Beyoncé zorgde afgelopen week voor opwinding door een countrylied uit te brengen, ‘Texas Hold ‘em’. Opvallend want de zwarte superster zingt doorgaan alleen r&b en de Amerikaanse countrymuziek wordt beschouwd als een spierwit, conservatief genre. Meer iets voor trumpianen. Beyoncé met haar cowboyhoed (nee, ze was niet op tv, dit is een zijpad) is niet de eerste zwarte artiest in de country, maar de zwarte wortels van country zijn zorgvuldig uit de geschiedenis gepoetst.
De wakkere reporter Danny Ghosen had de opkomst van de zwarte cowgirls natuurlijk alláng voorzien, dus filmde hij voor zijn reeks Danny and the Americans (NPO 3) een zwarte rodeo in Upper Marlboro, Maryland. Geen witte mannen maar zwarte vrouwen maken hier de dienst uit. Met kleurige vlechten onder hun cowboyhoeden proberen ze zo lang mogelijk op een wild bokkend paard te blijven zitten. Een ruiter heeft haar dochter van zes jaar mee. Die rijdt ook op die enorme paarden.
Ze hebben altijd voor koeien gezorgd en op paardenruggen gezeten, vertellen de vrouwen aan Ghosen. Net als de zwarte cowboys uit de 19de eeuw. Rodeo kwam van die voorgangers: zwarte herders werden vaak gebruikt om wilde paarden in te rijden. De vrouwen vertellen dat ‘cowboy’ een neerbuigende naam was voor zwarte koeienherders. Hun witte collega’s heetten ‘cowhands’. De latere cowboyfilms poetsten alle gezichten wit. Nu eisen de zwarte cowboys en rodeorijders alsnog hun plaats in de cultuur op.
Zwarte astronauten
Zwarte cowboys aan de American frontier. Hoe zit het met de final frontier? De ruimte? Dat laat de documentaire The Space Race zien. Die is gewijd aan zwarte astronauten. Ook zij werden uit de witte geschiedenis verwijderd. Een zwarte man op de maan? Het had gekund. Astronaut Ed Wright stond al klaar.
Bij zijn ruimteprogramma wilde president Kennedy één zwarte posterboy om te laten zien dat hij burgerrechten serieus nam. Dus werd Ed Wright op de testpilotenschool gezet. Maar de witte school pikte dat niet. Uit racisme en omdat Wright op last van het Witte Huis ertussen werd geschoven. „Washington duwt ons een n***** door de strot” vond de leiding dus mocht niemand op school met Wright praten. Het maakte hem alleen maar vastbeslotener om op de maan te komen. Maar toen werd Kennedy vermoord en was hij zijn beschermheer kwijt. Wright werd aan de kant geschoven.
Daarna volgden de twintig witte jaren in de ruimtevaart zoals wij die kennen. Afro-Amerikanen keerden zich af van de NASA. Bij de lancering van de Apollo 11 stonden zwarte demonstranten. Zanger Gil Scott-Heron schreef het protestlied Whitey on the Moon. Waarom al dat geld naar technologische vooruitgang terwijl de VS in sociaal onrecht nog heel wat werk te verzetten had? Dankzij de kunststroming afrofuturisme konden zwarte Amerikanen toch dromen van ruimtereizen. In The Space Race zien we funk-pionier George Clinton op plateauzolen uit zijn zelf geknutselde Mothership stappen.
Toen de spaceshuttle werd bedacht wilde de NASA die als een lijnvlucht voor gewone mensen promoten. Dus konden voor het eerst ook vrouwen, Aziatische en zwarte Amerikanen mee. De eerste Afro-Amerikaanse astronaut was Guion Bluford in 1983. Daarna volgden er meer, inmiddels twintig.
Tijdens de Black Lives Matter-beweging nam zwarte astronaut Victor Glover een poster van de vermoorde George Floyd mee de ruimte in. Om hem te steunen begonnen zijn voorgangers een appgroep die ze ‘Afronauts’ noemden – blijkbaar had Glover bereik in de ruimte. In de documentaire leggen ze uit waarom de zichtbare aanwezigheid van zwarte astronauten zo belangrijk is: „Wij zijn symbolen van wat wij als volk kunnen bereiken, ongeacht wat andere mensen van ons denken.”
