„Zeer geschrokken” had Pieter Omtzigt zich vorige week teruggetrokken van de formatietafel. Het door hem opgevraagde overzicht van „reële financiële tegenvallers en risico’s” bij alle ministeries had voor hem een dusdanig slecht beeld opgeleverd dat hij verdere onderhandelingen met PVV, VVD en BBB niet aandurfde. Hoe groot zijn die tegenvallers? En hoe serieus moet een nieuwe regering er rekening mee houden?
Bij wijze van uitzondering heeft informateur Ronald Plasterk de ambtelijke brieven van alle twaalf departementen meegestuurd met zijn verslag van de eerste informatieronde. En dus kan iedereen zien of de angst van de leider van NSC gegrond is.
Verbouwing van het Binnenhof
Het beeld dat uit de 87 pagina’s tellende bijlage naar voren komt, is als volgt samen te vatten: de bedragen zijn schrikbarend hoog en er is geen peil op te trekken hoe reëel de risico’s werkelijk zijn. Daarbij is het overzicht verre van volledig en zijn de bandbreedtes van sommige risico’s ruim. De kosten bijvoorbeeld die het ministerie van Landbouw verwacht als Greenpeace bij de rechtbank een snelle stikstofreductie weet af te dwingen, liggen tussen de 10 en 15 miljard euro.
Grote delen van het risico-overzicht zijn wegens (markt)gevoelige informatie zwartgelakt of weggelaten. Zoals: onvoorziene extra kosten voor de verbouwing van het Binnenhof, de renovatie van de Afsluitdijk en mogelijke claims rond luchthaven Schiphol, zowel van omwonenden als door de luchtvaartsector.
Lees ook
Informateur Plasterk: Toch verder praten over rechts kabinet
Snel inkloppen van de zichtbare cijfers in Excel leert dat de eenmalige tegenvallers van alle ministeries in de komende jaren zouden kunnen optellen tot ruim 174 miljard euro. Voor wie daar oppervlakkig naar kijkt, is dat inderdaad immens: zo’n 40 procent van de totale rijksbegroting.
De zogenaamde structurele tegenvallers, die zich volgens ministeries vanaf 2028 jaarlijks kunnen voordoen, zijn met ongeveer 23 miljard euro al een stuk lager. Dat bedrag ligt in de buurt van het mogelijk gat op de begroting vanaf 2028, waar een ambtelijke adviesgroep vorig najaar al voor waarschuwde.
Lees ook
Ambtenaren zien spilziek kabinet
