Boeren krijgen uitstel, maar Europese landbouwopgave blijft

Posted on February 9, 2024 by admin

En daar ging wéér een groene maatregel. Terwijl de grootste groep tractoren alweer naar huis was, kregen ze dinsdagochtend in Straatsburg nog een toegift. Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen haalde een wet die moest leiden tot halvering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen definitief van tafel.

Het was in minder dan een week de derde Europese tegemoetkoming aan de protesterende boeren, na het opschorten van een natuurregel en het beperken van import uit Oekraïne. En toen moest het schrappen van alle verwijzingen naar het terugdringen van landbouwemissies uit een klimaatplan later die dinsdag nog komen.

Het toonde: net als in Den Haag blijkt de toeterende tractor in Brussel een politieke factor van belang. Zeker nu verkiezingen voor het Europees Parlement naderen en geen politicus bekend wil staan als kwelgeest van de Europese boer. Landbouw is nu eenmaal het terrein waar EU-beleid burgers misschien wel het meest direct raakt. Pakweg 22 procent van het boereninkomen komt uit Europese subsidies en zonder die Europese geldkraan zou het overgrote deel van de boeren het hoofd niet boven water kunnen houden.

Maar opvallend waren de concessies wel. Vooral omdat de eerder geplande vergroening van de Europese landbouw eigenlijk nog nauwelijks uit de startblokken is. Boeren zijn, zo stelde ook klimaatanalist Simone Tagliapietra van de Brusselse denktank Bruegel deze week vast op X „ironisch gezien nou juist een categorie die tot nu toe grotendeels gespaard is gebleven van Europees groen beleid”.

Belasten van uitstoot

Tegelijk werd recent óók wederom duidelijk dat voor het bereiken van de klimaatdoelen de landbouw niet buiten schot kan blijven. Hoewel het aandeel van de landbouw in de totale broeikasuitstoot met 10 procent relatief gering is, daalt die uitstoot al jaren nauwelijks, terwijl dat elders wel snel gebeurt. „Het gebrek aan emissiereducties in de landbouwsector sinds 2005 onderstreept de noodzaak van sterkere prikkels in deze sector”, schreef de belangrijkste klimaatadviesraad van de Commissie onlangs in een toonaangevend rapport.

Een paar van die mogelijke prikkels beschreef de adviesraad ook. Bijvoorbeeld het belasten van uitstoot, zoals dat ook voor onder meer de zware industrie en scheepvaart gebeurt. Of het sterker inzetten op het beperken van vlees- en zuivelconsumptie – iets dat volgens de adviesraad Europees tot een halvering van de veestapel en daarmee een forse emissiereductie zou kunnen leiden.

Geen van die aanbevelingen liggen nu al serieus op tafel. In Brussel ligt weinig gevoeliger dan voedselpolitiek en mogelijke Europese inmenging met nationale culinaire tradities. En nu de EU zich bij bijvoorbeeld digitale technologie en batterijontwikkeling voorbij gestreefd ziet door China en de VS, is het goedkope, veilige en ruim voorradige Europese voedsel misschien nog wel meer dan vroeger een symbool van trots en houvast.

In een lofzang op de Europese boer noemde Von der Leyen het Europese voedselsysteem deze week „uniek”. „De producten in onze supermarkten weerspiegelen de verscheidenheid van onze culturen en tradities. Europa heeft het gezondste en de hoogste kwaliteit voedsel ter wereld. Met dank aan onze boeren!”

Gaat het over boeren, landbouw en voedsel, dan wordt de discussie al snel emotioneel. En verzand je ook al snel in een cultuuroorlog. Boeren, benadrukte bijvoorbeeld partijleider van de christendemocraten Manfred Weber deze week in het Europarlement, „hebben geen zin in linkse ideologieën die hen van alles dicteren!”

