De industrie kromp harder dan de economie. Waarom?

Posted on February 19, 2024 by admin

Wat is er aan de hand in de Nederlandse industrie? De economie als geheel kromp vorig jaar maar een klein beetje. In het laatste kwartaal was er zelfs weer wat groei. Maar in de industrie daalde de omzet drie kwartalen op rij, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandag bekend.

De daling was in de laatste drie maanden met 9,4 procent zelfs groter dan in de twee kwartalen ervoor. En dat terwijl de industrie in 2022 nog uitbundig groeide.

De industrie kampt met de naweeën van de grote schokken die de economie te verstouwen kreeg, zegt Bert Colijn, analist bij ING: de coronapandemie en de energiecrisis. „De nasleep is verrassend lang.” Tijdens de coronacrisis ontstond er veel vraag naar producten: mensen konden minder makkelijk op reis of uit eten en bestelden meer spullen dan ervoor. Tegelijk stokte de aanvoer van producten, bijvoorbeeld omdat China strenge coronamaatregelen invoerde en daardoor de productie vertraging opliep.

Bedrijven reageerden daarop door veel producten te bestellen. Die leiden nu tot overtollige voorraden, terwijl consumenten juist weer minder spullen bestellen. „Dat noemen we het zweepslageffect, zegt Albert Jan Swart, analist bij ABN Amro. „Een overschatting van de vraag naar producten kan tot heftige voorraden leiden.” De industrie kampt nu deels met een „voorraadrecessie”, volgens Swart.

Maar in de zware of chemische industrie is er meer aan de hand. Industriebedrijven die staal, plastic, chemicaliën en kunstmest maken, gebruiken veel energie in hun productieprocessen. Zij hadden last van de hoge energieprijzen na de inval van Rusland in Oekraïne. Hoewel de energieprijzen weer gedaald zijn, zijn die nog altijd hoger dan in de Verenigde Staten en China. De gasprijs was eind 2023 bijvoorbeeld nog altijd drie, vier, vijf keer hoger dan in de VS, aldus Marjolijn Jaarsma van het CBS.

De hoge energieprijzen schaden de concurrentiekracht van Europese bedrijven, die met bedrijven uit de VS en China concurreren op de wereldmarkt. Isabel Schnabel, directielid van de Europese Centrale Bank, maakt zich zorgen. Elektriciteitsprijzen zijn voor de Europese industrie bijna drie keer zo hoog als in de VS, zei Schnabel in een speech vrijdag. En meer dan twee keer zo hoog als in China. Als gevolg daarvan daalt de productie van energie-intensieve goederen in een zorgwekkend tempo volgens Schnabel. Dat ondermijnt de traditionele industrieën waar Europa sterk in was. De enige manier om weer concurrerend te worden is volgens Schnabel om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen en de energietransitie te versnellen.

Hoge prijzen in 2022

In Nederland kromp de productie van raffinaderijen en chemische bedrijven in 2022 al, laat het CBS desgevraagd weten, maar de prijzen die ze voor hun producten kregen, waren toen nog relatief hoog. Grondstoffen, brandstoffen en chemische producten waren in 2022 schaars, waardoor de prijzen van industriële producten stegen.

In 2023 daalden de prijzen en ging ook de omzet van de raffinaderijen en de chemie onderuit. Per saldo is het productieniveau in deze bedrijfstak nu lager dan in 2019, vóór de coronacrisis, laat het CBS desgevraagd weten. De omzet (prijs maal afzet) is wel nog hoger dan voor corona.

Wat zegt dit nu? Industriebedrijven zijn dit jaar nog steeds overwegend negatief gestemd, volgens het CBS, ook al zijn ze wat minder somber dan eind vorig jaar. Inkoopmanagers in de industrie zijn optimistischer gestemd over 2024, bleek uit de Nevi-index begin februari. „De rente en de gasprijzen zijn gedaald, dat is een opsteker”, zegt Swart van ABN Amro. „Maar de relatief hoge energieprijzen zijn een structureel probleem voor de industrie.”

Tegelijk wordt vanuit de industrie gewaarschuwd dat de concurrentiepositie van Nederlandse energie-intensieve industrie verslechtert. Door de relatief hoge Europese energieprijzen én doordat volgens woordvoerders van de Nederlandse industrie regeringen in Duitsland en Frankrijk meer financiële steun aan hun eigen industriebedrijven geven.

