Zou de familie Van Oranje ook hebben gekeken, schaaltje chips en cola naast de sofa, wie weet met één oog en angstig bijtend in gestikte kussens? De populariteit van het Nederlandse koningshuis zit tenslotte al jaren in een dip. Willem-Alexander kreeg laatst een (wel ruime) zes van zijn volk, eerder bleek nog maar een kleine meerderheid (55 procent) positief over de monarchie.
En dan altijd weer dat gedoe over zijn opa, een man die ook postuum goed is voor periodieke opschudding.
Hoog tijd dus voor „aangrijpende verhalen” die het dynastieke verleden levend houden. In Het verhaal van Nederland – Oranje Nassau, woensdag begonnen, banjert presentator Daan Schuurmans opnieuw door de geschiedenis. Dit keer die van de Oranjes, die – tikje flauw – „als een oranje draad” door onze geschiedenis loopt. Zijn vorige voettocht, vanuit de prehistorie, was een kijksucces. Al zag de recensent van deze krant ook wat „malle scènes” met Schuurmans als reisleider tussen de wilde zwijnen en edelherten.
Bij de tijd is het wel. Naspelen van roemruchte nationale episodes past in een trend. Ook vaderlandse geschiedenis is een ‘belevenis-economie’ geworden, voor al uw affectieve en fysieke ervaringen (bij de reeks hoort een ‘podwalk’, zodat de kijker ook zelf het verleden kan bewandelen). Niet zo gek, geschiedenis is tenslotte ‘historie’, een verhaal met drama, een spanningsboog en, hopelijk, een kop en een staart.
Puntje van de orde is wel dat intussen van alles en nog wat een ‘verhaal’ heet of erger: een ‘narratief’. Politiek (het ‘officiële’ verhaal versus het ‘eerlijke’ verhaal), geloof en wetenschap (‘ook een verhaal’), heel homo sapiens (‘het verhaal van de mensheid’). En natuurlijk je eigen leven, een uniek verhaal dat voortdurend wordt verrijkt zoals een site, met bewegend beeld en het ‘maken’ van herinneringen. Tal van Nederlanders laten hun familieverhaal optekenen door broodschrijvers. Niets mag onopgemerkt blijven.
Een lelijke pets
Hoe houdt Daan Schuurmans zich staande in die narratieve wildgroei? Redelijk goed, eerlijk gezegd.
In de eerste aflevering, over de beroemde Willem van Oranje (1533-1584), worden volgens beproefd recept kostuumscènes afgewisseld met commentaar van historici onder wie Oranje-biograaf René van Stipriaan. Een grote plaats is ingeruimd voor het treurige lot van Willems tweede vrouw Anna van Saksen, die hij „ijskoud” laat vallen. Dat levert die „aangrijpende” scènes op, inclusief een pets in haar gezicht.
Dat lijkt een knieval voor Yvonne Coldeweijer, maar dat is het niet: dit huwelijk was voor Willem een politieke kwestie en „een barometer voor de storm”. Al dreigt die storm zelf zo wel een beetje naar de achtergrond te verdwijnen.
Of het Verhaal kan helpen de huidige Oranjes een opkontje te geven, is intussen de vraag. Afgaande op de aftrap is de reeks daar te genuanceerd voor. De geliefde Vader des Vaderlands komt er historisch getrouw uit naar voren als een wendbare diplomaat en politieke opportunist, min of meer tegen wil en dank leider van een opstand tegen de Spaanse koning. Ook als een rokkenjager, die even soepel van religie wisselde als van echtgenotes, als het moest tegelijk.
Je kunt ook betwijfelen of de reeks een TikTok-generatie aanspreekt die wel veel op heeft met het redden van de wereld maar weinig met jaartallen van vóór de eigen geboorte (toen het echte verhaal pas begon). Het trage tempo en de plechtige muziek maken de serie een hele zit voor wie om de paar minuten zijn bestaansrecht mobiel moet checken.
Wat nemen we ervan mee? „Oorlog heeft de Oranjes groot gemaakt en oorlog heeft hen met Nederland verbonden”, vat historicus Geert Janssen samen. Dat klinkt als een goede opmaat naar volgende afleveringen – met die opa.
