Toen er twee weken geleden een persalarm werd verstuurd dat Nikki Haley een toespraak zou houden, dachten veel politieke journalisten: ze gooit nu de handdoek in de ring. Met die verwachting begon ze haar betoog ook. „Sommigen in de media kwamen hier vandaag om te zien of ik uit de race zou stappen”, zei ze. „Dat doe ik niet. Verre van.”
Haley weet nog van geen opgeven in haar kansloze strijd tegen Donald Trump om de Republikeinse nominatie van het presidentschap. Hij won tot nu toe alle zeven staten waar voorverkiezingen werden gehouden, inclusief South Carolina, waar Haley eerder gouverneur was. Alle peilingen wijzen op een Trump-zegetocht deze dinsdag. Op ‘Super Tuesday’ kiezen vijftien staten, via ruim een derde van de gedelegeerden, hun kandidaat. In geen van die staten heeft Haley perspectief op een overwinning, zo geeft ze zelf ook toe.
Haar enige zege, afgelopen zaterdag in hoofdstad Washington, leverde haar 19 van de 2.429 gedelegeerden op. Die uitkomst bevestigt volgens Trump en diens aanhangers haar reputatie als kandidaat van de gevestigde orde. „Terwijl Nikki in de rest van Amerika overtuigend is afgewezen, is ze zojuist gekroond tot koningin van ‘het moeras’ door de lobbyisten en DC-ingewijden die de falende status quo willen beschermen”, aldus een Trump-woordvoerder.
De druk op Haley om haar campagne als laatste tegenstander van Trump te staken, is fors. Andere Republikeinen willen hun energie en geld kunnen richten op de confrontatie met president Joe Biden in november, niet op de interne twist. Ze beschuldigen Haley ervan dat zij de Democraten helpt. Waarom blijft zij toch in de race?
Ten eerste, omdat ze het kan betalen. In de VS is populariteit bij kiezers één ding, maar diepe zakken zijn zeker zo belangrijk. Haley’s inzet voor financiële degelijkheid, een overheid zonder regels en een assertief buitenlandbeleid is de enige hoop van de rijke conservatieven die hun Republikeinse Partij graag zien terugkeren naar hoe die was voor de populistische overname.
Steun is niet oneindig
Hun afkeer van een tweede Trump-termijn maakt dat ze tonnen tegelijk overmaken om Haley haar campagne te laten voortzetten. In februari haalde zij 12 miljoen dollar (11 miljoen euro) op. Maar die steun is niet oneindig: de politieke organisatie van oliebaron Charles Koch maakte na South Carolina bekend dat deze zich verder richt op kandidaten voor het Congres.
Eerder werd gespeculeerd dat Haley meedeed om Trumps running mate te worden. Om in november gematigde kiezers aan te spreken, zou hij wel een vrouw van kleur kunnen gebruiken als potentiële vicepresident. Tijdens Trumps presidentschap was Haley bijna twee jaar zijn ambassadeur bij de Verenigde Naties.
In het begin van de campagne pakte zij hem met fluwelen handschoentjes aan en kwam ze in haar kritiek niet verder dan de opmerking dat „waar Trump komt, chaos volgt”. Maar inmiddels twijfelt ze hardop aan zijn „mentale geschiktheid” en beschuldigt ze hem ervan de Republikeinse Partij te misbruiken voor het financieren van zijn verdediging in vier strafzaken. „Hij dient niet Amerika, maar alleen zijn eigen belang”, zei ze.
Eigen achterban
Trump kan haar inmiddels niet meer luchten of zien. Want hoewel Haley kansloos is, toont ze wel in elke voorverkiezing aan dat een flink deel van de Republikeinen Trump beu is. „Veertig procent is niet niets”, stelde ze vast na haar verlies in haar eigen staat. Mocht het zo zijn dat Trump vanwege zijn strafzaken, zijn gezondheid of een nieuw, ongeëvenaard schandaal in de komende maanden toch niet geschikt is om de partij te vertegenwoordigen, dan is zij de enige die al langdurig campagne heeft gevoerd en in de voorverkiezingen heeft aangetoond een eigen achterban te hebben.
Haar hardnekkigheid voedt ook de speculatie dat ze als onafhankelijke kandidaat wil meedoen in november. Ze staat hoog op het verlanglijstje van No Labels, een organisatie van ontevreden Republikeinen en Democraten die met een gematigd alternatief willen komen dit jaar. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat Haley’s ambitie daar ligt. Een zogeheten derde kandidaat wordt nooit president. En in verschillende staten gelden ‘slechte verliezer’-wetten die het onmogelijk maken om in een race voor verschillende partijen of initiatieven uit te komen.
Bovendien zou een onafhankelijke spoiler deelname een definitieve breuk zijn met de Republikeinse Partij. Haley is nog maar 52 jaar en kan nog een gouden partijtoekomst hebben post-Trump.
Politieke toekomst lange termijn
Want dat lijkt de voornaamste reden dat Haley nog meedoet. Met het campagnegeld dat ze nu heeft, bouwt ze in alle staten waar ook over vier jaar weer voorverkiezingen worden gehouden een legertje betrokkenen op. Voordat zij Trump uitdaagde, wisten veel minder mensen dan nu wie de oud-gouverneur en voormalig VN-ambassadeur is. De afgelopen maanden hebben tienduizenden kiezers haar in levende lijve gezien en zetten vele vrijwilligers zich in voor haar campagne: mensen die haar in de voorverkiezingen van 2028 op voorsprong kunnen zetten ten opzichte van minder bekende concurrenten.
Daar zijn wel twee disclaimers bij te maken. Haley, blijkt uit verschillende profielen van haar, is notoir slecht in het warmhouden van relaties met mensen die haar in haar carrière hebben geholpen. En haar kansen hangen af van hoe sterk de grip van Trump en zijn familie op de partij blijft na de volgende verkiezingen. Waarschijnlijk zullen alleen zijn verlies en eventuele veroordelingen de Republikeinen haar kant doen opdrijven.
