Auping: ‘De klant weet niet hoe vervuilend matrassen zijn. Dus dat het goed zit, moet van ons komen’

Posted on by admin

‘De klant kan je het niet kwalijk nemen”, zegt Mark Groot Wassink, directeur duurzaamheid bij Auping. „Die koopt één keer in de tien jaar een matras, ligt in de winkel een paar minuten op verschillende varianten en moet dan een keuze maken, die ook nog serieus geld kost. Je hebt gewoon geen idee.”

Groot Wassink (42) staat in een showroom bij het hoofdkantoor van Auping aan de rand van Deventer. Hier worden de bedden en matrassen van Auping tentoongesteld, óók nieuwe, circulaire matrassen, die beter te recyclen zijn dan hun voorgangers. Het bedrijf heeft net een nieuwe fabriek geopend om deze matrassen in hoog tempo – het doel is een per minuut – te kunnen produceren.

Bij vervuiling denken mensen aan auto’s, aan vliegreizen, aan vlees. Niet aan matrassen. Maar voor de planeet is het niet best, zo’n matras, zegt Groot Wassink. Elk jaar worden er in Nederland anderhalf miljoen weggegooid. Om ze te maken worden twee, drie, vier verschillende soorten schuim aan elkaar gelijmd. Die chemische mengelmoes is bovendien bevuild doordat er jaren op is geslapen. Van afgedankte matrassen weer nieuwe maken, dat gaat dus niet. De meeste belanden bij verbrandingsovens, en zelfs daar zijn ze er niet blij mee – matrassen verbranden héél snel. Matrassen die niet worden verbrand, worden op z’n best nog gerecycled (of, in jargon, gedowncyceld) tot isolatiemateriaal, of nog laagwaardiger producten, zoals funderingsmateriaal voor asfaltwegen.

Elk jaar worden er in Nederland anderhalf miljoen matrassen weggegooid

De klant weet niet hoe vervuilend een matras is, maar de producent wel. „Dus dat het goed zit, moet van ons komen”, zegt Groot Wassink. Hij kwam zeven jaar geleden over van een start-up voor circulaire fietsen, om Auping aan een nieuw matras te helpen. Dat resulteerde in 2019 in een eerste zelfontwikkeld circulair matras, dat in 2020 de markt op ging voor het grote publiek. Afgelopen jaren ging de productie met de hand, maar dat gaat traag, bovendien is het minder secuur dan een machine het kan. Eerder deze maand opende Auping daarom een productielijn om jaarlijks ruim honderdduizend circulaire matrassen mee te kunnen produceren.

Eind dit jaar moeten alle typen matrassen van Auping van deze lijn komen, en dus circulair zijn. De nieuwe productielijn is voor Auping een grote stap op weg naar verduurzaming. Het gaat wel nog alleen om ‘gewone’ matrassen, de boxsprings (met meubelstof gestoffeerde matrassen) zijn voorlopig nog niet circulair.

Showroom van Auping.
Foto Dieuwertje Bravenboer

Staalsmid

Bij Auping denken mensen vaak alleen aan bedden, maar staal staat aan de oorsprong van het bedrijf. In 1868 begon Johannes Auping een smederij in de binnenstad van Deventer. Deze meneer Auping maakte in 1885 op verzoek van het lokale ziekenhuis veertig bedden met een verende ondergrond van gevlochten staaldraad. De bezorging ging nog met paard en wagen.

Dat staaldraad zit nog steeds in de bodem van veel Aupingbedden, en staal zit ook in het matras zelf. Namelijk in de veren – pocketveren in jargon. De stalen veren zijn ingepakt in hoesjes. Het pakket van honderden veren in hoesjes zit op zichzelf ook weer ingepakt in een dikke laag schuim, zodat ze goed op hun plek blijven. De eerste vraag voor Auping was: hoe die veren in te pakken zonder schuim?

Groot Wassink loopt naar een dwarsdoorsnede van een ‘ouderwets’ matras. „Kijk hier, dat schuim – je ziet het.” Er brokkelt gelig gruis vanaf. „Dat schuim is de belangrijkste reden dat een matras op een gegeven moment op is. Het verliest een beetje zijn kracht, zeg maar, het ligt minder lekker.”

