De Portugese hacker en klokkenluider Rui Pinto, die aan basis stond van de zogenoemde Football Leaks, heeft deze week met Franse, Belgische en Duitse justitiemedewerkers over zijn onthullingen gesproken. Ook heeft hij deze opsporingsautoriteiten toegang gegeven tot ongeveer twintig terabyte aan data met tientallen miljoenen vertrouwelijke documenten uit de voetbalwereld, maar ook over belastingparadijzen zoals Malta en de Kaaimaneilanden, en corruptie in Angola.
De nu 35-jarige Portugees deelde in 2016 meer dan zeventig miljoen documenten over de voetbalwereld met het Duitse weekblad Der Spiegel, dat de data vervolgens deelde met het onderzoeksnetwerk European Investigative Collaborations (EIC), waar ook NRC deel van uitmaakt. De vertrouwelijke documenten schetsten een beeld van grootschalige misstanden, machtsmisbruik en corruptie in de voetbalwereld. Door de onthullingen werden in meerdere landen onderzoeken ingesteld naar spelers, hun agenten, advocaten en belastingadviseurs.
Hacken Portugees OM
Pinto werd begin 2019 in Boedapest opgepakt op verzoek van de Portugese justitie. Hij werd vervolgens aangeklaagd voor onder meer illegaal hacken van de computersystemen van verschillende organisaties, waaronder de Portugese voetbalbond en het Portugese openbaar ministerie.
Hij werd vervolgens vorig jaar veroordeeld tot vier jaar cel in Portugal, maar hoefde vanwege een amnestieregeling voor jonge criminelen niet de cel in.
De data had Pinto voor hij werd opgepakt al gedeeld met opsporingsinstanties in Frankrijk, maar nadat Pinto in de cel was beland, konden de autoriteiten geen toegang meer krijgen tot de versleutelde data.
Omdat zijn strafzaak in Portugal nu afgerond is, kon Pinto ruim zeven jaar na de onthullingen over de voetbalwereld opsporingsinstanties uit Frankrijk, België en Duitsland wel toegang geven tot de data.
Tegen journalisten van European Investigative Collaborations (EIC), zei Pinto deze week dat het de „eerste keer is dat Europese autoriteiten anders dan de Portugese volledige toegang krijgen tot de data. Het echte onderzoek gaat nu beginnen.”
Eurojust
De Portugees was afgelopen dinsdag en woensdag in Parijs op uitnodiging van de Franse financieel aanklager in samenwerking met Eurojust, het EU-agentschap voor justitiële samenwerking. Een woordvoerder van de Franse aanklager noemde de data tegenover het Franse Mediapart, deelnemer in EIC, „veelbelovend”.
Naast de onthullingen over de voetbalwereld zat Pinto ook achter de zogeheten Luanda Leaks, een datalek over Isabel dos Santos uit 2020, de dochter van de voormalige president van Angola. Uit deze documenten, waaronder e-mails, contracten en bankrekeningen, bleek hoe Dos Santos grote belangen verwierf in onder meer olie, telecom en diamanten en hoe ze zich had verrijkt ten koste van Angola. Nederlandse bedrijven speelden daarbij een belangrijke rol en tot op heden worden er procedures gevoerd over zakelijke transacties van Dos Santos die via Nederlandse bv’s liepen. Dos Santos heeft altijd ontkend dat ze haar vermogen – ze werd de rijkste vrouw van Afrika genoemd – had vergaard door Angola te bestelen.
Lees ook
Hoe de rijkste vrouw van Afrika via Nederland miljoenen euro’s van de Angolese staat in handen kreeg
Door deze onthullingen over Dos Santos en Angola – een voormalig kolonie van Portugal – veranderde zijn situatie in Portugal, zei Pinto deze week. „De verhalen over Dos Santos veroorzaakten een grote schok in Portugal en dat was het moment dat de Portugese justitie ineens ook interesse in de data kreeg.” Maar volgens Pinto liep dat vervolgens op niets uit. „In Portugal hebben ze nooit serieus de inhoud van de data onderzocht.”
Daarom is hij blij dat hij afgelopen week met Franse, Belgische en Duitse opsporingsinstanties kon praten. „Ze hebben daadwerkelijk interesse in de data en de inhoud.”
In Portugal is Pinto overigens nog niet uit de juridische problemen. Na de eerste strafzaak bereidt justitie nog een tweede zaak tegen hem voor, ook op basis van de Football Leaks. „Mijn leven is totaal geruïneerd. Ik heb geen werk en zit in een safehouse vanwege alle bedreigingen.”
