N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/twistgesprekkk.png)
Vorige week werden in ski-oord La Clusaz in Frankrijk enkele sneeuwkanonnen kapotgemaakt. Met die kanonnen wordt kunstmatige sneeuw ‘gemaakt’ en op skipistes gespoten. De vernieling was mogelijk het werk van klimaatactivisten, die al langer protesteren tegen de aanleg van waterbassins, die water leveren voor de kunstsneeuw. De actie volgde op weken waarin wintersportliefhebbers in met name de lager gelegen dorpen aan de noordkant van de Alpen en in de Pyreneeën pistes vol nepsneeuw troffen – of zelfs groene hellingen. Arjen de Graaf, commercieel directeur van de Nederlandse Ski Vereniging, en Eke Eijgelaar, onderzoeker duurzaam toerisme aan Breda University of Applied Sciences , discussiëren per e-mail over de stelling: maak een einde aan het gebruik van kunstsneeuw.
Arjen de Graaf is AdG, Eke Eijgelaar EE.
AdG: „Een ‘einde aan het gebruik van kunstsneeuw’ is pure symboolpolitiek. Met de huidige klimaatverandering is de wintersportindustrie juist de ‘kanarie in de kolenmijn’. De terugtrekking van de gletsjers is zeer tastbaar en tot de verbeelding sprekend. De Alpen worden hard geraakt. De wintersportindustrie zit hier met de neus bovenop, dus het bewustzijn is er al zeer lange tijd, en juist daardoor vindt er al sinds vele jaren verduurzaming plaats, om de continuïteit van de wintersport te garanderen en de ecologische footprint van de wintersport te verbeteren.
„Kunstsneeuw of technische sneeuw is niet zomaar af te schaffen, want het is noodzakelijk voor de kwaliteit van het sneeuwdek. In veel skigebieden is er een mix van technische sneeuw en natuursneeuw. Sneeuwkanonnen worden relatief veel minder gebruikt om pistes te creëren op lagere hoogte, dat is niet eens mogelijk wanneer de temperatuur boven nul is.”
EE: „Ik vind het tegenstrijdig als je aangeeft dat de wintersportindustrie de kanarie is, maar voor het gebruik van kunstsneeuw bent. Waarom moet iets dat geleidelijk aan verdwijnt zo lang mogelijk kunstmatig in stand worden gehouden? Als er geen ijs is, schaats je ook niet (afgezien van enkelen in een hal), schreef een columnist in Trouw terecht. Het interessante is dat de wintersportsector in de Alpen klimaatverandering weliswaar heel lang erkende, maar als een globaal fenomeen, niet als een risico voor haar sector zag. Kunstsneeuw werd slechts als hulpmiddel voor een goede piste gezien. Dat lijkt nu veranderd.”
AdG: „De wintersportsector ziet dagelijks de impact van klimaatverandering en is echt al tijden bezig met de transitie naar een duurzame toekomst, op het gebied van energie, watergebruik voor kunstsneeuw, CO2-uitstoot, etcetera. De vergelijking met schaatsen gaat behoorlijk mank, want in het overgrote deel van skigebieden in de Alpen wordt ‘gewoon’ op natuursneeuw geskied, hier en daar versterkt met kunstsneeuw – dat is dus voor het grootste deel niet omdat er pistes gefabriceerd moeten worden. Wat jij tussen haakjes plaatst, kan voor schaatsen blijkbaar wel: schaatsen in een hal op een volledig kunstmatige ijsbaan. Het equivalent daarvan is kunstsneeuw, maar een volledig kunstmatig skigebied is er helemaal niet. En vind je dan ook dat we de indoor zwembaden moeten sluiten, dat kan ook prima buiten toch?