Colijn van ING ziet dat verschil niet direct. „Ook in Duitsland heeft de industrie het zwaar. Je moet afwachten wat er gebeurt als de vraag herstelt. Ik maak me ook best zorgen dat de Europese industrie een probleem heeft ten opzichte van die in de VS, maar voor conclusies is het nog wat vroeg.”

Legendarisch gamemerk Atari vindt zichzelf opnieuw uit

admin
September 23, 2024
0

Een zwart t-shirt met drie witte strepen en een naam: Atari. Dat was zowat alles dat er tien jaar geleden nog over was van een legendarische gamebedrijf dat eind jaren zeventig en begin jaren tachtig de wereld veroverde. Ooit was Atari synoniem voor videogames als industrie en als kunstvorm. „Maar na 2014, toen er zoveel onderdelen van het bedrijf verkocht waren, denk ik dat Atari op zoek was naar een doel”, zegt topman Wade Rosen (36) bedachtzaam in een provisorisch kantoortje op gamebeurs Gamescom. „En het lukte maar niet om dat te vinden.”

Hoe duid je de lange geschiedenis van Atari? Rosen worstelt er zelf ook mee. Er was de tijd van oprichter Nolan Bushnell , waarin klassieke games als Pong en Breakout van de arcadehallen naar de huiskamer trokken, toen „Atari het snelstgroeiende bedrijf van Amerika was”. Maar ja: toen kwam die crash. Atari wilde te veel, maakte lopende bandwerk. Toen de bubbel in 1983 knapte, sleurde het bedrijf bijna de hele game-industrie met zich mee.

Maar Atari overleefde. Werd verkocht, werd onderdeel van de Franse game-uitgeverij Infogrames („daar kun je óók nog een hele documentaire over maken”, zegt Rosen), ging failliet, zette zoveel in de verkoop dat bijna alleen de naam overbleef, kwam terug. En dan vanaf 2014 die kwakkelperiode: veel Atari-t-shirtjes en grootse plannen voor gamehotels en casino’s, nauwelijks games.

Nostalgische games

In 2021 kwam het roer in handen van Rosen, een kind van het Amerikaanse platteland. „Mijn vader wist nauwelijks hoe hij een computer moest aanzetten”, zegt Rosen nu. „Games waren mijn ontsnapping aan die wereld.” Hoewel hij als dertiger te jong is om de hoogtijdagen van Atari zelf te hebben meegemaakt, werd hij verliefd op oude, nostalgische games. „Die oude games waren niet gemaakt om je tientallen uren af te leiden , zoals de spellen van nu. Je hoefde geen uitleg over waarom je ergens op schoot. Je pakte gewoon die controller op en begon, en kon die op elk moment wegleggen. Iets aan de puurheid daarvan fascineert me.”

Tech-ondernemer Rosen begon enkele jaren geleden een eigen bedrijf, Ziggurat, gericht op het heruitgeven van games van vroeger. Toen bleek dat Atari openstond voor een overname, twijfelde hij niet. Hij wist dat hij „iets” wilde met de omvangrijke geschiedenis van Atari, nu oudere gamers nostalgisch worden. “Zogeheten ‘retrogames’, nostalgische spellen, waren onze enige echte kans om ergens de beste in te worden.” Om dat te doen, moest Atari wél weer gamemakers in huis hebben. Daarin voorzag Rosen met de samenwerking met en latere aankoop van Night Dive en Digital Eclipse, twee gamebedrijven die zich specialiseren in retro-spellen. Het leverde in 2022 al Atari 50 op, een bundeling van oude spellen om de verjaardag van het bedrijf te vieren. Opgepoetst en klaargemaakt voor de moderne markt.

De gok van Rosen en zijn team bleek een succes. Atari 50 werd enthousiast ontvangen door critici en retrogameliefhebbers. De daaropvolgende remakes van iets jongere nostalgische spellen, zoals System Shock (1994), zorgden al het jaar erop voor een verdubbeling van de game-inkomsten. Na de forse investeringen van de afgelopen jaren, begint ook de volle omzet van Atari weer toe te nemen – die verdubbelde dit jaar naar 20 miljoen dollar. „Ik denk dat Atari lang rondliep met het idee dat elke zet onmiddellijk een home run moest zijn”, zegt Rosen. „Het was tijd om een stap terug te doen en alles baksteen voor baksteen opnieuw op te bouwen. De trend lijkt nu goed, maar we zijn er nog niet.”

