Rijksadviseur: âWe moeten op zoek naar een nieuwe symbiose tussen het landschap en gemeenschappenâ

Posted on February 9, 2024 by admin

Een winderige winterdag op de Amsterdamse Zuidas. Grote kantoorgebouwen, internationaal ogende koffiebars. Bankiers, advocaten en consultants die snel doorlopen naar hun warme kantoren. Een behoorlijk moderne uitvinding, die Zuidas, zou je denken. Maar volgens stedebouwkundige Wouter Veldhuis moet je veel dieper, historischer, kijken naar zo’n gebied.

„De Zuidas is de plek waar [de beroemde planoloog en architect] Hendrik Berlage in 1929 al een station tekende en het Plan Zuid eromheen ontwierp”, zegt Veldhuis, terwijl hij in een van de koffiebars een cappuccino drinkt. „Het duurde nog zestig jaar voordat spoor en station er kwamen, maar de lijnen die honderd jaar geleden op de stadskaart werden gezet, bepalen nog steeds enorm sterk hoe zo’n gebied eruit ziet, hoe we er leven en werken, hoe we onszelf verplaatsen.”

Met die plannen van Berlage begon een onomkeerbare stadsontwikkeling: aanleg van infrastructuur, vestiging van mondiale netwerken van banken en andere bedrijven, de komst van duizenden nieuwe bewoners waardoor Amsterdam er praktisch een tweede centrum bij heeft gekregen.

De Zuidas is voor Veldhuis een schoolvoorbeeld van de enorme invloed die ‘pad-afhankelijkheid’ heeft op de ruimtelijke inrichting van Nederland. Door ogenschijnlijk simpele beleidskeuzes ontstaan in de loop van de decennia ingesleten ‘paden’: gewoontes, economische belangen, beleidslogica, infrastructuur, netwerken van relaties en kapitaal die het karakter van een plek zeer langdurig en hardnekkig vastleggen. De Zuidas is een magneet voor steeds meer van hetzelfde. Meer internationale bedrijvigheid, meer hoogbouw, meer rijbanen, spoorlijnen, metrolijnen. Daardoor kan het eenmaal gekozen pad diep ingesleten raken, zo diep dat je er bijna niet meer uit kunt ontsnappen.

Kritiek op Lelylijn

Veldhuis (1971) is stedenbouwkundige, architect en sinds 2020 Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving. Die laatste functie is een aanstelling voor vier jaar die hem, samen met de andere leden van het College van Rijksadviseurs, in staat stelt het kabinet gevraagd en ongevraagd advies te geven over de ruimtelijke ordening van Nederland. En dat doet Veldhuis volop. Hij roert zich in het publieke debat: met lezingen, een podcastserie over de economie van de toekomst, en stevige kritiek op overheidsplannen zoals die voor aanleg van de Lelylijn (een nieuwe spoorlijn tussen Amsterdam en Groningen) en Lelystad Airport.

Hij denkt dat Nederland nu weer voor grote, fundamentele keuzes staat die de toekomst vergaand zullen vastleggen. „Net als eind 19de, begin 20ste eeuw.” In die tijd werd onder meer het pad naar de huidige Zuidas ingeslagen, werden diverse grote kanalen en waterwerken gebouwd, werd landbouwgrond herverdeeld, en de Afsluitdijk aangelegd om in de decennia erna de IJsselmeerpolders droog te kunnen maken. Zo ontstond Flevoland. Ook toen waren er grote technologische, sociale en geopolitieke omwentelingen. En ook toen werden de keuzes gemaakt die de maatschappelijke en economische richting voor meer dan een eeuw zouden bepalen.

Volgens Veldhuis moeten we inmiddels dringend een ander pad inslaan. „We staan voor de noodzakelijke transitie van een eeuw van welvaart naar een eeuw van welzijn.”

De 21ste eeuw moet volgens de Rijksadviseur draaien om collectief welzijn voor gemeenschappen in balans met een gezonde natuur, in plaats van om de individuele materiële welvaart die in de 20ste eeuw centraal stond. Veldhuis vindt dat dit tot wezenlijk andere keuzes moet leiden voor de ruimtelijke inrichting: minder grote distributiecentra, minder op internationale handel gerichte infrastructuur. Nu worden vaak de verkeerde keuzes gemaakt, vindt hij. „Of beter gezegd: ze worden níét gemaakt, waardoor we gewoon blijven doen wat we al deden.”

Neem die Lelylijn waar Veldhuis zich al vaker kritisch over heeft uitgelaten: die spoorlijn zou via Drachten en Heerenveen het noorden en de Randstad met elkaar moeten verbinden. Plannen daarvoor zijn vergevorderd, maar er wordt al jaren over gesteggeld en de bouw ervan is nog allerminst zeker.

