Advocaat van The Voice-slachtoffers: ‘Ons systeem kan deze vrouwen niet echt helpen’

Sébas Diekstra noemt het schandaal rond The Voice of Holland „een nationaal drama” waar „we iets mee moeten als samenleving”. Maar wat? „Closure” is volgens hem ver te zoeken. Het onderzoek dat producent ITV laat uitvoeren door advocatenkantoor Van Doorne? Hij vreest voor „een managementsamenvatting met verbeterpunten”. De arbeidsinspectie? „Een geanonimiseerd organisatorisch advies, schat ik zo in.” Nee, concludeert hij: „Dit kan eigenlijk geen goed einde krijgen. Anders dan dat dit een soort keerpunt in de geschiedenis is, misschien. Iets dat dit nooit meer mag gebeuren.”

De impact van het schandaal rond The Voice, dat een jaar geleden werd geopenbaard door BNNVARA-programma BOOS, was groot. Maar wat niet veranderd is, volgens Diekstra, is dat er allerlei belangen prevaleren boven die van de slachtoffers. Namelijk: financiële. „We weten dat het zo werkt, dat het altijd zo gaat. De slachtoffers bungelen er ergens onder. Maar dat betekent niet dat je het ooit mag accepteren. Ik vind nog steeds dat we de mensen die dit hebben laten gebeuren, publiekelijk moeten aanspreken. Op welke manier dan ook.”

Aangifte

Advocaat Sébas Diekstra staat zes cliënten bij die, naar eigen zeggen, met seksueel grensoverschrijdend gedrag te maken hebben kregen bij The Voice. Zijn cliënten deden in totaal drie aangiftes. Twee aangiftes, tegen een regisseur, zijn eind vorig jaar geseponeerd wegens een gebrek aan bewijs. Daarmee blijft er nog één over: die van ex-kandidaat Nienke Wijnhoven tegen bandleider Jeroen Rietbergen, wegens aanranding. De twee vrouwen die aangifte deden tegen Ali B., wegens verkrachting, kent Diekstra niet. Een van hen deed deze week via BOOS anoniem haar verhaal. Het gaat goed met haar, maar over de voortgang van het onderzoek naar de rapper kon ze niets zeggen.

Geen van Diekstra’s cliënten die aangifte deed, wilde met NRC praten over het afgelopen jaar. Althans: niet herleidbaar naar de persoon. Ze vrezen voor de gevolgen, zegt Diekstra. Zo kreeg Nienke Wijnhoven al genoeg over zich heen op sociale media. Mensen begonnen aan haar verhaal te twijfelen, toen een oud interview opdook, waarin ze Rietbergen noemde bij de vraag met wie ze een beschuitje zou willen eten. „Ze was 19, hè, ze kende de betekenis van ‘een beschuitje eten’ niet eens.”

De vrouwen, ex-kandidaten maar ook ex-werknemers, volgen álles over The Voice op de voet, vertelt Diekstra. Toen zanger en Voice-coach Waylon aan een talkshowtafel in tranen uitbarstte over wat er om hem heen kennelijk plaats had gevonden, kreeg Diekstra meteen van twee kanten appjes: ‘Zit-ie nou echt te huilen?’ Diekstra: „Ze hebben er moeite mee dat hij zegt dat hij niets door heeft gehad, terwijl hij er met zijn neus bovenop moet hebben gezeten. Daarmee is uiteraard niet gezegd dat hem een verwijt gemaakt kan worden.”

Wat zulke appjes wel zeggen: de vrouwen zoeken naar „een vorm van genoegdoening”, zegt Diekstra. Daarbij helpt de steun die ze krijgen van regeringscommissaris Mariëtte Hamer, die seksueel grensoverschrijdend gedrag aankaart. Maar ook van vrouwen als televisiecolumnist Angela de Jong (AD) en ‘juicekoningin’ Yvonne Coldeweijer. „Woorden van steun doen hen echt goed. Ze realiseren zich wel dat er iets aan het veranderen is, en dat zij daar een rol in spelen. Maar het is ontzettend frustrerend om te zien dat ons systeem deze slachtoffers niet echt kan helpen. Dat er niet echt een manier is om ze goed hun verhaal te laten doen, of om goed onderzoek te laten doen.” Het strafrecht is „ook niet zaligmakend”, zegt Diekstra. Wat je als slachtoffer doormaakt als je een zedenmisdrijf aangeeft, noemt hij een „lijdensweg”. Vervolging staat allerminst vast, en in de rechtszaal worden verklaringen natuurlijk door de verdediging openbaar aangevallen.

Lees ook: Geen vervolging in één zaak rondom The Voice, onderzoek naar andere zaken loopt nog

Gretigheid

We zitten in een café vlakbij zijn woonplaats Wassenaar. „Als er hier in Alphen aan den Rijn een hijskraan instort, komt de Onderzoeksraad voor de Veiligheid als onafhankelijke partij onderzoek doen. Als er een hijskraan op de studio van The Voice valt ook”, zegt Diekstra. Maar wie onderzoekt onafhankelijk wat er is gebeurd bij seksueel wangedrag binnen een bedrijf? Diekstra: „Dan kun je zeggen: de arbeidsinspectie, maar die kijkt vooral of de protocollen in orde waren, en of er vertrouwenspersonen waren.”

