. Bij de vorige verkiezingen voor de grotendeels ceremoniële post, in 2020, deden slechts vier belangstellenden mee.
Het was dan ook niet een levendig politiek debat dat tot de toestroom van presidentskandidaten had geleid, bleek deze week. Enkele tientallen IJslanders hebben zich per ongeluk gekandideerd, meldt de Nationale Kiesraad aan IJslandse media. Zeker dertig daarvan hebben zich inmiddels teruggetrokken.
Bron van alle verwarring is het nieuwe online portaal voor de verkiezingen. Burgers die dachten daar steunverklaringen in te dienen voor kandidaten, hebben zich per ongeluk zelf ingeschreven als kandidaat. Het portaal is een noviteit, tot voor kort moesten kandidaten hun steunbetuigingen op papier inzamelen.
Een golf van onbedoelde aanmeldingen volgde nadat ondernemer en model Ásdís Rán Gunnarsdóttir haar kandidatuur bekendmaakte in de tabloid DV, op 21 maart. In dat interview stond een link naar haar kandidatuur, zodat lezers steun konden betuigen. De dag daarna hadden achttien mensen zich aangemeld om óók president te worden. Ásdis Rán liet DV weten dat ze „van meerdere mensen bericht kreeg” dat ze zich na het lezen van haar interview per ongeluk als concurrent hadden ingeschreven.
Om mee te kunnen doen aan de verkiezingen op 1 juni moeten IJslanders minstens vijftienhonderd steunbetuigingen verzamelen uit het hele land. Uit de verreweg dichtstbevolkte regio rond de hoofdstad Reykjavik moeten zeker 1.233 steunbetuigingen komen, voor het laagstbevolkte gebied is dat 54. Die inzameling gaat nu voor het eerst ook online, al is dat niet verplicht.
Ceremoniële functie
Een IJslandse president heeft niet veel macht en vervult een grotendeels ceremoniële functie, maar moet wel goedkeuring geven aan wetten. Als de president dat weigert, wat niet vaak gebeurt, besluit de IJslandse bevolking in een referendum. De huidige president, Guðni Thorlacius Jóhannesson, bekleedt zijn functie sinds 2016.
Inmiddels heeft de Nationale Kiesraad het online portaal aangepast. Het onderscheid tussen steunbetuigen en aanmelden bleek onvoldoende helder. Woordvoerder Brynhildur Bolladóttir laat aan de IJslandse nieuwsorganisatie Rúv weten dat de knop voor kandidaatstelling in het online portaal nu helemaal onderaan staat.
Onbedoelde kandidaten kunnen zich zelf terugtrekken via de overheidswebsite. Toch zijn er vrijdagochtend nog altijd 59 presidentskandidaten, waarvan het de vraag is of ze die baan ook echt willen hebben.