Economische complexiteit

Dit is niet de enige reden dat landbouw misschien wel de ingewikkeldste klimaatpuzzel is van de EU. In een analyse van het mislukken van de recente Europese pogingen de landbouw te vergroenen, wijst de Franse landbouweconoom Pierre-Marie Aubert er vooral op dat die te weinig oog hadden voor het totale economische plaatje. Toen de EU haar landbouwstrategie in 2020 presenteerde, kwam de grootste kritiek bijvoorbeeld uit de VS, die direct allerlei consequenties voor de wereldhandel vreesde. Over de consequenties van het overhoop halen van het bestaande landbouwmodel voor het handelsbeleid, de arbeidsmarkt of de prijsdruk voor consumenten was volgens Aubert nog te weinig nagedacht, zei hij vorige week tegen Libération. „We moeten die economische complexiteit terugbrengen in de ecologische redeneringen.”

In het verleden was er altijd één belangrijke reden dat boeren boos naar Brussel trokken: te lage prijzen. Het maakt de huidige demonstratiegolf interessant, zegt de Ierse emeritus hoogleraar Europees landbouwbeleid Alan Matthews in gesprek met NRC. Hij maakte een Europese vergelijking van landbouwinkomens en constateert: „De trend is juist dat het gemiddelde inkomen toeneemt. En hoewel in 2023 de inkomens inderdaad daalden, kwam dat na een recordhoogte in 2022.”

Matthews haast zich te benadrukken: dat betekent niet dat alle boeren in de EU er financieel warmpjes bij zitten. Bovendien is er één hoofdreden voor het stijgende gemiddelde: dat het aantal boeren blijft afnemen. „Je kunt je absoluut afvragen of dat een wenselijke ontwikkeling is. Maar het is ook al decennia een structurele trend, die voor een deel ook onvermijdelijk is omdat het vaak nu eenmaal makkelijker is concurrerend te zijn als je bedrijf groter is.”

Meer dan tegen actuele prijsdruk richten de boeren zich volgens Matthews daarom tegen een eeuwenoude vijand: dat de levensstandaard búíten het veld nu eenmaal sneller stijgt dan in de eigen sector. En dat het daarmee voor veel boeren of hun kinderen uiteindelijk aantrekkelijker is iets anders te gaan doen.

„Dat is de uitdaging voor Europa: om een manier van boeren te creëren die wel aantrekkelijk genoeg is en tegelijkertijd in harmonie is met natuur en milieu”, zegt Matthews.

Bloemstroken

Niet dat Brussel daartoe geen pogingen heeft gedaan. Bijvoorbeeld door het introduceren van zogeheten ‘ecoregelingen’: het koppelen van directe landbouwsubsidies aan natuur- en klimaatregeling. Vanaf 2025 wordt 25 procent van het landbouwgeld zo verdeeld, bijvoorbeeld voor de aanleg van bloemstroken of slootjes. Het moet boeren ook inkomsten geven die minder gekoppeld zijn aan alleen maar méér produceren.

En, benadrukt Matthews: in verschillende landen zijn ook wel degelijk hoopvolle signalen te zien. Bijvoorbeeld in Ierland, waar het gebruik van kunstmest afneemt en het aantal boeren niet meer krimpt, maar veel boeren neveninkomsten hebben. En in Denemarken, dat zich heeft voorgenomen zelf al van start te gaan met een emissiehandelsysteem voor de landbouw, zoals dat er in de EU al jaren is voor de industrie en dat wordt gezien als cruciaal in het reduceren van CO₂-uitstoot. „Als dat een succes wordt kan het een voorbeeld zijn voor Europa.”

Voor de korte termijn zal dat geen effect hebben. En voor de Europese CO₂-doelen van 2030 maakt dat ook niet veel uit – die kan de EU ook zonder het landbouwaandeel halen. Maar voor de jaren daarna, en voor de volgens experts cruciale verbetering van de Europese biodiversiteit, komt Brussel niet onder de landbouwpuzzel uit.

NIEUWS

Luisterverhaal op zondag: Kijk je door de bril van politieagent Dominik naar het Westland, dan zie je uitbuiting en uitzichtloosheid

admin
October 20, 2024
0

Met zijn Poolse achtergrond wordt agent Dominik vaak ingezet bij overlast door arbeidsmigranten uit zijn vaderland. Overlast? Uitbuiting zul je bedoelen.

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].