Stalen veren (l), geen schuim. Dat is de uitdaging, zegt Auping-baas Mark Groot Wassink.

Foto’s: Dieuwertje Bravenboer

„Als vervanger van het schuim kwamen we uit op polyester, een andere kunststofsoort”, zegt Groot Wassink. „Zuiver polyester is net zo goed te recyclen als glas.” In theorie 100 procent. Polyester zit ook in veel kleding, maar dat polyester is nauwelijks te recyclen omdat het gemengd is met stoffen zoals katoen.

Groot Wassink loopt naar een dwarsdoorsnede van het nieuwe, schuimloze matras. Verschillende witte golvende lagen polyester zijn opgestapeld boven de pocketveren, om het zachte schuimeffect na te bootsen.

Dan het volgende vraagstuk: de lijm. Alles uit het matras moest herbruikbaar zijn, maar lijm is niet herbruikbaar en maakt ontmantelen bovendien lastig. Maar hoe dan alle componenten aan elkaar te maken, zonder lijm? Allerlei opties passeerden de revue, tot touwtjes aan toe. Uiteindelijk kwam de doorbraak van de Geleense start-up Niaga (again, maar dan andersom). Zij maken een soort lijm van óók weer een polyestervariant. „Dit is het ontbrekende puzzelstukje geweest”, zegt Groot Wassink, als hij het witte materiaal uit een potje in zijn hand giet. „Deze polyesterkorrels verwarmen we tot meer dan 160 graden, daardoor worden ze vloeibaar. En als we ze opnieuw verhitten, kunnen we heel makkelijk het matras weer uit elkaar halen.”

Lijm uit polyesterkorrels bleek „het ontbrekende puzzelstukje” voor circulaire matrassen.
Foto Dieuwertje Bravenboer

Zo bestond het nieuwe, circulaire matras uiteindelijk alleen nog uit staal en polyester. Het bleek veel beter te ventileren dan zijn voorganger van schuim, immers een isolatiemateriaal. Maar qua comfort was het „niet in één keer raak”, zegt Groot Wassink. „Men was gewend aan best wel een stevig, aan elkaar gelijmd ding. En deze matras was flexibel. Wat voor bepaalde slapers best wel gunstig is. Maar mensen vonden het matras een beetje te bouncy.”

Twee jaar later kwam er een steviger variant op de markt van dit type: de Evolve. Ook het matrastype Elysium werd volledig van polyester en staal. In het meest luxe matras, de Auping Elite, doet Auping niet helemaal afstand van het schuim. In de bovenkant zit namelijk nog een laag schuim. Want dat is heel zacht en „het lukt ons gewoon nog niet om dat helemaal na te bootsen met polyester”, zegt Groot Wassink. Wel koos Auping ervoor deze laag schuim in te pakken in een polyestervlies, zodat de rest circulair blijft en het schuim het matras niet kan bevuilen.

Aan het eind van de rit bleek het volgens Groot Wassink een besparing van 50 procent CO2-uitstoot op te leveren om een nieuw Auping-matras te maken van een oud matras. Dat is mooi, maar de CO2-uitstoot is niet núl.

„Dat komt bijvoorbeeld door het verwarmen van de oven”, zegt Groot Wassink. Het polyester uit het oude matras wordt versnipperd tot blauw-witte vlokken, en dan verhit in een hete oven tot korrels. Groot Wassink draait een potje witgrijzige granulaatkorrels open om ze te laten zien. Deze korrels worden gesponnen tot garen, en dat wordt dan weer gebreid tot de nieuwe tijk (soort hoes om de matraskern).

„Het begon met een nieuwe matras, toen werden het nieuwe materialen, nieuwe leveranciers en nu hebben we een hele nieuwe fabriek”, zegt Groot Wassink, als hij met de verslaggever de straat oversteekt naar de nieuwe productielijn. „Het is gewoon echt een heel ander verhaal geworden. Dat had ik ook niet voor ogen zeven jaar geleden.”