Volgens Veldhuis moeten bewoners van Noord-Nederland zich ernstig afvragen of zo’n lijn wel brengt waarop ze hopen. „Wíl Drachten wel een grote stad worden? Willen de mensen in Friesland en Groningen wel plekken in hun omgeving zoals de Randstad nu is? Of willen ze dat niet, en waarderen ze juist de rust, het landschap, de mienskip?”

Volgens Veldhuis worden de fundamentele vragen veel te weinig gesteld. „Willen we dit pad wel doorzetten? Wat voor toekomst zien we eigenlijk voor dat gebied? Kan het niet heel anders dan wat we de vorige eeuw hebben gedaan?”

En neem een nieuwe luchthaven als Lelystad Airport: op korte termijn is dat misschien een oplossing voor de drukte op Schiphol. Maar ingebruikname dreunt minstens een eeuw na, en heeft enorme gevolgen voor de omgeving, waarschuwt hij. „En hoe kijken omwonenden in 2124 naar een vliegveld?” Een meerderheid van de Tweede Kamer bleek vorige week overigens tegen opening van Lelystad Airport voor commerciële vluchten. Zo lijken de ideeën van Veldhuis breder aan te slaan, al zal de discussie de komende jaren nog wel doorgaan. „Grote hinder los je niet op door het te spreiden over een groter deel van het land, maar door de bron van hinder aan te pakken: de luchtvaart op Schiphol”, zegt Veldhuis.

Het gezwalk en getwijfel rondom Lelystad Airport laat bovendien een dieper probleem zien, volgens Veldhuis: het ontbreken van een langetermijnvisie in de politiek, en het gemis van een ‘gezamenlijk verhaal’ over waar Nederland naartoe wil met het landschap.

„Het ontbreken van een nieuwe richting leidt ertoe dat oude patronen zo dominant blijven.” En we moeten juist uit die patronen breken, zegt hij, omdat ze ecologisch en maatschappelijk niet vol te houden zijn. „Het gebrek aan keuzes in de laatste decennia leidt nu tot acute keuzenood. We gaan door op het oude pad, terwijl dat een doodlopende weg is.”

Geen ‘nieuwe Lely’

Geen Lelylijn, geen Lelystad Airport, wat Veldhuis betreft. Het is niet geheel toevallig dat zowel spoorlijn als vliegveld vernoemd zijn naar Cornelis Lely, zegt hij. De beroemde ingenieur, die onder meer de Zuiderzeewerken ontwierp, heeft enorme invloed gehad op hoe Nederland zich de afgelopen eeuw ontwikkelde. En hoewel de keuzes van toen veel vooruitgang en economische welvaart hebben gebracht, denkt Veldhuis niet dat ‘een nieuwe Lely’ nodig is. „Juist niet.” Een grote ingenieur of machtige overheid die van bovenaf de blauwdruk voor Nederland bepaalt, zou nu niet meer werken.

Wat wil de Rijksadviseur dan wel? De nieuwe visie op ruimtelijke inrichting moet meer van onderaf ontstaan, vanuit gemeenschappen zelf, vindt hij. „We moeten op zoek naar een nieuwe symbiose tussen het landschap en gemeenschappen, die vorm kunnen geven aan een grootse toekomst met heel veel kleine innovatieve plannen.”

Wat hij daarmee bedoelt? Veldhuis put hoop uit allerlei initiatieven vanuit de basis van de samenleving. Burgerinitiatieven, wijk- en dorpscollectieven voor vergroening en duurzame energie, commons die gemeenschappelijk werken aan natuurherstel, regeneratieve landbouw, verduurzaming, vergroening van de leefomgeving, en het groeiende verzet van omwonenden tegen distributiecentra en ‘verdozing’ van het landschap.

Die beweging van onderaf zwelt aan, en in combinatie met overheden die een helderder langetermijnvisie ontwikkelen op duurzamer landgebruik kán zo een nieuw gezamenlijk ‘verhaal’ ontstaan, een nieuwe richting voor ons landschap, denkt hij. Veldhuis is ook hoopvol over de groei in ambtelijke langetermijnvisies, scenario’s en plannen voor een groener Nederland. Goed nieuws, vindt hij, zolang die visies niet leiden tot rigide blauwdrukken, maar tot breed gedragen ideeën over een leefbaarder toekomst.

Problemen lijken onoplosbaar

Veldhuis klinkt opvallend optimistisch, ook al is er volgens hem een breed gedeeld gevoel dat de maatschappij vastloopt. „Als je bij topoverleg van een ministerie zit, is het altijd ‘ingewikkeld’. En bij vakdebatten: ‘oh, wat is het allemaal moeilijk’. Problemen lijken onoplosbaar.”