Jeugdherinneringen

Onder Rosen kocht het bedrijf veel rechten van oude games met de hoop daar op verder te bouwen; onder andere de cartoonachtige Nederlandse actiegamehit Awesomenauts (2012) ligt inmiddels op de plank van Atari. Met de merkenstal wil Atari niet alleen oude games opnieuw uitbrengen, maar ook nieuw werk maken met Atari-dna.

„Dit is een droom”, glimlacht WayForward-ontwikkelaar James Montagna, in een kantoortje verderop op gamebeurs Gamescom. „Ik heb hele sterke jeugdherinneringen aan Atari-games.” Rosen benaderde de oude gamestudio WayForward enkele jaren geleden met een simpel aanbod: kies iets uit de Atari-bibliotheek en doe er wat mee. Het werd ruimtespel Yars’ Revenge (1982). „Dat was een voor de tijd unieke game, met een uitgesproken neonkleurenpalet.”

Daaromheen bouwden ze een spel dat beter aansluit op de gamemarkt van nu, in de ‘Metroidvania’-stijl: je verplaatst je door een doolhof, waarbij je onderweg krachten verdient. Met die krachten kun je in oude gebieden nieuwe doorgangen vinden. In de aankomende game Yars Rising wissel je tussen deze heerlijk uitgesproken neongekleurde gebieden en hackspelletjes in de stijl van de oorspronkelijke game uit 1982. Dat betekent dus: ouderwets een pixelscheepje links, die een pixelkanon rechts op het beeld met een goedgetimed laserschot onklaar moet maken. Het is bij lange na niet de enige nostalgische kwinkslag in de vloeiend wegspelende game.

Het is een voorbeeld van hoe Atari modern en vroeger weer met elkaar wil koppelen, zegt Atari-topman Wade Rosen. Maar dat blijft een „delicate operatie”. „We leggen toch feitelijk beslag op jeugdherinneringen.”

Die jeugdherinneringen zijn ook tastbaar, zegt Atari-vicepresident Matthew Burnett op Gamescom. Ze liggen niet alleen in de audiovisuele poespas van de games, maar ook in de ouderwetse spelcomputers, in de joysticks en de knoppen. Veel van die oude apparatuur werkt niet meer; doen ze het wel, dan heb je een ouderwetse kist van een televisie nodig om ze te gebruiken. Vorig jaar bracht Atari daarom de 2600+ op de markt, een moderne versie van haar belangrijkste spelcomputer uit 1977 die wél op moderne schermen werkt. Dit jaar volgt een update van de Atari 7800 uit 1986.

Vakkundig nagemaakt

„En omdat die herinnering zo tastbaar is, moet het plastic ook hetzelfde voelen”, zegt Burnett. Knobbeltjes en imperfecties in de buitenkant zijn vakkundig nagemaakt. De joystick moest extra knoppen krijgen zodat die ook bruikbaar zou zijn met andere gemoderniseerde Atari-hardware, vertelt Burnett, maar om de illusie niet te verstoren heeft hij de knoppen zoveel mogelijk laten verstoppen. En het belangrijkste: oude game-cartridges passen erop. De liefhebber die boven nog een doos met oude spellen heeft staan, kan ze nu ineens weer gemakkelijk spelen.

Maar hoe zorg je ervoor dat het authentiek aanvoelt? Atari kocht afgelopen jaar AtariAge aan, een site voor Atari-liefhebbers, om een gemakkelijke plek te hebben om het oor te luisteren te leggen. „De fans hebben wel overal commentaar op”, lacht Burnett. „Maar het fijne is: als ze een probleem zien, komen ze ook meteen met de oplossing.”

„En sommige fans maken zelf nieuwe games”, zegt Rosen later. Het bedrijf werkt soms met deze amateurgamemakers samen: die spellen kunnen óók op de gemoderniseerde Atari’s gespeeld worden. „Bedrijven laten gamesystemen na verloop van tijd in de steek, maar die systemen sterven niet echt. Mensen blijven er games voor maken. Soms komen de beste spellen uit voor een apparaat dat door de maker al lang is begraven. Ik wil dat Atari een levend ecosysteem blijft.”

Vijf grote Atari-hits

Pong, Breakout en Yars’ Revenge

1972Pong

Met dit tennisspel, bestaande uit slechts twee lijntjes en een puntje, wist Atari voor het eerst door te breken. Oorspronkelijk stond Pong in de arcadehallen, de thuisversie was dé speelgoedhit van kerst 1975.

