‘Voor de barbecuetijd’ klaar zijn met de Kaagbaan wordt nog spannend

Posted on March 19, 2024 by admin

De deur van het gele Schiphol-busje zwaait open en direct vult de geur van gesmolten asfalt de lucht. De Kaagbaan ruikt als een hoogzomerse dag langs de Franse snelweg.

Het is druk op de Kaagbaan, een van de belangrijkste start- en landingsbanen van Schiphol. Maar niet met vliegtuigen. Van 19 februari tot en met 25 april is dit het domein van werklieden, asfalteermachines en trekkers. De Kaagbaan, vernoemd naar de nabij gelegen Kagerplassen, krijgt een grote onderhoudsbeurt en daardoor is hij tijdelijk geheel buiten gebruik.

Driehonderd tot vierhonderd mensen werken hier dagelijks. Halverwege de baan, in de Touch Down Zone waar landende vliegtuigen als eerste de grond raken, leggen machines nieuw asfalt. Het is de vierde laag speciaal asfalt; nu moet er alleen nog een goedje overheen dat de baan extra stug maakt.

Verderop vullen werklieden de geulen in het asfalt waarin de elektriciteitsdraden lopen voor de nieuwe baanverlichting. Langs de baan komen rode elektriciteitsdraden samen in transformatorkasten. Ondertussen vult de lucht zich om de paar minuten met het geluid van opstijgende vliegtuigen. De Zwanenburgbaan ligt op een paar honderd meter.

Het is maandagmiddag. Schiphol geeft een rondleiding over de Kaagbaan. Als in een safaripark wordt een aantal journalisten, fotografen en cameralieden in twee busjes rondgereden over de baan. Vanwege de veiligheid mogen zij slechts in een met dranghekken en rood-witte pionnen afgezet gebied de busjes uit om het werk te bekijken.

’s Ochtends reed Schiphol hier al omwonenden, lokale politici en ambtenaren rond. En woensdag openen twee schoolklassen uit het nabijgelegen Uithoorn langs de baan een tribune van vijf meter hoog. Daar kan het publiek het werk volgen. De renovatie kost tientallen miljoenen euro’s.

Foto’s Olivier Middendorp

Belangrijke week

In een belangrijke week voor de luchthaven met twee rechterlijke uitspraken wil Schiphol laten zien hoe hard er wordt gewerkt aan het vliegveld. Anders dan in de bagagekelders, terminals en pieren is hier volgens Schiphol geen sprake van achterstallig onderhoud.

De luchthaven wil laten zien hoe zij probeert zoveel mogelijk werk in zo min mogelijk tijd te proppen. Dat moet de overlast voor de regio beperken, die is ontstaan nu het vliegverkeer van de Kaagbaan, ook ’s nachts, wordt verspreid over de andere banen.

Woensdag staan omwonenden tegenover de Nederlandse staat in een rechtszaak over geluidshinder. De rechtbank in Den Haag doet uitspraak in de procedure van stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV).

De omwonendenstichting hoopt dat de rechter de overheid – en daarmee de luchtvaart – zal dwingen meer te doen tegen vliegtuiglawaai. Net als de Urgenda-zaak (2019) dat heeft gedaan voor de reductie van stikfstof en de zaak Milieudefensie vs. Shell (2021) voor meer klimaatverantwoordelijkheid van multinationals.

Het is niet het enige vonnis dat deze week van belang is voor de luchtvaart. Woensdag volgt een uitspraak in een rechtszaak over greenwashing door KLM. En aanvankelijk zou vrijdag de procureur-generaal van de Hoge Raad zijn advies publiceren in de zaak van KLM c.s. tegen de staat over de krimp van Schiphol. Dat advies is twee weken uitgesteld.

Bevolkt gebied

Omwonenden klagen al jaren over toenemende overlast tijdens groot onderhoud op Schiphol. Waarom, vragen zij keer op keer, wordt het aantal vluchten niet beperkt als er wordt gewerkt? Waarom staat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat toe dat vluchten worden verspreid over de andere banen?

Dat leidt tot overlast – zeker als het de voorkeursbanen zijn die eruit liggen. Dat zijn de Kaagbaan en Polderbaan; daarbij wordt het minst gevlogen over bewoond gebied. Als Schiphol meer gebruikmaakt van secundaire banen als de Aalsmeerbaan, geeft dat meer hinder voor onder meer Uithoorn en Aalsmeer.