EE: „Mijn opmerking over hoe de sector tegen klimaatverandering aankeek, baseer ik op academisch onderzoek. Maar over die schaatsbanen: dan hebben we het wel over een andere orde van grootte. In Nederland liggen zestien overdekte en semi-overdekte ijsbanen. In Oostenrijk is 80 procent van de pistes uitgerust met kunstsneeuwmogelijkheden. Maar ik wil ook best vraagtekens bij schaatsbanen plaatsen, want iedereen zal een steentje bij moeten dragen aan klimaatmitigatie. Wordt de discussie nog heter, want dichter bij huis. Bij een deel van de zwembaden kan je die vraag zeker ook stellen, al is er veel voor te zeggen dat kinderen leren zwemmen, uit veiligheidsredenen.”
AdG: „De energie die per winterseizoen nodig is om een skigebied van technische sneeuw te voorzien, is lager dan de energiebehoefte van een zwembad per jaar. Dit zet zaken wat mij betreft wel in perspectief. Het gebruik van kunstsneeuw is dan ook niet anders dan tien tot twintig jaar geleden, hoewel jij iets anders suggereert. De sector heeft grote stappen gemaakt op het gebied van efficiëntie en energie. Het betekent niet dat de wintersportsector er ‘al is’ op het gebied van duurzaamheid, het kan nu eenmaal altijd beter, maar het staat al jaren hoog op de agenda en er zijn al diverse stappen ondernomen.”
EE: „Ik vind dus dat je vraagtekens mag plaatsen bij het energieverbruik van kunstsneeuwproductie, duurzaam gegenereerd of niet. Energie is een schaars goed; groene energie al helemaal. Je kunt dus discussiëren of ‘primair gebruik’ boven een ‘secundair doel’ als skiën zou moeten gaan. Zo’n discussie heeft vorig jaar in bijvoorbeeld Zwitserland ook plaatsgevonden. Overigens geldt die vraag niet alleen ten tijde van een energiecrisis en energiearmoede. De komende jaren worden immers overal tekorten aan groene stroom verwacht. Last but not least is het niet meer dan logisch dat de wintersportsector verduurzaamt. Daar is iedereen mee bezig. Bij de kosten van kunstsneeuwproductie is efficiëntie ook niet meer dan logisch; anders wordt de skipas te duur.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data95257584-04d19f.jpg)
Lees ook: Je kunt ook niet eindeloos kunstsneeuw blijven opspuiten
AdG: „Voor een land als Oostenrijk is skiën geen secundair doel. Los van het feit dat het in het dna van het land is verankerd, worden er meer dan 125.000 banen mee gegenereerd. Ik ben het volledig met je eens dat we zuinig met energie om moeten gaan. Maar wintersport is al relatief energiezuinig. De energie die per persoon nodig is voor zeven dagen skiën is vergelijkbaar met de energie die nodig is voor een autorit van Wenen naar Salzburg. De reis naar de Alpen, veelal met de auto, is voor veel Nederlanders dan ook de grootste negatieve bijdrage aan het milieu. Wanneer je dat vergelijkt met stedentrips per vliegtuig of vakanties in Turkije, dan is de impact van de wintersport gering.”
EE: „Het feit dat ergens banen mee worden gegenereerd betekent niet dat je er niet meer aan mag komen. Zie de luchtvaart en intensieve veehouderij. Discussies hierover leveren veel weerstand op, wat niet meer dan logisch is.
„Door naar energieverbruik per persoon te kijken, maak je reizen vrij onschuldig, zeker als je de bijdrage van de verplaatsing apart rekent. Dat grote aantal reizen hou je in stand als je in toenemende mate met kunstsneeuw werkt. Ik realiseer me dat de belangen in met name Oostenrijk te groot zijn. Laten we hopen dat Nederlanders er vaker met de trein heen (kunnen) gaan, en dat het openen van hoger gelegen gebieden beperkt wordt gehouden. Ik lees constant dat we steeds meer op zoek zijn naar authentieke ervaringen op vakantie. Zullen we dat dan zoveel mogelijk op echte sneeuw doen, en als branche nog meer duurzame alternatieven ontwikkelen en aanbieden, voor als het niet kan?”
