In een Rotterdamse portiekwoning huist een illegaal Chinees politiebureau


Nederland China heeft in Amsterdam en Rotterdam bureaus waar Chinezen hun rijbewijs en paspoort kunnen verlengen. Maar dat lijkt niet het enige.

De Chinese ambassade in Den Haag waar Chinese Nederlanders hun Chinese paspoort behoren te verlengen.
De Chinese ambassade in Den Haag waar Chinese Nederlanders hun Chinese paspoort behoren te verlengen.

Foto Bart Maat/ANP

„Overzeese servicestations” noemt China de politiebureaus die het land illegaal in Nederland heeft gevestigd. Eentje in Amsterdam, sinds 2018. Een ander in een onopvallende portiekwoning in Rotterdam, begin dit jaar. In de bureaus kunnen Chinese Nederlanders hun Chinese rijbewijs en paspoort verlengen. En de Chinese overheid zou de bureaus gebruiken om in contact te komen met migranten die zijn gevlucht vanwege een strafbaar feit, of omdat ze zich kritisch hebben uitgelaten over het moederland.

Het nieuws, deze week gebracht door RTL Nieuws en Follow the Money, heeft ook Frank Pieke verbaasd. Als antropoloog, momenteel verbonden aan het East Asian Institute in Singapore, doet hij al ruim veertig jaar onderzoek naar onder meer de invloed die de Chinese staat uitoefent op haar onderdanen in het buitenland. En die invloed groeit, ziet hij. Deze onthulling is daarvan een voorbeeld. „Een volgend stapje, op z’n minst.”

China ziet haar emigranten steeds meer als een „onlosmakelijk onderdeel” van de natie, verklaart Pieke de bemoeienis. Dat heeft te maken met de economische groei sinds eind jaren 90, en daarmee de versterkte macht in de wereld, mede dankzij investeringen in het buitenland. En nu ook het aantal Chinese bedrijven, emigranten en professionals in het buitenland zo is gegroeid, probeert president Xi de banden steeds verder aan te halen. „Deels om invloed uit te oefenen in het buitenland, maar ook nationale trots speelt mee.”

Verklaring van ‘Verenigd Front’

Pieke ziet met name de invloed van het Verenigd Front groeien: een partijorganisatie die vanuit China de banden met Chinese gemeenschappen in het buitenland aanhaalt, bijvoorbeeld door op te roepen bij gevoelige kwesties, zoals over Taiwan, Hongkong of de Oeigoeren, de partijlijn te volgen. In Nederland was die invloed zichtbaar in maart 2021, toen een aantal Chinese organisaties in Nederland – „niet allemaal” – een verklaring had uitgegeven waarin stond dat ze het niet eens waren met een motie in de Tweede Kamer om de behandeling van Oeigoeren tot genocide te bestempelen. „Die verklaring was alleen in het Chinees geschreven, duidelijk gericht tot de Chinese regering, niet de Nederlandse.”


Lees ookDe lange arm van Beijing reikt tot diep in de Randstad

Een jaar eerder publiceerde het Clingendael Instituut een rapport dat toonde hoe China probeert om politieke invloed uit te oefenen op Chinese studenten en wetenschappers in Nederland. Op basis van ruim honderd gesprekken concludeerde het instituut dat de Chinese overheid soms poogt om te sturen op onderwerpen voor onderzoek. Sommige onderwerpen – zoals onderzoek naar de Oeigoeren of naar arbeidsomstandigheden – moeten worden vermeden, of alleen positief belicht.

Het zijn incidenten binnen een patroon: de Chinese communistische partij hecht steeds meer belang aan een gunstige beeldvorming overzee. „Dat doet ze door diplomatie, en dat is legitiem”, zegt Pieke. „Maar zo gaat het dus niet altijd.” De oprichting van politiebureaus in een ander land is illegaal. Voor paspoortverlenging heb je ambassades, voor de internationale opsporing Interpol.

Maar, en dat heeft Frank Pieke nog wel het meest verbaasd, China heeft aan zulke internationale afspraken blijkbaar geen enkele boodschap meer. „Het interesseert China steeds minder wat het buitenland van ze vindt.” Zo was de oprichting van de ‘overzeese servicestations’ ook gewoon in een Chinese krant in Nederland gemeld. „Ik denk dat China het probleem ervan niet eens heeft ingezien.”