Gast:: Freek Schravesande
Stem:: Nienke Brinkhuis
Redactie:: Berit Kramer
Montage:: Jan Paul de Bondt
Foto:: Merlin Daleman
Coördinatie:: Henk Ruigrok van der Werven

NIEUWS
Sport

Na 11 minuten met 10 man tegen PSV, wat doe je dan? Met dit noodplan kwam AZ nog even dichtbij

admin
October 20, 2024
0

Maarten Martens, coach van AZ, zoekt even naar de juiste omschrijving. Het is zaterdagavond, in de persruimte van het stadion van AZ. Zijn ploeg heeft net met 2-1 verloren van titelverdediger PSV. Hij probeert uit te leggen wat hun noodplan was. Want wat kan je nog doen, na 11 minuten met 10 man tegen het in de Eredivisie oppermachtige PSV?

Het moment duurt nog geen seconde – maar zal de rest van de avond bepalen. Linksback David Møller Wolfe dekt de diepgaande PSV-middenvelder Guus Til aan de buitenkant, waar in de jeugd al wordt geleerd dat je dat aan de binnenkant moet doen. Noa Lang geeft een steekpass, niet perfect op maat op Til, maar goed genoeg om Møller Wolfe aan het twijfelen te brengen. De jonge Noorse verdediger pakt Til even bij zijn bovenlichaam, de PSV’er gaat makkelijk naar de grond: rood Møller Wolfe.

Bij AZ keken ze uit naar dit duel. Hoewel drie keer op rij verloren, bestond er een „goed gevoel” in de spelersgroep, vertelt AZ-aanvoerder Jordy Clasie later op de avond. „We wilden ons revancheren.” Ze kiezen voor een defensieve aanpak: vijf verdedigers, bij balbezit van PSV. En in de omschakeling wil AZ profiteren van de ruimte achter de aanvallend ingestelde backs van PSV. Het duel, de koploper tegen de nummer drie, geldt als de eerste serieuze test voor PSV in de competitie.

Zoals vorig seizoen FC Twente-uit, in november 2023, ook werd gezien als de eerste grote krachtmeting. Toen kwam PSV na 25 minuten tegen tien man te staan en won het eenvoudig. Nu gaat het ongeveer ook zo: na 22 minuten leidt PSV met 0-2. „Met tien man, duurt een wedstrijd dan nog heel erg lang”, zegt Clasie.

Dit scenario is getraind

Toch is dit scenario getraind bij AZ, in de voorbereiding op dit seizoen: wat doen ze als ze een rode kaart krijgen? Er zijn zaterdag dan ook weinig aanwijzingen nodig vanaf de zijkant. De speelwijze wordt automatisch omgezet naar 4-4-1: vier verdedigers, vier middenvelders en één aanvaller. Compact en dicht op elkaar, en dan af en toe uitbreken via de snelle buitenspelers Ruben van Bommel en Ernest Poku – is het idee.

De praktijk is lastiger. AZ is in die eerste fase slecht georganiseerd: PSV slaat twee keer toe in de tien minuten na de rode kaart. AZ verdedigt te „passief”, volgens Clasie. Bij de 0-1 staat PSV-spits Luuk de Jong tussen drie AZ-spelers, maar volleert simpel binnen, via het bovenbeen van middenvelder Sven Mijnans. Die wordt kort daarop gewisseld voor verdediger Denso Kasius, die links achterin de positie van Møller Wolfe opvult. Dat kan niet voorkomen dat opnieuw Til te veel ruimte krijgt, voorafgaand aan de 0-2 van Lang.

Hoe zorg je als trainer nog voor geloof en energie in een wedstrijd die al gespeeld lijkt? De oplossing van AZ-coach Martens is niet alledaags, namelijk: door de tegenstander „in slaap te wiegen”. Doel van AZ is: het tempo eruit halen.

Als ze agressieve druk op PSV zouden gaan zetten, hebben zij „te veel” kwaliteit om te profiteren van de ruimtes die dan vrijkomen. „Dan is de kans heel groot dat ze de derde goal maken.” Met hoge intensiteit spelen, zou fysiek ook lastig zijn. „Omdat we in eerste helft al 35 minuten veelal achter de bal hebben aangerend.”