Maar wat als we het nu eens simpel maken, stelt hij voor. Wat als we terug gaan naar de basis, opnieuw leren luisteren naar wat mensen willen voor hun eigen leven en omgeving? Dan wil „99 procent” volgens hem hetzelfde. „Wil jij schoon drinkwater? Ja, liever wel. Wil je schone lucht? Wil je geen honger? Een gezellige buurt? Wil je een prettig huis? Ja. Moet het een heel groot huis zijn, vol met allemaal luxe dingen? Nee hoor. Dus uiteindelijk willen we allemaal een betekenisvol leven, op een veilige, prettige, gezonde manier.”

Maak vraagstukken klein, eenvoudig en nabij, stelt hij voor, in plaats van complex, abstract en ver weg. „Na een eeuw functiescheiding en vergroting van afstanden zijn we aangekomen in de eeuw van nabijheid. Breng mensen dichter bij elkaar, bij werk, bij zorg en bij andere voorzieningen. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal.”

Redeneer je vanuit nabijheid, dan krijg je bijvoorbeeld ook een heel andere blik op die Lelylijn, aldus Veldhuis. „Wil je dan nog een spoorlijn die de komende decennia van Noord-Nederland een soort nieuwe Randstad kan maken?” Je kan al die miljarden ook in betere lokale busverbindingen steken, betere scholen, versterking van lokale gemeenschappen. „Vraag maar eens aan de mensen in Heerenveen zelf waar ze meer behoefte aan hebben.”

Wat vindt NRC | Om armoede te kunnen bestrijden moet de overheid arme mensen zien en horen

admin
October 19, 2024
0

Het was een goede week voor de armoedebestrijding. Donderdag maakten het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), statistiekbureau CBS en budgetinstituut Nibud bekend dat er in Nederland een kleine 540.000 mensen in armoede leven – en niet 800.000, zoals het CBS vorig jaar nog meldde. Waaraan is deze forse daling te danken: succesvol kabinetsbeleid, een bloeiende economie of doortastende gemeentes? Nee, het is dankzij een nieuwe rekenmethode dat het percentage armen in Nederland gedaald is tot 3,1 procent van de bevolking. Deze methode zal voortaan leidend zijn voor de politiek.

De cijferinstituten kijken vanaf nu niet alleen naar het inkomen van mensen, maar ook naar hun werkelijke kosten voor wonen en energie. Alleen wie na de uitgaven aan deze vaste lasten te weinig geld overhoudt voor de overige noodzakelijke uitgaven, leeft in armoede. Los van de vraag of hier met een boekhoudkundige ingreep een deel van het probleem wordt weggetoverd, benadrukken SCP, CBS en Nibud dat de armoede in Nederland de afgelopen vijf jaar dieper is geworden (44 procent van de armen zit meer dan 20 procent onder de armoedegrens), dat er meer werkende armen zijn en dat er voor veel mensen maar weinig hoeft te gebeuren om ze onder de armoedegrens te duwen.

Reden genoeg dus voor de overheid om armoedebestrijding nog steeds serieus te nemen. Uit een aantal artikelen dat NRC de afgelopen week publiceerde, werd duidelijk dat er ondanks goede bedoelingen nog zaken te verbeteren vallen. In de Rotterdamse buurt Schiebroek-Zuid bijvoorbeeld stapelen de problemen zich op. Woningen bevatten schimmel en asbest en hadden allang gesloopt moeten worden, voor oudere tieners is niets te doen, de voedselbank verdween en er is criminaliteit en drugsoverlast. Desondanks blijft de gemeente mensen uit kwetsbare groepen in deze buurt huisvesten. Dat komt doordat Schiebroek-Zuid in een van de rijkste stadsdelen van Rotterdam ligt: Hillegersberg-Schiebroek – en daarvan houdt de gemeente de cijfers bij. Zo verdwijnen de problemen van Schiebroek-Zuid uit de statistieken door de welvaart en het welzijn van de buren.

Over mensen die leven in armoede, dichtte de Duitse schrijver Bertolt Brecht in zijn Dreigroschenoper (1928): ‘Denn die einen sind im Dunkeln/Und die anderen sind im Licht./Und man siehet die im Lichte/Die im Dunkeln sieht man nicht.’ Dat is in deze arme buurt in Rotterdam dus vrij letterlijk het geval. NRC vond in totaal 25 van zulke ‘vergeten buurten’ waar de leefbaarheid negatief afwijkt van de omgeving. Hier ligt een taak voor de betreffende gemeentes: zorg ervoor dat meetmethodes en rapportages nauwkeurig genoeg zijn om licht te werpen op armoede overal waar die zich voordoet.

Meten is weten, maar hoe kan vervolgens het beste actie worden ondernomen? Carola Schouten (ChristenUnie), in het vorige kabinet minister voor Armoedebeleid, lanceerde in 2022 de ‘Aanpak geldzorgen armoede en schulden’. De landelijke overheid zou zo nodig toeslagen verhogen en ervoor zorgen dat meer mensen vanuit de bijstand aan het werk kwamen. Het maatwerk moest echter geleverd worden door de gemeentes, was haar idee.

