In Moskou kende men de invloedrijke Franse journalist Philippe Grumbach onder codenaam Brok

Halverwege vorige eeuw was Philippe Grumbach een bekende naam in de Franse journalistiek. Als hoofdredacteur (1956-1960) en later redactiedirecteur (1974-1978) van het dagblad L’Express kwam hij in de hoogste politieke kringen van Parijs. Zijn contactenboekje was gevuld met namen van bekende Fransen, ministers, presidenten. Bij zijn overlijden in 2003 sprak de toenmalige minister van Cultuur Jean-Jacques Aillagon van „een van de meest markante en gerespecteerde figuren van de Franse pers”.

Maar deze week is gebleken dat Grumbach zo’n 2.500 kilometer oostwaarts onder een andere naam bekend was: Brok. Onder deze vierletterige codenaam spioneerde Grumbach 35 jaar lang voor de KGB, de geheime dienst van de Sovjet-Unie, zo onthulde L’Express donderdag. Zijn naasten hebben dit aan de krant bevestigd, evenals zijn motivatie: Grumbach begon om ideologische redenen – hij was kritisch op de Verenigde Staten – en bleef voor het geld: tussen 1976 en 1978 bijna 400.000 frank (vergelijkbaar met een hedendaags bedrag van zo’n 250.000 euro). Volgens zijn vrouw had hij eerder willen stoppen, maar kon dat niet omdat hij werd bedreigd.

Grumbach was aangetrokken als KGB-agent vanwege zijn contacten in de Franse politieke top. Uit KGB-documenten blijkt dat de journalist onder meer was aangesloten bij een missie om in 1974 de rechtse presidentskandidaat Valéry Giscard d’Estaing te laten verliezen, in het voordeel van de linkse kandidaat François Mitterrand, gesteund door de Communistische Partij. Grumbach zou hiervoor valse documenten hebben verspreid waarop Giscard d’Estaing werd afgeschilderd als de ‘kandidaat van de Verenigde Staten’. (Overigens slaagde de missie niet: Giscard d’Estaing won.) In de 35 jaar dat Grumbach voor de KGB werkte, groeide hij volgens L’Express uit tot een van zijn „meest gewaardeerde spionnen”.

‘Ongerust’

Hoewel bekend is dat het in Frankrijk tijdens de Koude Oorlog wemelde van Sovjet-spionnen, was het voor L’Express schrikken om te horen dat een oud-hoofdredacteur KGB-agent was. „Deze ontdekking heeft ons heel ongerust gemaakt”, aldus hoofdredacteur Étienne Girard tegenover FranceInfo. Na onderzoek van de redactie blijkt dat Brok de redactionele inhoud van zijn krant waarschijnlijk wel met rust liet: volgens Girard wijst niets erop dat Grumbach de krantenkolommen heeft gevuld met desinformatie in het voordeel van de Sovjet Unie – waarschijnlijk om zijn dekmantel geloofwaardig te houden.

Lees ook
Medewerker Duitse AfD in nauw contact met Russische FSB

Halverwege de jaren negentig werd bij de Franse diensten bekend dat Grumbach had gespioneerd voor de Sovjet-Unie. Maar omdat de USSR dan al gevallen is en de diensten andere prioriteiten hadden, komt er nooit een onderzoek en verdwijnt de informatie in een lade – om pas decennia later weer opgeduikeld te worden. Bij L’Express zien ze de ontdekking als een les, zo schrijft de krant. „Deze Sovjetinfiltratie in de machtssferen […] moet ons eraan herinneren dat we altijd oplettend moet zijn.”

Amanda Anisimova stuitert zo’n tien seconden met de bal, als ze met haar rug naar de baan staat. Ze pakt een moment rust op het centercourt van Wimbledon, zaterdag laat in de middag. Ze ademt diep. Praat zich moed in. Net heeft ze weer een rally verloren van Iga Swiatek, een forehand landt zeker een meter achter de baseline. Direct erna schudt Anisimova haar hoofd.

De druk van Swiatek (24) is verzengend. Haar services, groundstrokes, returns en volleys zijn zo zuiver, hard en scherp, dat Anisimova (23) nauwelijks tijd krijgt. En ook geen ritme. Dat ze erg zenuwachtig is in haar eerste grandslamfinale, helpt haar spel evenmin. 6-0 en 2-0 staat ze achter, 15-gelijk op eigen service. Als ze de finale nog wil omdraaien, hoe ingewikkeld dat scenario ook is, moet daar nu een begin mee worden gemaakt.

Dus niet meteen weer een dubbele break achter komen, zoals in de eerste set gebeurde. Swiatek staat al klaar om de service van Anisimova te ontvangen. De Poolse, vijfvoudig grandslamkampioen, wil het tempo hoog houden om in haar onoverwinnelijke roes te blijven. Daar waar Anisimova juist probeert de tijd even stil te zetten.

Amanda Anisimova kwam geen moment in haar ritme. Foto Henry Nicholls / AFP

Mentale gezondheid

Zoals ze twee jaar geleden ook een pauze nam van het tennis om aan haar mentale gezondheid te werken. „Het is ondraaglijk geworden om aan tennistoernooien deel te nemen”, schreef ze in mei 2023 op Instagram. De burn-out, zoals ze het noemde, bouwde zich in de jaren daarvoor op. Anisimova, dochter van Russische ouders die voor haar geboorte naar de Verenigde Staten emigreerden, gold als een supertalent. In 2019, op haar zeventiende, haalde ze de halve finale van Roland Garros.