Houd het achterin zo lang mogelijk dicht, zegt Martens in de rust tegen zijn ploeg. Probeer in de wedstrijd te blijven ‘hangen’. Het klinkt misschien vreemd, maar Martens wil niet té snel de aansluitingstreffer maken, legt hij na afloop uit. „Want dan hebben zij nog veel tijd om weer te gaan versnellen.”

Deel twee van zijn plan, is om pas in het laatste deel van de wedstrijd om te schakelen van de defensieve 4-4-1-formatie naar het aanvallendere 4-3-2. „En dan in de eindfase toeslaan”, zegt Martens. Clasie: „Proberen ergens een gelukje mee te pikken”.

AZ-middenvelder Jordy Clasie (op de voorgrond) in duel met Mauro Junior van PSV.

Rommelig PSV

Wat AZ helpt, is het rommelige spel van PSV. Martens staat in de 55ste minuut fanatiek te klappen, waar PSV-coach Peter Bosz boos is over een onzorgvuldige pass van verdediger Olivier Boscagli op invaller Ivan Perisic. Bosz ergert zich kapot over het gebrek aan intensiteit in de tweede helft. „Laag tempo, alles ging terug”, zegt hij na afloop. „Ik vond het niks.” Precies wat Martens wil – de energie uit het duel halen.

Al creëert zijn ploeg nauwelijks iets. Tot de 90ste minuut – dat ene momentje waar AZ op hoopt. Johan Bakayoko heeft net een kans op 0-3 gemist, als invaller Kasius zomaar kan opstomen over de linkerflank. Via de onderkant van de rechtervoet van Armando Obispo, schiet hij raak. Drieënhalve minuut is er dan nog te spelen – wat de meest opwindende van de wedstrijd zullen worden.

De tribunes zijn al voor een deel leeggelopen, als fans ‘alles of niets’ zingen. De lange, 20-jarige verdediger Maxim Dekker gaat mee naar voren als stormram. „Misschien kan je toch nog voor stress zorgen bij hun achterin”, zegt hij later.

Martens stuurt ook keeper Rome-Jayden Owusu-Oduro naar het front als AZ mag ingooien. Het zal toch niet gaan gebeuren? Maar het blijft 1-2. Beschroomd zal Møller Wolfe op tv nog excuses aanbieden aan zijn ploeggenoten en de fans van AZ.

Joelia Navalnaja: „We moeten blijven vechten en ik ben ervan overtuigd dat we op een dag zullen winnen”

admin
October 19, 2024
0

Joelia Navalnaja was begin 2022 voor het laatst in Rusland toen ze toestemming kreeg om haar man, oppositieleider Aleksej Navalny, te bezoeken in een strafkamp buiten Moskou, waar hij telkens hogere straffen uitzat. „Ze zullen me vergiftigen”, fluisterde hij tegen haar in een van de gangen, zo ver mogelijk van de cipiers vandaan. „Yep, ik weet het”, antwoordde zij, waarop hij haar omhelsde van pure vreugde.

In zijn autobiografie Patriot, die dinsdag verschijnt, schrijft hij volgend op deze ontmoeting met zijn vrouw: ‘Waar had ik ooit iemand kunnen vinden, die de allermoeilijkste onderwerpen met mij kon bespreken, zonder allerlei drama en handenwringen? Ze begreep het helemaal en, net als ik, zou ze hopen op het beste, maar uitgaan van het slechtste en zich daarop voorbereiden.’

Het slechtste scenario werd werkelijkheid: op 16 februari 2024 stierf Navalny in strafkolonie Poolwolf nabij de Russische poolcirkel. Zeer waarschijnlijk als gevolg van vergiftiging. Zijn begrafenis in Moskou bracht tienduizenden Russen op de been, die hem de laatste eer kwamen bewijzen. Joelia Navalnaja en hun kinderen Dasja en Zachar konden er omwille van hun veiligheid niet bij zijn.

Nog geen 72 uur na de dood van haar man kondigde Joelia Navalnaja aan zijn strijd tegen het regime van Vladimir Poetin voort te zetten. Aan de vooravond van de publicatie van Patriot spreekt ze met NRC via Zoom, vanaf een geheime locatie.