Nu ze burgemeester van Rotterdam is geworden, kan Schouten daar haar college inspireren. Uit het interview dat wethouder Natasha Mohamed-Hoesein (Armoedebestrijding, Denk) gaf aan NRC sprak helaas weinig daadkracht. Bewoners in Schiebroek-Zuid hebben behoefte aan een buurthuis, maar moeten het doen met twee kantoortjes van een welzijnsorganisatie. Als ze meer willen, moeten ze bij de juiste instantie een officieel verzoek indienen, aldus de wethouder – die verder veel verwacht van influencers op social media en een digitaal loket voor alle armoederegelingen dat in 2025 open gaat.

Of hiervan een heilzame werking uitgaat, valt nog te bezien. Uit de rondgang van NRC door de buurt blijkt dat de mensen die zich willen inzetten voor de leefbaarheid van hun wijk moeite hebben om met de gemeente te communiceren. Zij weten de gemeente niet te bereiken, en de gemeente bereikt hen niet. Zo gebeurt het dat initiatieven die jarenlang naar tevredenheid lopen opeens ophouden te bestaan, omdat de voedselbanken worden gereorganiseerd of omdat welzijnswerk opnieuw wordt aanbesteed en door een grote partij wordt binnengehaald.

Het budget voor armoedebestrijding in Rotterdam en elders is niet onbeperkt. Het is logisch dat gemeentes hun geld doelmatig willen besteden, maar daarvoor is het juist van belang om te weten waaraan behoefte bestaat. Gemeentes doen er dus goed aan te luisteren naar wat mensen zeggen die leven in kwetsbare wijken, om daarna zo creatief mogelijk met hun wensen aan de slag te gaan.

Hoe Jasmin Paris als eerste vrouw de loodzware, bizarre Barkley Marathons uitliep. „Op het moment zelf is het niet zo leuk”

admin
October 18, 2024
0

Het is tien uur ’s ochtends, maar Jasmin Paris heeft er al een halve dag op zitten. Om vijf uur is ze opgestaan voor een ochtendtraining in de Schotse heuvels nabij Edinburgh, waar ze met haar gezin woont. Na het ontbijt heeft ze haar kinderen afgezet bij school en crèche en is ze op de fiets gesprongen voor een rit van drie kwartier. En nu zit ze achter een kop koffie in een laboratorium van de Universiteit van Edinburgh, waar ze werkt als diergeneeskundig onderzoeker.

Welkom in het leven van ultra-atleet Jasmin Paris (40), waarin zo’n beetje iedere minuut gevuld is met werk, gezin of training. In maart van dit jaar ging haar naam de wereld over toen ze er in slaagde de Barkley Marathons uit te lopen, een beestachtig zware (en tamelijk bizarre) race in de Amerikaanse staat Tennessee. Ze bereikte de finish met nog 99 seconden te gaan tot de tijdslimiet van zestig uur. Maar de reden voor al die aandacht was een andere: ze was de eerste vrouw ooit die de wedstrijd uitliep – iets wat door de organisatoren decennia lang voor onmogelijk was gehouden.

Het duurde even om een afspraak te krijgen met Paris. Na haar triomf in ‘Barkley’, zoals ze de race zelf noemt, werd ze overspoeld door mediaverzoeken. En dan is er nog dat hyperefficiënte leven. Zou de interviewer niet naar Hoek van Holland willen komen, zo luidde een aanvankelijk voorstel, wanneer ze daar eind juni met haar gezin op doorreis was? Dan had ze drie kwartier beschikbaar „terwijl we de hond uitlaten op het strand bij de veerboot”.

Onverbiddelijke tijdslimiet

Om te begrijpen hoe bijzonder Paris’ prestatie is, eerst eens wat meer over de Barkley Marathons – volgens velen de zwaarste ultraloop ter wereld. Deze jaarlijkse wedstrijd is omgeven door geheimzinnigheid, maar je zou het misschien het best kunnen omschrijven als een kruising tussen een bivak, een meervoudige marathon en een monstertocht door het hooggebergte. Met minimale middelen en een onverbiddelijke tijdslimiet.

De wedstrijd is het geesteskind van Gary ‘Lazarus Lake’ Cantrell, een excentrieke oud-trailrunner met een lange grijze baard. Ieder jaar in maart of april – de datum blijft altijd geheim – verzamelen veertig atleten zich in Frozen Head State Park, een door God en iedereen verlaten gebied in het oosten van Tennessee. Toelating vindt plaats op basis van ballotage: aspirant-deelnemers betalen 1,60 dollar en moeten hun aanmelding toelichten in een essay. Wie is uitverkoren, ontvangt een persoonlijke condoleancebrief van Lazarus Lake: „Tot mijn grote spijt moet ik u mededelen dat u bent geselecteerd voor de Barkley Marathons.”