Het overlijden van haar vader Konstantin – in augustus 2019 na een hartaanval, kort voor de achttiende verjaardag van Anisimova – veranderde veel. Hij was lang haar hoofdcoach, nadat moeder Olga in de eerste jaren de beginselen van tennis had bijgebracht. „Dit is duidelijk het moeilijkste wat me ooit is overkomen, en ik praat er eigenlijk met niemand over”, zei Anisimova in 2020 in The New York Times.

De finale duurde minder dan een uur. Foto Henry Nicholls / AFP

Tijdens haar onderbreking ging ze op vakantie, bezocht vrienden, volgde een semester op de universiteit en begon met schilderen. „Wat ik heb geleerd, is om eerlijk naar jezelf te luisteren, naar je intuïtie en naar wat je lichaam je vertelt”, zei ze afgelopen week in Londen. Acht maanden duurde haar tennispauze, voor ze begin 2024 terugkeerde op de tour als nummer 373 van de wereld.

Datzelfde jaar verloor ze nog in de kwalificatie voor Wimbledon. Maar gaandeweg werden de resultaten beter. Begin dit jaar won ze een sterk bezet toernooi in Doha, recentelijk was ze finalist op een voorbereidingstoernooi op gras. Op Wimbledon zelf maakte ze indruk met haar harde, vlakke slagen, met name in een schitterend gevecht in de halve finale tegen Aryna Sabalenka, de nummer één van de wereld. Misschien wel de wedstrijd van het toernooi.

Afstraffing dreigt

Maar nu in de finale tegen Swiatek lijkt ze wel in een „nachtmerrie” te zijn beland, zegt commentator en oud-speler John McEnroe op de BBC. Swiatek – eigenlijk een gravelspecialist, ze won Roland Garros vier keer – speelt dit toernooi tennis van een andere orde. In de halve finale versloeg ze Belinda Bencic met 6-2 en 6-0.

Zo’n afstraffing dreigt nu ook. Daarom probeert Anisimova even te recupereren, als ze serveert bij 0-2 en 15-15 in de tweede set. Eigenlijk doet ze alles goed bij het volgende punt. Uitstekende eerste service, dan een forehand diep in de backhandhoek van Swiatek. Die redt met een hoge bal terug, Anisimova neemt in één keer uit de lucht, wat technisch lastig is. De twijfel in haar forehand is onmiskenbaar – voluit of niet? Ze slaat laag in het net. En buigt dan moedeloos voorover.

De aarzeling van Anisimova steekt scherp af bij de onverstoorbaarheid van Swiatek. De Poolse pept zichzelf bij 6-0 en 4-0 nog op alsof een cruciaal punt wacht. „Alles klikt”, zegt McEnroe bij de BBC. Ze speelt met veel agressie en tegelijk ook controle. Bijna als een machine, zo consciëntieus. Daar waar ze voorheen veel moeite had op gras, op Wimbledon kwam ze nooit verder dan de kwartfinale.

Twijfel over integriteit

Aan die superioriteit ging ook bij Swiatek een moeilijke periode vooraf. Mede door een dopingschorsing raakte ze haar eerste plek op de wereldranglijst kwijt. Vorig najaar mocht ze een maand niet spelen – ze miste drie toernooien – omdat ze positief had getest op de verboden substantie trimetazidine. Swiatek ging met succes in beroep: de dopinginstantie in het tennis vond het aannemelijk dat er sprake was van een vervuild middel – melatonine – waar sporen van trimetazidine in zat.

Hoewel de overtreding als niet opzettelijk werd beoordeeld, vond Swiatek de onzekerheid over de uitspraak en de twijfel over haar integriteit moeilijk. „Het was verschrikkelijk”, zei ze in januari in de podcast Tennis Insider Club. Swiatek, van zichzelf vrij ingetogen, vreesde dat mensen een negatief beeld van haar zouden blijven houden en zich tegen haar zouden keren.

Swiatek slaat een service – ze kreeg de hele wedstrijd geen breakpoint tegen. Foto Kirill Kudryavtsev / AFP

Ze won geen toernooi meer na de schorsing – haar laatste titel was Roland Garros vorig jaar. Nu serveert Swiatek al na 57 minuten voor de Wimbledon-titel, voor een zeldzame 6-0 en 6-0 in een grandslamfinale. Steffi Graf deed dat in 1988 voor het laatst op Roland Garros tegen Natasha Zvereva. Op Wimbledon gaat dit terug tot 1911, toen Dorothea Lambert Chambers met zo’n ‘double bagel’ Dora Boothby versloeg – nog ver voor het proftijdperk.

Zelfs McEnroe is er even stil van op de BBC, wanneer Swiatek met een backhandwinner de partij beslist. 6-0, 6-0. Maar het meest indrukwekkende applaus is voor Anisimova, wanneer zij in tranen haar moeder op de tribune bedankt. „Zij is de meest onbaatzuchtige persoon die ik ken, ze heeft er alles aan gedaan om mij op dit punt in mijn leven te brengen.”

‘Ongerust’

Related Posts

Luisterverhaal op zondag: Vitamine-infusen zijn populair in het Verenigd Koninkrijk – maar hebben ze nut?

Amanda Anisimova leek in de Wimbledon-finale tegen Iga Swiatek in een ‘nachtmerrie’ beland: 6-0 en 6-0

Mentale gezondheid

Afstraffing dreigt

Twijfel over integriteit

Britse politie pakt meer dan 70 sympathisanten van verboden actiegroep Palestine Action op

‘Orwelliaanse maatregel’