Schiphol zegt dat het vliegveld de capaciteit niet zomaar kan verlagen. Luchtvaartmaatschappijen hebben historische rechten op slots, start- en landingsrechten. Als Schiphol die zou ‘afpakken’, riskeert de luchthaven nieuwe juridische procedures.

De luchthaven is verplicht het afgesproken aantal vliegbewegingen af te handelen, meldt een woordvoerder. „Ook als daarvoor, vanwege onderhoudswerkzaamheden, een van de banen niet beschikbaar is.” Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Schiphol gaan onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de capaciteit (het aantal vliegbewegingen) tijdens onderhoudsperiodes aan te passen.

In een cyclus van zeven jaar neemt Schiphol jaarlijks een van de zes start- en landingsbanen onder handen. Het zevende jaar hebben de bouwers rust. In 2022 werd de Aalsmeerbaan opgeknapt, vorig jaar de Zwanenburgbaan, nu dus de Kaagbaan en volgend jaar de Buitenveldertbaan. Die laatste zal er langer uit liggen dan de ruim negen weken van de Kaagbaan, want daar moet meer onderhoud plaatsvinden.

Over het werk aan de Zwanenburgbaan was vorig jaar enige ophef. Schiphol zou geen bouwvrijstelling vanwege stikstof hebben voor de werkzaamheden. Tevergeefs heeft klimaatorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) destijds gepoogd het werk stil te leggen.

Het onderhoud aan de Kaagbaan valt binnen de natuurvergunning die Schiphol in september 2023 heeft gekregen, vertelt Annelien zur Lage. Zij is verantwoordelijk voor de ‘baanonderhoudstrategie’ bij Schiphol. Ook de aanleg van een nieuwe verbinding tussen twee locaties voor luchtvracht op Schiphol valt volgens haar binnen de natuurvergunning.

Op de omgeving afwentelen

Onderhoud is van groot belang voor het functioneren van Schiphol, schreef demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) op 6 maart aan de Tweede Kamer. „Evenwel is het niet wenselijk dat de effecten van het onderhoud vrijwel volledig op de omgeving worden afgewenteld”, aldus de minister.

Harbers reageerde op een bezwaarschrift van Bewonersvereniging Vlieghinder Nieuwkoop. De vereniging was een van de 196 belanghebbenden die reageerden op Harbers’ toezegging dat Schiphol tijdelijk meer geluid mag veroorzaken tijdens de verbouwing van de Kaagbaan. Helaas, schreef Harbers in de brief, kan hij „op deze korte termijn” niets doen om de hinder te beperken.

Volgens de bouwers heeft Schiphol juist veel gedaan om de overlast te beperken

De bouwers op de Kaagbaan zeggen maandag dat Schiphol juist heel veel heeft gedaan om de overlast te beperken. Projectleider Jeroen Kers, die bij Schiphol de werkzaamheden coördineert, legt uit dat hij heeft geprobeerd alle klussen zoveel mogelijk te combineren. Van het asfalteren tot het (deels) vervangen van de verlichting en de riolering tot het aanleggen van nieuwe hoogspanningskabels en het renoveren van de tunnel onder de Kaagbaan.

„De planning is heel krap”, zegt Kers in het zonnetje op de Kaagbaan. „Door het slechte weer van een paar weken geleden hebben we al vier van de zes uitloopdagen gebruikt. Maar als het nog drie weken zulk mooi weer is als vandaag, halen we de deadline van 25 april, 19.00 uur.”

Liever had Schiphol het werk op een later moment van het jaar uitgevoerd, zegt Annelien zur Lage. „Dan was de kans op vertraging door slecht weer kleiner geweest.” Maar nu, in een rustiger periode van het jaar, is de overlast voor omwonenden en luchtvaartmaatschappijen kleiner, zegt ze.

„Bovendien willen we klaar zijn voor de barbecuetijd.” Ze bedoelt: voordat het zulk lekker weer is dat omwonenden van Schiphol in hun tuin gaan zitten en last hebben van vliegtuiglawaai. „Wij weten dat het onderhoud overlast geeft”, zegt Zur Lage. „Maar het werk moet gebeuren.”