De precieze lengte van de race is een punt van discussie. Officieel bestaat het parcours uit vijf keer een lus van 20 mijl (32 kilometer), afwisselend met de klok mee en tegen de klok in. In werkelijkheid bedraagt de afstand eerder een kilometer of veertig, zeggen deelnemers – bijna een marathon. Om en nabij tweehonderd kilometer hardlopen dus.

Het parcours van Barkley voert nauwelijks over gebaande paden, gebruik van gps is strikt verboden. Bij wijze van stempelpost moeten deelnemers pagina’s scheuren uit langs de route verstopte boeken – en deze bij doorkomst in het basiskamp aan Lazarus Lake overhandigen. Verzorging langs het parcours is niet toegestaan; de ravitaillering bestaat uit een handjevol jerrycans water langs het parcours.

Jasmin Paris en haar hardloopschoenen.

Foto’s: Robert Ormerod

En dat is nog niet alles. Het weer in Frozen Head State Park is onvoorspelbaar, zeker in maart of april, de hellingen zijn loeisteil en door de dichte begroeiing zijn er amper oriëntatiepunten. In vijf rondes moeten de deelnemers bovendien 16.000 meter aan hoogteverschil overbruggen, wat gelijk staat aan twee keer Mount Everest.

Die combinatie – terrein, hoogtemeters, navigatie, weer – zorgt ervoor dat zelfs de meest ervaren ultra-atleten al gauw zeven à acht uur nodig hebben voor de eerste ronde – en dat loopt gedurende de race steeds verder op. Je rent aan één stuk door: voor slaap is geen tijd, wil je binnen de limiet finishen.

In de documentaire The Race That Eats Its Young (2014) vertelt Lazarus Lake met sardonisch genoegen hoe hij jaarlijks nieuwe elementen toevoegt om de race nóg zwaarder te maken, zoals een venijnige klim met doornstruiken. Barkley Marathons, zo zegt hij, „zoekt precies de grens op van wat menselijk mogelijk is”. Het gevolg: in de bijna veertig jaar van zijn bestaan wisten slechts twintig atleten de wedstrijd uit te lopen.

En daar zat, tot dit jaar, geen enkele vrouw tussen.

Sneller dan de mannen

Jasmin Paris (1984) belandde in de ultrawereld via het bergwandelen. Ze groeide op in het Peak District, een natuurgebied nabij Manchester. Haar ouders waren fanatieke wandelaars: toen ze nog geen jaar oud was, werd ze al „de halve Andes doorgezeuld”, vertelt ze in haar laboratorium.

Ze was als tiener „een behoorlijk actief persoon”. Als ze na paardrijles geen lift kon regelen, legde ze de vijf kilometer van de manege naar huis rennend af. „Met al mijn paardrijspullen nog aan.” Later ging ze met haar broer naar de Alpen, op lange wandeltochten – het liefst buiten het seizoen. Proviand mee voor tien dagen, slapen onder de blote sterrenhemel of, als er nog veel sneeuw lag, in de winterruimte van een hut. „Alles wat ik nadien heb gedaan, is geworteld in die vroege jaren die ik buiten heb doorgebracht.”

Pas na haar afstuderen als dierenarts – ze liep al tegen de dertig – begon Paris ook met rennen. Een collega-dierenarts zei dat ze eens mee moest meedoen aan een fell race, een hardlooptocht langs de toppen van het Peak District. „Daar ontdekte ik een wereld waarvan ik het bestaan niet kende. Met mensen die waren zoals ik, die het leuk vonden om zo hard mogelijk een heuvel op en af te rennen.”

Paris bleek een groot talent te hebben voor trail running – lange tochten over onverharde paden, met veel klimmen en dalen. Haar doorbraak beleefde ze in 2015, toen ze in één jaar recordtijden liep in maar liefst drie Britse fell races. In één daarvan – Ramsay’s Round in Schotland – verbrak ze het algehele record, dus ook dat van de mannen.

Vier jaar later wist Paris, inmiddels moeder geworden, ook buiten de ultrawereld de aandacht te trekken. Ze nam deel aan de beruchte Spine Race, een wedstrijd van 351 kilometer in hartje winter over de Pennine Way in Noord-Engeland. Paris verbrak het mannenrecord met meer dan twaalf uur – terwijl ze onderweg melk kolfde voor haar dochter.

**Jasmin Paris** tijdens een ochtendtraining.

Meedoen aan Barkley was een logische volgende stap. Toch duurde het nog een paar jaar voordat ze er klaar voor was, zegt Paris. „Toen mijn tweede kind bijna een jaar oud was, wist ik het ineens zeker: ik ga het doen. Je moet echt op dat moment wachten. Als je niet volledig toegewijd bent, red je het niet.”