Diekstra’s betrokkenheid bij The Voice begon toen Nienke Wijnhoven bij talkshow Beau (RTL 4) spontaan verklaarde dat Rietbergen haar op een onbewaakt moment had betast. Wat ze zei strookte met de getuigenissen die pas enkele dagen later in de BOOS-uitzending te zien waren. „Dat maakte haar verhaal sterk”, zegt Diekstra, die via de redactie met haar in contact in kwam. „Maar ik dacht wel meteen: je moet nu echt niets meer vertellen, nergens. Want dan kan de bandleider zijn lezing daarop aanpassen.” Rietbergen heeft erkend dat hij zich bij verschillende kandidaten ongepast gedroeg, maar ontkent aanranding.

Maar die gretigheid… sommige media mogen zich wel even achter hun oren krabben over hoe dat is gegaan

Al snel meldden meer vrouwen zich daarop bij Diekstra, ongeveer twintig. Lang niet allemaal zochten ze bijstand. Het was een hectische periode met allerlei berichten die opdoken. Diekstra: „Er werd echt gejaagd. Wie deed aangifte, wie overwoog dat? Wie was fout?” Diekstra probeerde dat enigszins te kanaliseren. „Maar die gretigheid… sommige media mogen zich wel even achter hun oren krabben over hoe dat is gegaan. Al moet ik ook zeggen: een hoop hebben dat wel netjes gedaan.”

Lees ook: Slachtoffers zedendelict vinden weinig steun bij justitie en politie

Gedoe rond meldingen

In mei vorig jaar werd via NU.nl onthuld dat er, naast de melding waar John de Mol weet van zei te hebben, nog eerder meldingen bekend moeten zijn geweest bij de productieleiding. Diekstra bevestigde dat. Een cliënte van hem, een vrouw die binnen de productie werkte, beschikt namelijk over een opname waarin een vertrouwenspersoon bevestigt dat er vier meldingen uit in ieder geval 2018 en begin 2019 zijn doorgegeven aan het management van Talpa. Op basis van die tape maakte BOOS later, in augustus, een deel twee over The Voice, over mogelijk genegeerde meldingen.

Lees ook: Tim Hofman: ‘Ik wil mij helemaal de tyfus deugen. Wat is daar mis mee?’

Diekstra vond de reacties vanuit Talpa op het artikel van NU.nl typerend. „Je zou verwachten dat als een slachtofferadvocaat dit zegt, een goed werkgever dat gaat uitzoeken. Maar Talpa bracht een persbericht met het frame dat ik het ‘weer’ via de media speelde.”

ITV was sinds 2020 verantwoordelijk voor The Voice, nadat het de productietak van Talpa Media kocht. Dat de producent van niets wist, zoals meteen werd gecommuniceerd vorig jaar januari, is volgens Diekstra pertinent onwaar. Toen Boos-presentator Tim Hofman in augustus 2021 een oproep deed aan oud-deelnemers en werknemers van talentenshows om zich bij zijn programma te melden, „was het bij in ieder geval één lid van het management team duidelijk: dit gaat naar boven komen”, zegt Diekstra. Hij doelt op Rick Brug, die eerder zakelijk directeur bij Talpa was en dicht op The Voice zat. Diekstra zegt inmiddels „uit betrouwbare bron” informatie te hebben waaruit blijkt dat Brug toen al binnen de top van ITV Nederland gedeeld heeft wat hij wist over de meldingen. Kan hij dat aantonen? „Dat geven we nog niet prijs.”

Het is van belang, mocht ITV Talpa verantwoordelijk stellen voor geleden schade. Brug liet in augustus aan BOOS weten dat hij het onderzoek afwacht, en dat hij alles wat hij weet uit zijn Talpa-tijd heeft gemeld bij ITV en Van Doorne. Volgens Talpa, tot 2020 verantwoordelijk voor The Voice, was alleen de melding van de kandidaat in april 2019 bekend bij de top van het bedrijf. NRC vroeg ITV opnieuw om een reactie, maar ook het Britse mediabedrijf zegt het onderzoek van Van Doorne af te wachten en geeft tot die tijd geen commentaar.

Het gedoe rond de meldingen versterkte het wantrouwen van zijn cliënten, zegt Diekstra. Bovendien twijfelen ze over de positie van advocatenkantoor Van Doorne: hoe onafhankelijk is dat onderzoek, als ITV de opdrachtgever ervan is? Toch hebben zijn cliënten wel verklaringen afgelegd. „Je wil niet dat er straks staat: ‘We hebben helaas niet iedereen kunnen spreken.’ Dan krijgen zij misschien als slachtoffers het verwijt: hadden jullie maar je verhaal moeten doen. Nu heeft het in ieder geval niet aan ons gelegen.”

Lees ook: ‘We hadden de onthullingen rond The Voice echt nodig’