Wat vindt NRC | Racistische kroegpraat in de ministerraad? Schoof moet openheid van zaken geven

admin
November 17, 2024
0

Er was en is geen racisme in het kabinet. De zin werd vrijdagnacht eindeloos herhaald door premier Dick Schoof tegenover de bij het Catshuis verzamelde pers. Vervolgens kwamen de partijleiders van NSC, VVD, BBB en PVV één voor één naar buiten met dezelfde boodschap. Dat de enige bewindspersoon van Marokkaanse afkomst, Nora Achahbar van NSC, vrijdag aankondigde op te stappen stemde uiteraard heel treurig, klonk het, maar had niets te maken met grove, racistische of radicale woorden die eerder die week in de ministerraad zouden zijn gevallen. Wat er dan wel was voorgevallen kon of wilde niemand vertellen, want tja, de notulen van de ministerraad zijn niet openbaar, zo niet staatsgeheim. Iedereen wist wél heel erg zeker dat het „geen racisme” betrof. Want (all together now): er was en is geen racisme in het kabinet.

Nog niet eens zo lang geleden waren het de asielzoekers die verantwoordelijk werden gehouden voor een keur aan problemen waarmee Nederland kampt, tot aan de woningnood toe. Nu zijn Nederlanders met een migratieachtergrond de klos. Dit kabinet heeft nog vrijwel niets laten zien, behalve dan dat het in staat is om in korte tijd maatschappelijke onrust aan te wakkeren. Waren het in het verleden vooral partijen, organisaties of individuen die de polarisatie in de samenleving wisten op te porren, nu komt de polarisatie van bovenaf, rechtstreeks uit de ministerraad. In landen als Israël of Hongarije is dat misschien normaal, maar in Nederland is dat nieuw en verontrustend. Het maakt deze kabinetscrisis ook anders dan eerdere crises. Het betreft hier geen hoogoplopend meningsverschil over belastingplannen of andere beleidskwesties. Dit raakt aan het fundamentele recht dat elke inwoner van dit land heeft om er te zijn, zonder zich zorgen te hoeven maken over zaken als achtergrond of huidskleur.

Opinie | Als ophefdwang de politieke agenda kaapt

admin
November 16, 2024
0

OEen tijdsverschijnsel: ophefdwang. Een evenement neemt een onverwachte wending. Mensen zijn verrast, overvallen, ontdaan. Online wordt het voorval op basis van korte videofragmenten en vaak anonieme getuigenissen in een mum van tijd geïnterpreteerd en gedefinieerd. Beeldvorming verdringt de werkelijkheid: de ophefdwang begint.

Zo ging het ook eind vorige week. Ongemakkelijke beelden van nachtelijk geweld tegen Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam, politici uit Israël en Nederland met beladen vergelijkingen op sociale media. En nog voordat de precieze feiten bekend waren, laat staan verklaard, was de analyse gereed en het oordeel geveld.

Ineens zat het land, en de Kamer, in een heftig debat over antisemitisme.

Bij ophefdwang hoort ook dat iedereen die liever wacht totdat de feiten vaststaan – politici, media, deskundigen – wordt gedwongen zich in het debat te mengen. Ook al zijn de grenzen al getrokken. Je zag het toen de Kamer woensdag bijeenkwam: de goed-foutkeuze was al gemaakt. Goed was: „benoemen”, zoals Geert Wilders deed. Fout was: nuance.

Zo ontstond een dynamiek waarin politici meer aanzien verwierven naarmate ze hardere actie tegen het antisemitisme eisten. (Uiteraard pleitte niemand vóór antisemitisme, maar enfin.) Wie nazei dat „zachte heelmeesters stinkende worden maken” (Caroline van der Plas, BBB), dat „wegkijken” verkeerd is (Dilan Yesilgöz, VVD), dat „de zwijgcultuur” doorbroken moet worden (Nicolien van Vroonhoven, NSC), kon comfortabel aansluiten bij de rechtse meerderheid.

Toch klopte hier vrij veel niet. Zo hielden de zorgen over antisemitisme in rechtse partijen de laatste tijd niet echt over. Wilders’ eigen vicepremier, minister Fleur Agema (VWS, PVV), toonde eind oktober geen enkele betrokkenheid bij het groeiende aantal antisemitische incidenten: ze besloot te bezuinigen op het Joods Maatschappelijk Werk.

„In een tijd waarin er een explosieve stijging waarneembaar is van het aantal antisemitische incidenten in Nederland, is het kunnen bieden van psychosociale ondersteuning van groot belang”, reageerde het Joods Maatschappelijk Werk ontzet.

De PVV als het erop aankomt: geen daden maar woorden.

Zwaardere straffen?