In 2022 reisde Paris voor het eerst af naar Tennessee. Ze voltooide drie rondes. Het jaar daarop liep ze vier rondes – maar de laatste was buiten de tijdslimiet. Dit jaar móest het gebeuren, wist Paris – en op de een of andere manier voelde ze ook dat het zou lukken.

Hoe train je voor zoiets als Barkley?

„Gewoon, wat ik normaal ook doe hier in de heuvels. Alleen nam mijn trainingsvolume toe naarmate de wedstrijd naderde. Ik rende tussen de 150 en 160 kilometer per week. Dat deed ik ’s ochtends voor ik naar m’n werk ging. Aan het einde van de dag, voordat ik de kinderen ophaalde, pakte ik nog veertig minuten krachttraining mee in de sportschool. In het weekend kon ik wat langere trainingen doen, loopsessies van drie à vier uur.”

„Omdat ik wist dat er veel geklommen moest worden bij Barkley, ging ik meer bergop trainen. Ik ben een keertje op een vrijdag om middernacht opgestaan om zeven à acht uur lang dezelfde heuvel op en af te rennen. Het was hartje winter, het regende keihard en aan de voet van de heuvel was het ongeveer 1 graad Celcius, dus ik wist dat er boven sneeuw zou liggen. Ik rende van de regen door de natte sneeuw naar de sneeuw – en weer terug. Zeventien keer heb ik dat gedaan. Het werd die nacht steeds kouder en tegen de tijd dat het ochtend werd, waren alle heuvels wit.”

Je dacht niet: wat is dit voor waanzin?

„Het voelde krankzinnig, maar het was ook leuk. Het gaf me het gevoel dat ik klaar was voor Barkley. Bring it on.”

Waar kwam dat gevoel vandaan: het zit goed dit jaar?

„Dat weet ik niet precies. Ik voelde me gewoon fit. Sinds een ongeluk op mijn zeventiende heb ik geen rechterkruisband meer, maar die knie voelde stevig en betrouwbaar in de afdaling. Ik geloofde in mezelf. Bovendien dacht ik: ik kan dit niet ieder jaar blijven doen. Het was mijn derde Barkley. Ik heb de mogelijkheid dat ik hem niet zou uitlopen, gewoon niet toegelaten in mijn hoofd.”

Twee dingen vallen op aan Jasmin Paris als je haar voor het eerst ontmoet. Het eerste is haar verschijning. Anders dan je zou verwachten, heeft ze niet de tengere, uitgemergelde fysiek van een langeafstandsloper. Stevig en gespierd oogt ze – trailrunners moeten vanwege het vele klimwerk ook beschikken over kracht. Ze lopen met wandelstokken.

Het tweede wat opvalt is haar manier van praten: met een combinatie van verlegenheid en beslistheid. Paris lijkt niet iemand die van nature het hoogste woord voert, maar uit wát ze zegt, spreekt een groot zelfvertrouwen. Ze lijkt precies te weten wat ze wil – en wat ze aan zichzelf heeft.

Barkley marathons, de zwaarste ultraloop ter wereld

Hoe verloopt de navigatie tijdens de Barkley Marathons?

„Je krijgt een kompas en een kaart. Daar moet je zelf de route op tekenen. Het is niet zo’n heel goede kaart.”

Hoe weet je de route? Je krijgt aanwijzingen van Lazarus Lake, toch?

„Eh, ja. Hij geeft je de route van tevoren. Maar niet erg lang van tevoren. Een dag ofzo.”

Zijn aanwijzingen schijnen notoir vaag en poëtisch te zijn.

„Ja.”

Is dat deel van het geheim van Barkley?

„Ik wil er liever niet te veel over zeggen. De navigatie is moeilijk, de kaart niet heel gedetailleerd en de route ken je niet totdat je hem gelopen hebt. Online is er niets over te vinden. Je krijgt een heel basic, goedkoop horloge mee, dat op 00.00 staat bij de start en na vierentwintig uur weer terug gaat naar nul. Alle andere functies zijn uitgeschakeld.”

Op woensdag 20 maart 2024, om 05:17 uur ’s ochtends, ging Paris samen met de andere deelnemers op weg. Nog zo’n kwelling van Barkley: alleen ‘Laz’ Lake weet hoe laat de start precies is. Op ieder moment tussen middernacht en twaalf uur ’s middags kan hij op een hoornschelp blazen, waarna de lopers nog precies een uur de tijd hebben om zich te melden bij een geel hek in het basiskamp – het begin- en eindpunt van iedere lus. Het officiële startsein is een door Laz aangestoken sigaret.

De eerste drie rondes van dit jaar, vertelt Paris, gingen een stuk sneller dan in haar eerste twee edities. „We liepen in een groepje, en dan kun je het boeken zoeken onderling verdelen. Je komt er ook sneller achter als je een vergissing gemaakt hebt in de route.”

