Op de avond van de terroristische aanslag in de concertzaal van Crocus City Hall wijzigden de Russische televisiekanalen hun programmering niet. Terwijl terroristen concertbezoekers doodschoten, de zaal in brand staken, mensen in paniek vluchtten om te verdwalen in een labyrint van technische gangen met gesloten deuren, hun toevlucht zochten in toiletten waar hele gezinnen door de rook verstikten, bleven Russische tv-kanalen, op een onderbreking voor een kort nieuwsbericht na, amusementsprogramma’s uitzenden. De reden is me duidelijk: de redacties wachtten op instructies over wat er wel en niet verteld mocht worden over de aanslag, en vooral, wie de schuld moest krijgen.
Alleen tv-zender Dozjd – verboden in Poetins Rusland – zond live uit over de terroristische aanslag. De presentatoren nodigden ooggetuigen uit om de studio te bellen. Een gewaagd voorstel, want samenwerken met ‘ongewenste organisatie’ Dozjd kan jarenlange gevangenisstraf opleveren. En toch belden mensen.
„Deze vreselijke gebeurtenis zullen we niet snel te boven komen”, zei een vrouw die uit Crocus City Hall wist te ontsnappen. „Ik ben nu bang om aan de bushalte te staan. Waar drie of vier mensen samen staan, voel ik me al in gevaar. Ik weet dat het dom is…” „Het is helemaal niet dom”, reageerde de presentatrice, wier moeder omkwam bij de terroristische bomaanslag op een flatgebouw in 1999. „Ik wou gewoon iets zeggen, mijn stem laten horen”, ging de vrouw verder. „Twee jaar lang al zwijgen we. Ons leven is een hel geworden”, besloot ze snikkend.
Deze vrouw, die gelukkig aan de dood ontsnapte, deelde een rake observatie: „Ik was geschokt door de volledige afwezigheid van zogenaamde ordehandhavers. 6.200 mensen in de zaal, en letterlijk geen enkele politieagent. Ik was op de begrafenis van Aleksej Navalny, waar honderd arrestantenwagens waren en een zee van politieagenten. Als bij Crocus City Hall gewapende politie bij de ingang had gestaan, had dit allemaal voorkomen kunnen worden.”
In plaats van mensen tegen terreur te beschermen, zijn Poetins inlichtingen- en geheime diensten zelf veranderd in een instrument van terreur gericht tegen oppositiegezinde Russen, tegen leden van de niet-bestaande ‘extremistische internationale lhbti-beweging’, tegen anti-oorlogsprotest. Druk bezig met moordaanslagen op oppositionele activisten, journalisten en politici in Rusland en daarbuiten. Uitgerekend de leden van de ‘Dienst voor de bescherming van de grondwettelijke orde en de strijd tegen terrorisme’, deel van de geheime dienst FSB, vergiftigden Navalny en andere vooraanstaande oppositieleiders.
Eenheden kwamen te laat
Twee dagen voor de aanslag bestempelde Poetin de waarschuwing van westerse inlichtingendiensten over de naderende terroristische aanval als „regelrechte chantage” en „een poging om Rusland te intimideren en te destabiliseren”. De anti-terroristische eenheden arriveerden pas bij Crocus City Hall toen de terroristen het brandende gebouw al lang hadden verlaten. Toen de oproerpolitie OMON arriveerde, haasten ze zich niet om de mensen die in het gebouw aan het verbranden waren te redden, maar begon journalisten uiteen te drijven en te slaan: voor het Poetin-regime is de waarheid erger dan terroristen.
Zoals verwacht, wees Poetin de dag na de aanslag met de beschuldigende vinger naar Oekraïne: „Alle vier de daders van de terroristische aanslag werden opgespoord en gearresteerd. Ze probeerden te ontsnappen richting Oekraïne, waar aan Oekraïense zijde een doorgang werd voorzien om de staatsgrens over te steken. […] Net als de nazi’s, die bloedbaden aanrichtten in de bezette gebieden, hebben zij een vergeldingsexecutie georganiseerd.”