In dezelfde categorie paste dat de hele coalitie, Wilders voorop, deze week zwaardere straffen voor antisemitisme bepleitte. Maar uit de PVV-inbreng in een recent debat over een initiatief van Frans Timmermans (GL-PvdA) en Mirjam Bikker (CU) om de straffen op discriminatie, inclusief antisemitisme, met een derde te verhogen, bleek een andere houding. „De PVV heeft […] ernstige twijfels bij dit voorstel”, zei het PVV-Kamerlid Emiel van Dijk. BBB was eveneens sceptisch.

Ook dat is handig aan ophefdwang: het schept ruimte je daden, of het gebrek daaraan, te laten verdwijnen in een wolk van actuele verontwaardiging.

De coalitie claimde dat „het benoemen” van de „rol van nieuwkomers” (Yesilgöz) bij het groeiend antisemitisme jaren onmogelijk was. Reden waarom de integratie (hallo, 2004) zou stokken.

Een gebied waar misverstanden altijd op de loer liggen. Zo vond ik in de databank een onderzoek (2015) van het Verwey-Jonker Instituut naar antisemitisme onder jongeren, waarin wordt vastgesteld dat „antisemitische uitingen lang niet altijd gepaard gaan met negatieve opvattingen over Joden in Nederland”.

Een nuance die deze week verloren ging. Dus je kon je afvragen hoe verstandig het was dat politici vooral afgingen op stoere taal („Jodenjacht”) in Telegramgroepen. Ik heb wel eens appgroepen van politici kunnen bekijken, en daar kan het er ook wild aan toegaan.

Speld

Het is vanzelfsprekend goed mogelijk dat antisemitisme een rol speelde bij deze geweldsuitbarsting, maar wie het land regeert moet zorgvuldig blijven. Want hoe het precies zit met dat geweld, wie het toepaste, met welke motivatie, is deze week onopgehelderd gebleven.

Timmermans zei woensdag dat je Jodenhaat niet kunt bestrijden met moslimhaat. Voor de coalitie veel te genuanceerd – maar geen speld tussen te krijgen voor wie oog heeft voor maatschappelijke verhoudingen.

Die onderzoekers uit 2015 constateerden ook dat islamitische jongeren vooral moeite hebben met aandacht voor antisemitisme omdat ze vinden dat hun eigen discriminatie of die van Palestijnen daardoor ondersneeuwt. Gezien de eindeloze reeks bewijzen van moslimdiscriminatie, op de arbeidsmarkt en daarbuiten, én de Israëlische belegering van de Gazastrook, kan elke politicus begrijpen dat dit sentiment sinds 2015 niet verminderd zal zijn.

En je mag toch hopen dat acceptatie van discriminatie of van de Israëlische aanpak in Gaza niet tot de integratievereisten behoren.

De paradox: cursussen antisemitisme „roepen eerder antisemitische reacties op dan dat ze die tegengaan”, constateert dat onderzoek uit 2015. Verstandiger is het daarom antisemitisme niet te benoemen. Ga eerder „een brede discussie over discriminatie aan […], waarin antisemitisme een onderdeel is”, aldus het rapport.

En, zou je erbij zeggen: bekijk álle feiten. Een van de ernstigste antisemitische misdaden van recente datum, de projectie van een antisemitische tekst op het Anne Frankhuis vorig jaar, werd gepleegd door een Pools-Canadese neonazi.

Dempen

Feit is dat de politiek ook hier deze week het omgekeerde deed. Wilders’ roep om „keihard aanpakken” zette de toon. Een NRC-stuk van Marcel Haenen toonde de paradox: waar politici escaleerden, inclusief premier Dick Schoof, wilde de politie deëscaleren. „Politici zouden de vreselijke incidenten juist moeten dempen in plaats van uitvergroten”, zei José Rooijers, sectorhoofd bij de politie Oost-Nederland.

Ook haar agenten werkten in Amsterdam. „Politici zijn alleen maar bezig meer aanhang te zoeken in plaats van ervoor te zorgen dat we weer vreedzaam met elkaar kunnen samenleven.”

Zo vergrootte de ophefdwang ook de beruchte kloof tussen beleid en uitvoering. Dezelfde kloof die mede de Toeslagenaffaire en de Groninger gasaffaire veroorzaakte. In een uitvoerig onderzoek uit 2021 concludeerde een Kamercommissie dan ook dat politici juist beter naar uitvoerende diensten, zoals de politie, moeten luisteren. „Geef de uitvoering meer waardering en de professionals meer zeggenschap.”