Niet iedereen stond te springen, vertelt hij, terwijl hij in een kleedruimte bij de fabriek beschermende hoezen met stalen neuzen over zijn schoenen trekt. „Toen we voor het eerst ons nieuwe matras op een beurs lieten zien, heb ik ook best wel wat commentaar gekregen uit de industrie. Van ‘jongens, weet je wel wat je met onze schuimindustrie doet als dit echt de norm wordt?’”

Continu optimaliseren

De nieuwe productielijn voor het circulaire matras blijkt net stil te staan als Groot Wassink met de verslaggever naar binnen stapt. In de zwarte kooi waarachter de robotarmen staan, draait een werknemer met een ringsleutel aan een bout. „We willen naar één minuut per matras”, zegt Groot Wassink. Een week of vier geleden zaten we nog op drie minuten. We zitten nu op één minuut twintig, geloof ik. Maar we zijn dus continu aan het optimaliseren – in software en hardware.”

In de hal liggen stapels pakketten met pocketveren klaar om in de nieuwe productielijn ingepakt te worden in de polyesterlagen. „Dit lijken allemaal dezelfde soort matrassen”, zegt Groot Wassink, „Maar aan de binnenkant is de verdeling van pocketveren telkens anders. Zodat als je bijvoorbeeld smalle schouders hebt, je een andere ondersteuning hebt dan met brede schouders.”

Robotarmen zetten de matrassen in elkaar.
Foto Dieuwertje Bravenboer

Als de lijn weer wordt opgestart, schuift het pakket pocketveren via een blauwe loper de productielijn binnen. „Daar gaat de eerste arm”, zegt Groot Wassink. Grote, gele robotarmen pakken het pakket laag voor laag in met polyester.

„En nu is het huisje helemaal dicht”, zegt Groot Wassink ruim een minuut later, als het matras via een blauwe loopband de productielijn uitschuift. Via een volgend apparaat komt het matras bij medewerkers die het inpakken in een hoes, klaar voor de consument. Het állerlaatste element is dan wel weer wegwerp: voor een hygiënische bezorging wordt het matras toch nog maar ingepakt in een plastic zak. „Maar wel van een goed te recyclen plasticsoort”, werpt de topman tegen.

Uiteindelijk moet het matras, na zo’n tien jaar slapen, via recyclaars terugkomen bij Auping. Groot Wassink heeft concurrenten uit heel Europa uitgenodigd, en over de vloer gehad, om te kijken naar het circulaire matras. Het is goed voor de planeet als meer matrassen circulair zijn, maar het kan natuurlijk ook helpen de prijzen in de productieketen omlaag te krijgen – want dit verhaal is wel duurder voor Auping dan een matras van schuim. „Uiteindelijk willen we dat dit de standaard wordt in de matrassenindustrie.”




Related Posts

Opinie | NSC, Nieuw Sociaal Geknakt

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

In de praktijk heeft de kiezer vaak ongelijk. Volgens het cliché is het omgekeerd, maar bekijk alle nieuwe politieke partijen sinds de eeuwwisseling en zie het resultaat. Ik maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend.

Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc.

Vaak gevormd uit betrokkenheid bij de democratie: burgerzin. Ze debatteerden onderling, schreven beginsel- en verkiezingsprogramma’s, ze presenteerden hun leider – Pim Fortuyn, Peter R. de Vries, Rita Verdonk, Pieter Omtzigt, etc. 

Daarna volgde doorgaans een periode van populariteit – meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk.

Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid. Zorgvuldig geformuleerde idealen botsen er op die van anderen. En democratische gezindheid kan ook ongemakkelijke conclusies oproepen: zie de NSC-Kamerleden die na de uitslag vorig jaar, hoewel hun partij een gedoogrol wilde, moesten aanzien dat de PVV aanstuurde op regeren met NSC.