De term ‘nazi’s’, door Poetin en zijn propaganda gebruikt ten opzichte van Oekraïners, klinkt bijzonder vals in deze context. Poetins leugen in een poging om te profiteren van een gruwelijke terreuraanslag is wraakroepend.
Ondanks inlichtingendiensten
Ondanks de gedetailleerde waarschuwing van westerse inlichtingendiensten voor de terroristische aanslag door de Afghaanse afdeling van IS, en zelfs nadat IS-Khorasan de verantwoordelijkheid opeiste, repte Poetin in zijn eerste speech met geen woord over IS en gaf Oekraïne de schuld. Enkele dagen later voegde hij toe dat de aanslag weliswaar door „radicale moslims” uitgevoerd werd, maar dat zij louter een instrument waren in handen van Oekraïne en het Westen.
De versie van ‘het Oekraïense spoor’ werd meteen overgenomen door Poetins propagandisten. „Luister goed. Dit is niet IS. Dit zijn Oekraïners”, schreef Margarita Simonyan, Poetins sterpropagandiste en hoofdredactrice van propagandazender RT, op haar Telegram-kanaal. Alexander Kots, lid van de Presidentiële Mensenrechtenraad en prominente oorlogscorrespondent, viel haar bij: „Achter deze terreuraanval staan de Oekraïense speciale diensten. Én degenen die achter hén staan.” Dus de westerse inlichtingendiensten die Rusland waarschuwden voor de terreuraanslag.
Ook Poetins tegenstanders twijfelen over de identiteit van de organisatoren van de terroristische aanslag. Hoewel de schuld van IS duidelijk lijkt, vragen veel Russische oppositionele waarnemers zich af of Poetins inlichtingendiensten de echte organisatoren van de aanval waren. Hun twijfels zijn begrijpelijk. Poetin moet de Russen mobiliseren voor de voortzetting en de escalatie van de impopulaire oorlog in Oekraïne. In 1999 mobiliseerde een reeks nachtelijke bomaanslagen op flatgebouwen – waarbij 307 mensen omkwamen en 1.700 gewond raakten – de Russen voor de tweede Tsjetsjeense Oorlog en verzekerde Poetins overwinning bij zijn eerste presidentsverkiezingen.
Video van martelingen
Telegram-kanaal Grey Zone, ooit verbonden met wijlen Jevgeni Prigozjin, publiceerde een video van de ondervraging van een eerste verdachte, waarbij een FSB’er zijn oor afsneed en hem dwong het op te eten. Andere Telegram-kanalen publiceerden een foto waarop een tweede verdachte met elektriciteit werd gemarteld, terwijl een klem aan zijn geslachtsdelen vastzat. Tijdens de rechtszitting hing rond de nek van een derde verdachte de plastic zak waarmee hij werd verstikt. FSB deed niet eens moeite om de sporen van martelingen te verbergen. Een schokkend voorbeeld van de absolute onmenselijkheid van Poetins repressieve apparaat, dat niet minder verontwaardiging en walging veroorzaakt dan de brutale terroristische aanval zelf. Bovendien zullen verdachten onder marteling alles zeggen wat de beul horen wil, ook dat deze terroristische aanslag in Oekraïne is voorbereid en georganiseerd.
Om Rusland achter Poetin en zijn eerste oorlog te krijgen, werden in 1999 vier woongebouwen opgeblazen. Zal de terreuraanslag in Crocus City Hall nu voldoende zijn voor Poetin om de Russen te kunnen overtuigen van de schuld van Oekraïne? Zal het voldoende zijn om een nieuwe mobilisatiegolf te kunnen rechtvaardigen, nieuwe tienduizenden dode en verminkte Russen, de voortzetting van zijn terreur in Oekraïne?
