Astrid Litjens speelde graag met taal. Vaak droeg ze een notitieblokje of een opnameapparaatje bij zich om tijdens wandelingen aantekeningen te kunnen maken. ‘Een gewaarschuwd mens telt maar voor de helft’, was er zo een. Dat werd een soort levensmotto. „Ze vond dat iedereen het recht had om zijn eigen fouten te maken”, zegt dochter Senna Roebroek. „Onderga het, in plaats van dat je het avontuur uit de weg gaat.”
Als jonge vrouw had Litjens haar zinnen gezet op een baan als stewardess. Ze kon aan de slag bij Lufthansa. Maar thuis in Sittard vonden ze die stap de grote wereld in maar zo-zo. Een opleiding tot directiesecretaresse was ‘veiliger’.
In die rol werkte ze ook een paar jaar. Later ging ze aan de slag op de administratie van de Sociale Academie in Sittard en bij de onderwijskoepel Kindante in die stad. Het echte avontuur zocht ze buiten haar werk. „Het leven mocht nooit saai zijn”, zegt haar echtgenoot Joop Fober. „Als het dat wel dreigde te worden, gaf ze er een draai aan.”
In haar geboortestad kreeg Litjens – althans haar stem – plaatselijke bekendheid, toen ze in 1981 stadionspeaker werd bij Fortuna Sittard. Volgens sommigen was ze de eerste vrouwelijke speaker van Nederland, al is dat niet helemaal zeker. Wel staat vast dat een vrouw op die plek in die tijd zeldzaam was. Litjens deed het vier jaar.
De club had haar zelf gevraagd, toen de plek vrijkwam. Die jonge vrouw die op een receptie zo enthousiast over voetbal in het algemeen en over Fortuna Sittard in het bijzonder had staan praten, die kon het misschien wel. Litjens zelf, die geregeld als supporter in het stadion aanwezig was, durfde het ook wel aan.
Supporters dachten dat ze voor meer verantwoordelijk was dan het omroepen van opstellingen, sponsoren, bezoekersaantallen en doelpuntenmakers. Als op het scorebord (niet haar verantwoordelijkheid) een fout werd gemaakt, hoorde haar toenmalige vriend hen zeggen: „Dat is zeker die juffrouw, die is nieuw en ze weet nog niet hoe het allemaal moet.”
Het ging goed met Fortuna Sittard in die tijd. De club promoveerde naar de eredivisie, haalde de bekerfinale en in de Europacup II de kwartfinale. Litjens voelde zich steeds meer op haar gemak en permitteerde zich grappen. Toen tijdens de kwartfinale van de Europacup II een streaker naakt het veld op rende, riep ze: „Kopje koffie, glazenwasser!?” In het hele stadion werd geschaterd om deze verwijzing naar het satirische tv-programma Pisa waarin een glazenwasser een vrouw iedere week een kledingstuk meer zag uittrekken.
Meisje op een step
Ad rem, opgewekt en kleurig gekleed, zo stond Litjens al in haar jonge jaren bekend. Daarachter gingen een aantal onveilige situaties in het eerste deel van haar leven schuil. Haar nabestaanden willen er niet verder over uitweiden. Maar volgens hen was het de reden waarom ze zich naar buiten toe juist vrolijk en extravert presenteerde.
Veel van haar gevoelens uitte ze via schilderen en schrijven. Op het bidprentje dat na haar overlijden werd gemaakt, staat een werk van haar uit 2000 waarop ze zichzelf had afgebeeld als onbezorgd meisje dat op een step de wijde wereld ingaat. In die periode begon ze ook met wildplukwandelingen met andere liefhebbers. Dat was voor haar een manier om de rust die de natuur haar al jaren bood met anderen te delen. Na de tochten kookte ze met wat onderweg was gevonden.
Haar dochter: „Naarmate ze ouder werd, keerde ze meer naar binnen.” Met haar man Joop ging Astrid in therapie om dichter bij haar gevoel te komen. Ze volgden ook een opleiding tot alternatief therapeut, en zij en haar man begonnen naast hun werk een eigen praktijk, voor ‘bewustzijnsontwikkeling’ en persoonlijke groei.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111962942-a99782.jpg|https://images.nrc.nl/Oolnnwmaz2NF7lw_Xzp1iN2JrL4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111962942-a99782.jpg|https://images.nrc.nl/pEdyVCr2114WXo5sjT_TSAm0KM0=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111962942-a99782.jpg)
Daar wist Litjens cliënten in hun waarde te laten en toch door te dringen tot het diepste van hun gevoelens en er woorden voor te vinden. Dat merkte Astrid Extra, die Litjens („een vrolijk, warm mens bij wie je je meteen op je gemak voelde”) leerde kennen via het werk bij Kindante en met haar bevriend raakte. „Astrid heeft me enorm geholpen in het contact met mijn puberende dochters. Haar advies: praat vanuit jezelf, oordeel niet, draag geen oplossingen aan, maar zíé je kinderen. Dan gaan ze zelf hun problemen oplossen. Ik heb daar heel veel aan gehad en onze vriendschap verdiepte zich er nog verder door.”
Duitse zorg
Litjens leefde gezond en zat vol plannen. Ze was de zo ongeveer laatste van wie haar omgeving verwachtte dat ze ernstig ziek zou kunnen worden. Toch gebeurde dat en kreeg ze in juli 2021 de diagnose: anuskanker, een zeldzame en agressieve kankersoort.
Als patiënt zocht ze vanaf het begin haar heil in de Duitse zorg, waar meer ruimte is voor alternatieve geneeswijzen, naast de reguliere. Joop Fober: „Astrid had het niet erg op al te rationele, soms botte artsen. Een van haar spitsvondigheden ging over de wetenschap. ‘Het weten ligt op het schap’, bedacht ze. Het echte weten zat volgens haar in het buikgevoel. Daar moest meer mee worden gedaan.”
Haar dochter vermoedt dat de keuze deels ook uit angst voortkwam. „Bij de behandeling van anuskanker kan veel misgaan. Het is een plek in het lichaam waar veel samenkomt en waar de kans op complicaties groot is.”
De ziektekostenverzekering vergoedde niet alle behandelingen in Duitsland, en ze hadden niet genoeg spaargeld. Tijdens een benefietveiling en een crowdfundingactie die ze zelf organiseerden, deden ze ook deed een beroep op de achterban van Fortuna Sittard. Het bracht genoeg op om de behandeling in Duitsland te kunnen voortzetten.
Astrid Extra: „Haar geest en haar blik bleven helder. ‘Ik wil geprikkeld worden’, zei ze. ‘Niet steeds praten over ziek zijn, maar over iets nieuws.’”
De behandeling en ook de chemokuur in een later stadium hadden niet het gewenste effect. „Mama hield zelf tot het laatst hoop”, zegt haar dochter. Op 28 december overleed Astrid Litjens op 65-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Krefeld.