Ook dat was de coalitie dus vergeten. Zo trotseerde ze een massa politiek-bestuurlijke kennis. Na een campagne vol migratieclaims vorig jaar, na maanden coalitiecrisis over onrechtstatelijk asielbeleid dit jaar, voldeed Den Haag nu aan een volgend PVV-verlangen: heropening van het 25 jaar oude integratiedebat. „Het land uit met dat tuig”, aldus Wilders.

Dit laatste moest natuurlijk waargemaakt worden, en het leidde er woensdag opnieuw toe dat een roekeloze Wilders-eis werd omgevormd tot bijna-beleid: Schoof zegde „onderzoek” toe naar de mogelijkheid het paspoort in te trekken van mensen met een dubbele nationaliteit die een antisemitisch misdrijf hebben gepleegd.

Het was, volgens de logica van de ophefdwang, alweer groot nieuws. Maar toen de spanning later op de avond uit het debat was, vroeg CDA-leider Henri Bontenbal minister van Justitie David van Weel (VVD): hoe kansrijk is dit nou?

Leegte

Het werd het meest verhelderende moment van de hele week. Je ontneemt die veroordeelde terrorist het Nederlands paspoort, zei Bontenbal, maar dan loop je het gevaar dat hij in het land blijft en de overheid het zicht op die persoon verliest.

Van Weel beaamde het. „Er zitten ook nadelen aan.” Dan moeten we misschien niet doen, concludeerde Bontenbal, alsof hiermee „het integratieprobleem of de problemen met antisemitisme worden opgelost”.

De kern van de zaak. De betekenis van deze beleidskeuze was hol: wat actie tegen antisemitisme moest lijken, was een te groot risico voor de nationale veiligheid (en vermoedelijk dus alleen spektakelleegte).

Dit alles mede mogelijk gemaakt door Dick Schoof, de oud-secretaris-generaal van het ministerie van Justitie die echt wel beter weet. Het tragische is dat ook hij nu ervaart hoe het is om jezelf uit te leveren aan een populaire maar grillige leider.

Machiavelli beschreef zijn positie al in paragraaf VII van De heerser (1532): „Zij die alleen door een gelukkige samenloop van omstandigheden van gewoon burger heerser worden, kost het weinig moeite het te worden, maar veel om het te blijven.”

Column | Wat Europa moet doen om geen economisch museum te worden

admin
November 16, 2024
0

Wordt Europa een economisch museum? Die vraag zorgt al een tijdje voor buikpijn bij Europese bestuurders, want de Europese economie lijkt achter te blijven bij de Chinese en de Amerikaanse. En nu komt Donald Trump daar overheen met zijn dreigement een handelsoorlog met de EU te ontketenen.

Wat moet Europa doen om economisch het hoofd boven water te houden?

Eerst en vooral onderhandelen met Trump. De EU exporteert meer goederen naar de VS dan we er vandaan importeren (bij diensten is het andersom). We hebben er dus alle belang bij om te voorkomen dat Trump op alle invoer uit Europa een ‘belasting’ heft van 10 of 20 procent .

Die deal zou – in theorie – makkelijk te maken moeten zijn, want zo’n handelslieverdje is de EU niet. De EU heft ook importtarieven op producten van buiten: 10 procent op auto’s bijvoorbeeld, terwijl de VS het houden bij 2,5 procent. „De EU kan Trump voorstellen dat Europese tarief naar 2,5 procent te verlagen,” zegt de Duitse econoom Daniel Gros. Hij was lang directeur van de Brusselse denktank Centre for European Policy Studies.

Zelfs als Trump wel alle Europese export naar de VS te grazen neemt, is er nog hoop volgens Gros. Trump dreigt immers met nog veel hogere tarieven op Chinese producten: van 60 procent. Zolang Trumps tarieven op Europese producten lager zijn, heeft Europa een relatief voordeel. „Op de Amerikaanse markt hebben Europese bedrijven dan geen last van Chinese concurrentie.” Het is een klassieke economenwijsheid: als twee landen het moeilijk maken om met elkaar te handelen, kan de rest van de wereld winnen.

Het gevaar is nu dat Europa zijn grote bedrijven gaat beschermen

Maar daarmee is Europa er nog lang niet. Want de EU lijkt economisch stil te staan terwijl de VS en China razendsnel vernieuwen. De VS en China lopen voorop in nieuwe bedrijfstakken, zoals kunstmatige intelligentie (AI) en groene technologie. Op het lijstje met de grootste bedrijven ter wereld domineren de VS en China.