1976Breakout

In deze game moet je een muur van blokjes kapotmaken door er een bal tegen te laten stuiteren. Atari wilde met Breakout een versie van Pong maken zonder tegenspeler.

1979Asteroids

Met een klein scheepje moet je aanvliegende asteroïden kapotschieten. Deze arcadehit was één van de eerste games waarin spelers hun initialen konden invoeren als ze een hoge score hadden behaald.

1981Centipede

Een insect neemt het al schietend op tegen een duizendpoot. De makers hoopten dat dit spel vrouwelijke gamers zou aantrekken: het bevatte immers geen (vecht)sportverwijzingen.

1982Yars’ Revenge

Als alien-ruimteschip moet je door een kleurrijke muur zien te breken om vijanden aan de andere kant van het scherm te doden. Het spel werd verpakt met een stripboek dat uitleg gaf over het verhaal – destijds een unicum.

Rivieren en regen worden door klimaatverandering een steeds wispelturiger vriend. Zuidoost-Aziatische fotografen tonen hoe ermee om te gaan

admin
September 23, 2024
0

Nederlanders hebben land veroverd op het water, stormvloedkeringen gebouwd, polders en dijken aangelegd en een ingenieus systeem bedacht om overtollig water af te voeren en in droge tijden aan te voeren. Maar het einde van deze traditie is in zicht door klimaatverandering en alle gevolgen vandien. We moeten op zoek naar „een nieuwe balans”, schreef vorige week nog deltacommissaris Co Verdaas in een brief aan het kabinet. „We hebben ons land in een ver verleden onttrokken aan het moeras en hebben dankzij vakkundig beheer van water- en bodemsystemen een vitale en welvarende samenleving met elkaar kunnen opbouwen. De klimaatverandering dwingt ons tot een koerswijziging, waarbij water en bodem sturender worden voor ruimtelijke keuzes. Dat vraagt ook een mentale en culturele transitie.”

Hoe waar deze woorden ook zijn, en hoe vaak inmiddels al is gesteld dat bij de ruimtelijke ordening van Nederland water en bodem ‘sturend’ moeten zijn, ze klinken nogal theoretisch als je bedenkt hoe in andere, minder gezegende delen van de wereld deze houding van bewoners gebruikelijk, noodzakelijk en onvermijdelijk is. Wie wil weten hoe je een „mentale transitie” doormaakt in de omgang met water, moet misschien eens een kijkje nemen bij een kleine tentoonstelling ‘Take me to the river’, onderdeel van het festival Breda Photo. Op een nogal desolaat terrein, met de restanten van een gesloopte suikerfabriek, langs de spoorlijn, zijn foto’s bijeengebracht uit Bangladesh, India en Nepal die een impressie geven van het leven van veelal arme mensen die volkomen afhankelijk zijn van de grillen van de rivier aan de oevers waarvan zijn wonen; vooral vissers en boeren.

Strijd voor eerlijke wereld

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib en je zou om die reden misschien verwachten dat de foto’s pijnlijk duidelijk zouden maken hoe droevig en onrechtvaardig het leven van deze bewoners is en dat daar onmiddellijk een einde aan moet komen. Maar van dat beeld hebben de samenstellers verre willen blijven. Mede door het ontbreken van toelichtingen bij individuele foto’s ligt de nadruk niet op de feiten, maar prevaleert de schoonheid van het leven bij een machtige rivier, en de bewondering die je als bezoeker gaandeweg bekruipt voor de houding van de geportretteerden.

De meeste beelden komen van deelnemers aan Stories4Change, een programma, eveneens van Oxfam Novib, dat jong talent leert zijn verhalen te vertellen in proza, illustraties, video’s en foto’s. „Want deze perspectieven zijn onmisbaar in de strijd voor een eerlijke, gelijke wereld”, aldus de catalogus. Het zijn foto’s van rivieren in de stroomgebieden van Ganges, Brahmaputra en Meghna, die ontspringen in de Himalaya en uitmonden in de Golf van Bengalen. Een van de gebieden is Sundarban, een mangrovebos waar de drie grote rivieren samenvloeien, dat veel bedreigde flora en fauna telt en een natuurlijk schild vormt tegen stormvloeden, cyclonen en overstromingen, die volgens bewoners steeds vaker voorkomen.