Stapjes

Je las het in het oprechte interview dat de opgestapte Rosanne Hertzberger (NSC) aan NRC-collega Guus Valk gaf. Zij had weinig tot niets met de wereld van Wilders. Maar zij is ook democraat. „Hadden wij tegen Nederland moeten zeggen: wij gaan onder geen beding met de PVV samenwerken, ondanks haar grote democratische mandaat?”

Zo vrat de democratie aan haar wereldbeeld. „Kunnen we het niet tóch proberen, met rechtsstatelijke waarborgen, met goede afspraken vooraf? Het is een proces van acceptatie geweest, het is in stapjes gegaan. Ook bij mij.”

Het veranderde de culturele afstand tussen beide partijen niet. NSC-oprichter Omtzigt noemde eerder zijn katholieke achtergrond „een bron van inspiratie”. Het populisme van Geert Wilders is altijd volmaakt atheïstisch geweest. Voor politiek gewin is wat hem betreft vrijwel elke normoverschrijding een optie.

Omtzigt wist het uit eigen waarneming. Maar ook hij zette de stapjes die Hertzberger zette. Zo gebeurt het nu dat de man die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat het CDA door de samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door de samenwerking met de PVV in crisis raakt. 

Geknakt

Hoewel ik me afvraag of hij dit voldoende doorziet. In korte tijd twee bewindslieden verloren, twee Kamerleden, al bijna een jaar beroerde peilingen. Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur. Een partij die het belang van visie onderstreept maar in een coalitie werkt met een stapeltje standpunten – het ‘Hoofdlijnenakkoord’ – dat allesbehalve een visie bevat.

Wat dit betreft had Omtzigts zonnige terugkeer naar het Binnenhof, woensdag, iets absurdistisch: de grondlegger, voor de tweede keer hersteld (?) van een burn-out, die het gedeelde leiderschap van een partij op zich neemt die na een jaar werken met de PVV ook zelf opgebrand lijkt: Nieuw Sociaal Geknakt.

Nu keek ik van een afstand vaak wel op van de aanhoudende berichtgeving over Omtzigts welbekende grillen. Niet altijd onlogisch gezien zijn rol in de formatie. Tegelijk veranderden de normen.

Premier Ruud Lubbers (1982-1994, CDA) was zo hyperactief, leert een recente biografie, dat hij een dwangmatige behoefte had zich met andermans portefeuille te bemoeien. Zijn opvolger Wim Kok (1994-2002, PvdA) kon zo ijzig chagrijnig zijn dat sommige bewindslieden hem liever uit de weg gingen. Mark Rutte (2010-2024, VVD) werd soms zo boos zijn dat hij de gordijnen uit de rails trok.

Allemaal bekende feiten, die tijdens hun politieke leven hooguit zijdelings aandacht kregen: media concentreerden zich op inhoudelijke keuzes en machtsverhoudingen. In deze coalitie is het anders: de media-aandacht voor inhoud en macht verliest het van media-aandacht voor Omtzigts gecompliceerde persoonlijkheid. Maar is dat nou de kern van het probleem?

Ontluisterend

Deze coalitie heeft een andere handicap die het gemier over personen verre ontstijgt: het totále gebrek aan bestuurlijke capaciteit van de PVV. Toen de eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, afviel na enkele dagen NRC-onderzoek – deze week bevestigd door het Hof – had de PVV niemand meer om haar regierol in de formatie waar te maken.

Wilders koos voor een verkenner uit de PvdA, Ronald Plasterk, die ook in de problemen kwam door NRC-onderzoek. Hij werd later niettemin Wilders’ kandidaat-premier maar moest zich, mede onder druk van VVD-kopstuk Johan Remkes, terugtrekken voor die functie.

Het gevolg: een formatie die tegen het einde niet eens een kandidaat-premier had. Ontluisterend.

Een krankzinnige zoektocht volgde, talloze kandidaten werden gepolst, uiteindelijk zei Dick Schoof ja. Intussen kwam Wilders’ kandidaat-vicepremier, beoogd minister van Asiel en Migratie Gidi Markuszower, niet door de AIVD-screening. Andere PVV-brekebenen zonder rechtsstatelijk besef traden aan.