Als Europa zichzelf niet als de donder opnieuw uitvindt, is het gedoemd tot „een langzame doodsstrijd”, waarschuwde econoom Mario Draghi begin september in een rapport over de staat van de Europese economie.

Wat moet Europa doen? Gros was in oktober een dag lang op het Ministerie van Financiën om daarover zijn advies te presenteren en in discussie te gaan met andere economen. Hij is het eens met Draghi dat Europa meer moet innoveren. „Als Europa wil meetellen in de wereld, onafhankelijk wil worden van de VS en de Russische wraakzucht wil kunnen weerstaan, moet Europa sterker worden in high tech,” zegt hij aan de telefoon. Hij bedoelt: in zeer innovatieve techbedrijven zoals biotech, software, computertechniek, digitale diensten, AI.

Voor innovatie en vernieuwing leunt de EU al decennia op wat Gros ‘mid-tech’- bedrijven noemt, zoals autofabrikanten. Die zijn middelmatig innovatief. Terwijl in de VS de autofabrikanten in 20 jaar voorbij zijn gestreefd door techbedrijven als Google, Meta en Microsoft.

Dat verklaart ook waarom bedrijven in de VS meer in innovatie investeren: dat doen hightechbedrijven nou eenmaal veel meer. Het probleem zit níet in Europese bedrijven zelf. Amerikaanse en Europese autofabrikanten geven evenveel uit aan R&D. Het probleem zit in de structuur van de Europese economie: we hebben veel minder hooginnovatieve bedrijven.

Hoe die structuur te veranderen? Draghi adviseert 800 miljard euro te steken in het stimuleren van innovatie en industrie. Gros betwijfelt of dat werkt. Het geld van overheden moet vooral anders worden besteed. De VS subsidiëren vooral zeer prille vindingen waarvan nog onduidelijk is of ze levensvatbaar zijn, laat Gros in een studie met andere economen zien. De EU richt zich juist op vindingen en bedrijven die de zeer riskante fase zijn ontgroeit. Zo blijft de EU zich volgens Gros vernieuwen in bedrijfstakken die het al kent. Richt dat EU-geld op prillere vindingen.

Draghi adviseert van de EU meer één markt te maken door regels te harmoniseren, bijvoorbeeld ook voor jonge bedrijven die financiering zoeken. Pas dan kunnen Europese bedrijven groot genoeg worden, en vertrekken veelbelovende jonge bedrijven minder vaak naar de VS.

Dat is belangrijk, vindt ook Gros, maar niet de gouden sleutel. „Kijk naar Zwitserland, dat is geen onderdeel van de EU en heeft wel grote hoogtechnologische bedrijven.” Gros denkt dat jonge vernieuwende bedrijven naar de VS vertrekken om een andere reden: ze zijn daar flexibeler. Ze kunnen een nieuwe afdeling openen en een andere sluiten omdat personeel makkelijker is te ontslaan.

„Veel ondernemers probeerden een elektrische auto te maken op hetzelfde moment als Elon Musk. De meeste stopten. Musk kon het blijven proberen omdat hij mensen kon aannemen en ontslaan.” Daar zit de kern van het Europese probleem volgens Gros: „Bedrijven in Europa hebben de neiging te investeren in wat ze kennen want de kosten van falen zijn heel hoog.” Maak die kosten lager door ontslagregels te versoepelen.

Het gevaar is nu dat de EU vooral zijn bestaande bedrijven meer gaat beschermen, bijvoorbeeld tegen concurrentie uit China. Draghi pleit voor minder strikte regels: om Europese kampioenen te creëren zouden fusies tussen bedrijven vaker moeten worden toegestaan. Maar op die manier wordt de EU niet opeens wèl hoogproductief. Integendeel. „Als we onze auto-industrie afschermen voor concurrentie uit China is over tien jaar de hele wereld overgestapt op elektrische auto’s en maken wij nog brandstofauto’s.”

De les die de EU moet trekken uit het Chinese en Amerikaanse succes is niet: bescherm bestaande grote bedrijven meer tegen de tucht van de markt. Want dan krijg je het slechtste van twee werelden: bedrijven die markten domineren zoals de techbedrijven in de VS, maar die anders dan de Amerikaanse techbedrijven slechts middelmatig productief zijn. De les is wel: met slim beleid kunnen landen veel bereiken.

Marike Stellinga ([email protected]) is redacteur van NRC en kijkt op deze plek met een economische bril naar ontwikkelingen in politiek en samenleving.