De kleurige foto’s tonen onder meer een boer in het gebladerte, een weinig luxueuze paalwoning met veel plastic en een rieten dak, en een eenzame vissersvrouw. Een ander paneel toont het leven van de vissers in Chandpur in Bangladesh, gelegen aan de Meghna rivier, die hun dagelijkse kost verdienen met wat de rivier hun geeft maar ook lijden onder erosie van de oevers door zandwinning en vervuiling door grote industrieën. Ook hier doen natuurrampen zich steeds vaker voor, en moeten de vissers verhuizen en elders opnieuw beginnen.

Glanzend bovenlijf

Prachtige foto’s zijn het, onder meer van een ouder stel dat beladen met riet voor een bootje staat en elkaars hand vast houdt, en van een man die trots, met ontbloot glanzend bovenlijf, op een bootje in de haven staat. Het zijn mensen die de rivier kennelijk als het ware beschouwen als een levend persoon, als iemand die je beschermt maar voor wie je ook op je hoede moet zijn, een wispelturige vriend. Misschien projecteer ik hiermee Hollandse gedachten, enfin.

De mooiste foto, wat mij betreft, toont in al z’n eenvoud negen mannen die in de rivier hun netten uitzetten en, omringd door palen, alleen met hun hoofden boven het grijze water uitsteken. Negen hoofden. Van mannen die lijden onder de milieuvervuiling door het grootkapitaal en onder de almaar ingrijpender wordende klimaatverandering, zeker – maar ook mannen die doen wat nu eenmaal gedaan moet worden, mannen die zich voegen naar de grillen van de natuur, de wisselende seizoenen, hun kans afwachtend, loerend op een meevaller maar ook beseffend dat de rivier altijd machtiger is dan zij.

Het is ontegenzeglijk een westers perspectief als je in dergelijke foto’s iets meent te herkennen van een houding die we in Nederland lijken te zijn verleerd, namelijk enerzijds te strijden tegen het water maar anderzijds ook te berusten in wat je niet kunt veranderen, en de gevolgen ervan te dragen. Want natuurlijk moeten vijf miljoen Bengalen in de gebieden die in deze expositie centraal staan, in staat worden gesteld zich te verdedigen tegen de gevolgen van klimaatverandering en vervuiling, en zich kunnen uitspreken tegen onrecht.

Maar Nederlanders zouden ook van deze Bengalen kunnen leren om niet voortdurend je mond open te doen, bij de minste of geringste wateroverlast of droogte, maar te beseffen dat water zich niet altijd laat leiden en vernietigend wreed kan zijn. Voor alle duidelijkheid: dit is geen pleidooi om in Nederland dijkverhogingen achterwege te laten, af te zien van meer ruimte voor de rivieren, en een overstroming in stedelijk gebied voor lief te nemen. Wel om voorzichtig om te gaan met water. Een rivier is nooit kleiner dan wij.

BredaPhoto Festival is t/m 4/11 op verschillende locaties in Breda. Info: bredaphoto.nl

Vier jaar cel voor ‘leider’ van Eritrese rellen in Den Haag

admin
September 23, 2024
0

De 48-jarige Johannes A. krijgt vier jaar gevangenisstraf voor zijn „leidende rol” bij de rellen tussen twee groepen Eritrese Nederlanders die in februari in Den Haag uitbraken. Dat heeft de Haagse rechtbank maandag bepaald. Het is de hoogste straf die een verdachte van de rellen tot nog toe heeft gekregen.

A., die ook bekendstaat als John Black, geldt als de voorman van de zogeheten Brigade Nhamedu. Deze groep bestaat uit tegenstanders van het Eritrese regime. Vaak zijn zij gevlucht voor de militaire dienstplicht die geldt in het Oost-Afrikaanse land.

De groep protesteerde bij een bijeenkomst in Den Haag die werd georganiseerd door een deel van de Eritrese diaspora dat het bewind van dictator Isaias Afwerki veelal positief gezind is. De demonstratie liep uit op rellen waarbij auto’s in brand werden gestoken en politieagenten en brandweerlieden gewond raakten. Ook werd de brandweer met geweld op afstand gehouden.

A. heeft volgens de rechter brand gesticht. „Daarmee heeft hij de al buitengewoon heftige situatie verder doen escaleren.” Hierna sprak hij andere relschoppers toe, waarbij A. „de gewelddadigheden verheerlijkte” en de onrust zo verder oppookte. Zijn „opruiende woorden en daden wegen extra zwaar” vanwege het „gezag” dat A. bij de tegenstanders van het Eritrese regime geniet.