Op de bergkam voor me zag ik een groep mensen in zwarte regenjassen. Sinister, tot ik besefte dat ik hallucineerde

In de vierde ronde liep Paris samen met Jared Campbell, die de Barkley al drie keer eerder voltooide. Ze lag nog steeds op koers voor de tijdslimiet, al kon ze tegen die tijd al niet meer goed eten en was ze continu misselijk. Met nog dertien en een half uur op de klok keerde ze terug in het basiskamp – het ging spannend worden.

„Ik was er vrij beroerd aan toe toen ik aan ronde vijf begon. Ik dwong mezelf een rijstpudding te eten, maar moest vrijwel meteen overgeven. Ik zei tegen Laz: ik ga maar weer. Strompelend vertrok ik, terwijl ik nog een banaan probeerde te eten. Al rennend begon ik me weer beter te voelen. Ongeveer halverwege maakte ik een fout met navigeren, waardoor ik twintig minuten verloor – een enorme hoeveelheid tijd.”

In die laatste ronde sloeg bij Paris een fenomeen toe dat voor ultralopers maar al te bekend is. „Op de bergkam voor me zag ik een groep mensen in zwarte regenjassen. Aanvankelijk was ik nogal verrast, want je mag in dat deel van het park helemaal niet buiten de paden wandelen. Het was ook enigszins sinister. Totdat ik me realiseerde dat het hallucinaties waren.”

Jasmin Paris na afloop van de **Barkley Marathons** in maart 2024.

Zeggen mensen wel eens: wat jij doet is krankzinnig?

„Mijn collega’s op de universiteit denken wel ik dat ik een beetje bonkers ben, op een liefdevolle manier dan. Ultraloper worden is iets dat stapsgewijs gebeurt. Veel mensen denken: zo’n lange afstand, dat kán ik helemaal niet. Dan blijkt dat ze het wél kunnen. Vervolgens doen ze een nóg langere afstand. Enzovoort. Veel mensen denken bij ultralopen aan zo hard mogelijk rennen. Maar hele stuken wandel je gewoon, zeker bergop. Je hebt tijd om te eten en met mensen te praten. Het niet zo afschuwelijk als mensen denken.”

Is ultralopen wel goed voor je lichaam?

„Ik ren nooit op verharde wegen, en het terrein gaat op en neer. Dat zorgt ervoor dat je niet steeds dezelfde belasting hebt op je lichaam. Dus ja, ik denk dat het goed voor je is.”

Het duurde drie maanden voordat je lichaam helemaal hersteld was, zei je eerder. Kun je dan wel volhouden dat het goed voor je is?

„Die drie maanden is de tijd die het kost om van de diepe vermoeidheid af te komen. En ik denk dat de meeste mensen nooit op het punt komen waartoe ik mezelf gepusht heb bij Barkley. Je kunt goed herstellen.”

Zo lang rennen zonder slaap, is dat niet ongezond?

„Volgens mij niet. Ik heb in de loop der tijd beter leren omgaan met slaaptekort. Ik ben meer gewend aan hallucinaties, ben beter geworden in mezelf wakker houden, door caffeïnekauwgom of door mijn hoofd in koud water te hangen. In de evolutie van de mensheid hebben we vroeger veel langere afstanden gerend. We trokken rond, bewogen een stuk meer. Uiteindelijk is ultralopen gewoon bewegen.”

Bovenop de laatste klim had Paris nog precies één uur tot de tijdslimiet – en was ze er nog steeds van overtuigd dat het ging lukken. „Maar toen ik in het dal van het basiskamp kwam, waren er nog minder dan 10 minuten over. Op dat moment dacht ik voor het eerst: misschien ga ik het niet halen. Dat was een vreselijke gedachte.

„Ik heb mezelf gedwongen om te blijven rennen, ook al schreeuwde alles in mijn lichaam: stoppen! Ik zag alleen nog maar dat gele hek, alles eromheen was wazig. Ik rende ernaartoe. Óf ik zou flauwvallen, óf ik zou het redden. Op de een of andere manier bleef ik doorgaan. Wat me ook voortdreef, was de gedachte dat ik dit allemaal niet nóg een keer wilde doorstaan. Op het moment zelf is het namelijk helemaal niet zo leuk.”

Op de beelden die later viraal gingen, zie je Paris aankomen bij het gele hek, met een combinatie van strompelen en rennen. Holle ogen, lijkbleek. Het publiek joelt uitzinnig. Zodra ze het hek heeft aangeraakt, zijgt ze ineen. De klok staat stil op 59 uur, 58 minuten en 21 seconden.

Wist je meteen dat je het gehaald had?

„Nee. Ik was nog maar half bij bewustzijn. Ik raakte het hek aan en als ik al iets dacht was het: godzijdank, ik kan weer gewoon ademhalen. Pas een paar minuten later daalde het besef in dat ik binnen de tijdslimiet was gearriveerd, al was het maar door de reactie van de mensen om me heen.”