En de vrouw die Markuszower verving, Marjolein Faber, grossiert op het belangrijkste beleidsterrein voor dit kabinet – asiel en migratie – in blunders en ander geknoei. Om maar te zwijgen van haar kappersrekening, waar Henk en Ingrid zich een heel jaar van kunnen laten knippen.

Capitulatie

En het pijnlijkste tijdens Omtzigts afwezigheid was dat NSC zelfs afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen, waardoor ook die partij mensen zou gaan opleiden.

Eerder bepleitte Omtzigt zelf dat alle parlementaire partijen „intern democratisch” moeten worden. Waarna Wilders hem toebeet: „Waar bemoei jij je mee?”

Dus toen vorige maand uitkwam dat NSC er zich inderdaad niet meer mee bemoeide, gaf de partij de autonomie op die ze in de formatie bedong: ze capituleerde voor Wilders.

Notulen

Het voorlopige dieptepunt was dinsdag, toen oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) een debat aanvroeg na berichtgeving over het vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) wegens beladen discussies in het kabinet. Hij vroeg daarom ook publicatie van ministerraadnotulen. Nog in 2021 publiceerde het kabinet beladen uitingen in de ministerraad over de Toeslagenaffaire.

Het verschil:

  • Wilders in 2021, toen oppositie: „Alle stukken vrijgeven en morgen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat en geen steun voor de notulen.”
  • De VVD in 2021, toen coalitie: „Wij steunen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor dit debat.”
  • Caroline van der Plas in 2021, toen oppositie: „Wij steunen de aanvraag voor dit debat, en wel zo snel mogelijk.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat.”

Niets stond NSC op papier in de weg de oppositie te steunen. Maar fungerend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven zei: „Voor ons is de kous af.”

Er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen

In de democratie blijven in dit soort modderige omstandigheden alleen de beste politici overeind. Vaak is het acteertalent. Vaak is het democratische intelligentie: het vermogen voldoende principiële winst te boeken in een omgeving die je voortdurend uitdaagt je principes op te geven. Vaak zijn het de politici die (later) het verwijt krijgen dat ze geen visie hebben, dat ze opportunistisch zijn, plucheplakkers, leugenaars.

En juist dit soort kritiek op de politiek is sinds de eeuwwisseling de basis voor de populariteit van nieuwe partijen. Maar die basis blijkt telkens te smal. De visie, principes en zuiverheid die ze aanbieden, worden in de Haagse praktijk vanaf dag één op de proef gesteld, in de partij, in de Kamer, in een coalitie, en dat vergt een evenwichtskunst die maar weinigen beheersen: ziedaar de val van NSC.

Lego

In dat opzicht was de systeemkritiek van NSC achteraf vooral een Nieuw Sociaal Construct. Het had alles te maken met Omtzigts weerzin tegen de monistische houding van Rutte, diens beslotenheid, en het opereren van het CDA daarin. Vandaar zijn hang naar goed bestuur, visie, tegenmacht en openheid.

Hij bouwde een partij als een Lego-project. Mooi uitgedacht, correct opgezet, veelkleurig uitgevoerd. Maar niet bestand tegen de realiteit. Want als je kiezers na dit jaar van chaos zou vragen naar de premier van hun voorkeur – Schoof, Wilders, Omtzigt, Rutte? – lijkt me de kans erg groot dat ze Rutte aanwijzen.

De realiteit na deze week is dat de coalitie, mocht het echt niet meer gaan, het kabinet met een gerust hart kan laten vallen. Na alle vernietigende berichtgeving dit jaar, recentelijk gevoed door het vertrek van vier NSC-politici in twee weken en Omtzigts wankele terugkeer, staat de schuldige van de verstoorde coalitieverhoudingen in de beeldvorming wel vast: NSC. Het maakt het voor de anderen relatief veilig zo nodig aan te sturen op een val: de veroorzaker is bekend.

Dus als één van de andere drie het echt niet meer houdt: er is een uitweg. Een uitweg met een bonus: er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen.


Column | Schoofhondje

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”


Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.