Hoe kijkt u terug op het afgelopen jaar, waarin uw man in gevangenschap stierf?

„Ik zie hoe het graf van Aleksej iedere dag opnieuw bezaaid ligt met verse bloemen. Alle mensen die hem al acht maanden lang komen bezoeken, ben ik dan ook ontzettend dankbaar. Aleksejs moeder [Ljoedmila Navalnaja, die nog in Rusland woont] vertelt me er veel over. Ook vind ik het ontroerend te weten dat die bezoekers van alle leeftijden zijn. Natuurlijk had Aleksej in de eerste plaats een grote aantrekkingskracht op de jongere generaties, die waren heel belangrijk. Maar tegelijkertijd steunden ook veel oudere Russen hem. Regelmatig hoor ik mensen, die drie dagen lang onderweg naar Moskou zijn geweest, zeggen: we konden niet anders dan hier naartoe komen.”

Recent publiceerden journalisten van The Insider documenten waaruit blijkt dat uw man in gevangenschap door vergiftiging om het leven is gekomen. Was u geschokt door die onthulling?

„Ik wist in februari meteen dat Aleksej door Poetin was vermoord. Maar om een volledig beeld te krijgen van wat hem precies is overkomen, moet uitgebreid onderzoek worden gedaan en dat kost tijd. We moeten ons niet baseren op een paar losse documenten, zoals die nu zijn gepubliceerd. En met dat onderzoek, dat in de eerste plaats voor mijzelf heel belangrijk is, zijn we zelf druk bezig.”

Gaat de strijd van uw man door, ondanks zijn dood?

„Absoluut. Aleksej heeft een ongelofelijke kracht doorgegeven, ook aan mij. We moeten blijven vechten en ik ben ervan overtuigd dat we op een dag zullen winnen. Ik weet dat dit niet morgen of overmorgen zal gebeuren en dat het nog jaren kan duren. Maar tegelijkertijd is Rusland onvoorspelbaar en kunnen de dingen razendsnel veranderen. Ik weet zeker dat er veranderingen zullen komen in Rusland en hoop dat die democratisch zullen zijn. Ik denk aan mijn land, aan mijn gezin. Ik wil in Rusland wonen en ik wil dat onze kinderen in Rusland wonen. Ter nagedachtenis van Aleksej.”

Lees ook

Moderne martelaar Navalny bestreed het Kremlin te vuur en te zwaard

Veel mensen verwachtten dat u de leider zou worden van de Russische oppositie in ballingschap. Ziet u zich als zodanig?

„Ik heb dat nooit gezegd, maar wel dat ik Aleksejs werk zou voortzetten. Hij zag het als zijn taak om het Poetin-regime te bestrijden, en ik probeer hetzelfde te doen met mijn medestanders. Veel Russen zijn uit Rusland vertrokken. Niemand weet hoeveel precies, misschien een miljoen. Maar het is een enorm land, waar nog vele miljoenen anderen wonen die er niet aan denken om te vertrekken. Het is voor mij belangrijk om contact met hen te houden.”

Hoe doet u dat?

„Het is heel moeilijk, zeker omdat ik in Rusland tot extremist ben verklaard en de minste connectie met mij gevaar kan opleveren. Godzijdank is YouTube nog niet helemaal geblokkeerd in Rusland. Aleksejs anti-corruptiefonds FBK runt verschillende YouTube-kanalen met dagelijkse berichtgeving en interviews met tegenstanders van Poetin en van de oorlog [in Oekraïne]. Zo bieden we een alternatief voor de staatstelevisie.”

Heeft u enig idee van de omvang van uw aanhang?

„Elk van onze kanalen heeft zo’n 3 miljoen abonnees of meer. Onze meeste kijkers wonen in Rusland. Geweldige, moedige mensen, op zoek naar andere informatiebronnen. Ze willen niet worden blootgesteld aan de staatspropaganda en ik zie de bestrijding daarvan als mijn verantwoordelijkheid en die van FBK. Maar het is ook de verantwoordelijkheid van het Westen als geheel, van oppositiepolitici en van u, buitenlandse journalisten.