Ik zat na de race onder de schrammen en had een paar blauwe plekken

Hoe zag je lichaam eruit na de finish?

„Ik zat onder de schrammen en had een paar blauwe plekken. En je benen zwellen op na zo’n inspanning, meestal een paar dagen later. Maar dat was het wel zo’n beetje. Ik had wat blaren, een paar op iedere voet. En de vermoeidheid natuurlijk.”

Had je peesontsteking?

„O ja, natuurlijk. Aan één been. En op mijn andere been was ik tijdens de eerste ronde gevallen, daardoor had ik mijn binnenste knieband verrekt. Die knie had na Barkley nog zes tot acht weken nodig om weer goed te voelen.”

Na het relaas over de Barkley oogt Paris vermoeid, alsof de herinnering aan de inspanning haar opnieuw afmat. Ze zakt wat onderuit in haar stoel, laat haar hoofd in haar handen rusten.

Online succes onderscheidt One Direction-tijdperk van eerdere boybands. ‘Op de computer bracht ik uren door met de band’

admin
October 18, 2024
0

Het overlijden van Liam Payne (1993-2024) werpt oude One Direction-fans terug in het 1D-tijdperk. De Britse boyband, die voortkwam uit het tv-programma X-Factor, veroverde vanaf 2010 miljoenen tienerharten met zijn zoete popmuziek. Wat was er zo bijzonder aan de groep?

One Direction was een band uit vijf, maar elke fan wist: je hebt één favoriet. Harry, Niall, Louis, Zayn of Liam.

Hanna Hosman: Wie was jouw favoriet?

Ilse Eshuis: Liam Payne. Dat was wel uitzonderlijk, want Harry Styles was het populairst. Liam was gewoontjes in de begintijd van de band. Hij droeg geruite overhemden, onopvallende kleding, en stond bekend als de verstandige van de vijf. De band had geen frontman, maar Harry was de officieuze leider van de groep. Binnen de fangemeenschap van One Direction had je voor elk van de vijf weer subgemeenschappen. Daar waren zóveel gesprekken over. Niall had bijvoorbeeld een tijd een beugel. Toen die er uit ging kreeg hij opeens véél meer fans. Daar was toen veel gedoe over: de diehards verweten de nieuwe fans dat hun bewondering ‘nep’ zou zijn.

Je crush

IE: Als er een videoclip uitkwam, dan ging je letten op je crush van de groep. Ik keek zo’n filmpje dan wel vier of vijf keer, om elk moment van Liam goed mee te krijgen. Wat genant.

HH: Ja, het was wel een beetje genant, fan zijn van One Direction. Een klasgenoot had een dekbedovertrek van One Direction, dat vond ik ver gaan. Of, bijvoorbeeld, sokken met het hoofd van je favoriete bandlid. Maar waar kwam dat nou door? Het was oppervlakkig, de muziek werd niet zonder kritiek ontvangen, en eigenlijk vond ik de meeste nummers ook niet zó leuk in de drie maanden dat ik het One Direction-virus te pakken had. Ging het om de muziek, die slechte reputatie?

Harry Styles, Louis Tomlinson, Zayn Malik, Niall Horan en Liam Payne tijdens een optreden in New York in november 2012.

IE: Ik schaam me nog stééds een beetje voor het fan-zijn. En dat had ik toen ook. Justin Bieber had tenminste nog iets stoers. One Direction was alleen voor meisjes.

HH: Misschien is dat de reden dat we vonden dat het iets was om je een beetje voor te schamen.

IE: Mijn klasgenoten kregen er weinig van mee, ik droeg geen merchandise. Maar wat er toen zo bijzonder aan was, is dat er zoveel online gebeurde. Dat was iets nieuws: thuis op de computer bracht ik uren door met de band en haar fans. Die online beleving onderscheidt het One Direction-tijdperk ook van de lange traditie aan woest populaire boybands met tienerfans.

Justin Bieber had tenminste nog iets stoers. One Direction was alleen voor meisjes

Ilse Eshuis
twee jaar fan

HH: Er gebeurde veel in die internetwereld. One Direction was in de ‘echte wereld’ misschien een beetje suf, maar online kon je je uren verliezen in alle informatie en theorieën die fans met elkaar deelden over de bandleden. Als je twaalf bent, is dat geweldig.

HH: Hoe is One Direction in jouw leven gekomen?

IE: Onderweg naar hockey, op de fiets, wisselden we nummers uit via bluetooth. Veel stuurden we elkaar toe voor de grap. Het liedje ‘Oh oh Cherso’, bijvoorbeeld. Maar zo kwam ook het nummer ‘What makes you beautiful’ op mijn telefoon. One Direction: stom, dacht ik. Tijdens een toetsweek ging het nummer op repeat. In de hitkrant vond ik posters, op twitter bleek een hele wereld te bestaan voor fans van de band.