In ‘Patriot’ beschrijft Navalny zijn jeugd in Oekraïne, niet ver van Tsjernobyl, en hoe hij tijdens de kernramp in 1986 ontdekte dat de Sovjet-Unie op leugens was gebouwd. Heeft die ervaring hem gevormd?

„Het is altijd moeilijk om voor iemand anders te antwoorden. Maar inderdaad is dit een van zijn vroegste herinneringen. In zijn boek beschrijft hij nauwgezet hoe hij zich als kleine jongen realiseerde dat de staat hem bedroog. Denk je eens in: je bent een kind en, wachtend op je favoriete kinderprogramma kijk je mee naar het nieuws. En dan begrijp je ineens dat ze daar totaal andere dingen zeggen dan jij meemaakt. Zoiets heeft zeker impact gehad. Alleen al uit de woorden waarmee hij het beschrijft, maak ik het op.”

Hij schrijft ook over de Russische veerkracht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Is daar een parallel met de oorlog in Oekraïne?

„Dit is absoluut onvergelijkbaar. Van veerkracht in Rusland is nu geen sprake. Het is allemaal propaganda, waarin mensen wordt verteld dat de wereld tegen hen is. Er is geen functionerende economie, geen ontwikkeling, mensen leven in armoede. Na 25 jaar Poetin, die alleen maar achteruitgang heeft geleid, is de enige bron van trots waar Poetin zich aan kan vastklampen het nationale verleden, met name de Grote Vaderlandse Oorlog, zoals de Tweede Wereldoorlog in Rusland wordt genoemd. Maar we hebben verzuimd te erkennen dat al die militaire parades, de verheerlijking van veteranen en de militarisering van scholen voorbereidingen waren op een nieuwe oorlog. Een oorlog die voortkomt uit Poetins volkomen wereldvreemde ideeën.”

Foto snapshot-photography/F Boillot/Shutterstock

Er wordt vaak gezegd dat de overgrote meerderheid van de Russen Poetin steunt. Wat is uw inschatting?

„Russen leven in een dictatuur. Tegenwoordig kun je voor elke openlijk geuite mening, zelfs een like op sociale media, gevangen worden gezet. Het is onmogelijk om onafhankelijke gegevens te verkrijgen over hoeveel mensen Poetin echt steunen. Zijn overwinning bij de presidentsverkiezingen betekent niet dat zijn werkelijke steun echt 80 procent is. Er zijn geen eerlijke verkiezingen, hij staat simpelweg geen uitdagers toe. Ook mijn man niet, die in 2017 een echte presidentiële campagne voerde, zijn kandidatuur ruim een jaar tevoren aankondigde en bijeenkomsten hield in tientallen steden in heel Rusland. Het was duidelijk dat Aleksej veel steun had. Daarom vormde hij een bedreiging.

„Poetins werkelijke, fanatieke aanhang is misschien niet meer dan 10 procent. Maar zijn meest actieve aanhangers zijn ook het zichtbaarst, ze worden naar voren getrokken en benoemd op allerlei posities. Daardoor lijkt het alsof ze met velen zijn. De tegenstanders van Poetin zijn doodsbang, het land uitgezet, in de gevangenis beland, vergiftigd of vermoord. Daarom moeten wij de Russen aanmoedigen om actie te ondernemen tegen het regime, in plaats van te zeggen dat ze allemaal slecht zijn en dat ze Poetin steunen. Dit leidt alleen maar tot wanhoop, waardoor mensen zich gevangen voelen tussen twee vuren. Met steun en motivering van de wereld kunnen zij zich sterker en zelfverzekerder gaan voelen.”

Hebben de westerse sancties wat u betreft effect?

„Het regime van Poetin is gebouwd op geld, voor hem de gemakkelijkste manier om mensen te kopen. Kijk in welke staat hij het land heeft gebracht. In Moskou en andere steden is het leven goed. Maar in Siberië, of zelfs maar 150 tot 200 kilometer van Moskou is het leven beroerd. Logisch dat mensen zich voor veel geld laten omkopen om naar de oorlog te gaan. Natuurlijk is dat geen excuus, want iedereen zou dienst moeten weigeren. Maar het zijn mensen die vaak minder goed zijn opgeleid en worden beïnvloed door de propaganda.”