Het verloop van de jaarwisseling was „te gek voor woorden” (aldus de politie), „een tragedie” (de woordvoerder van de brandweer) en „bizar” (demissionair minister Dilan Yesilgöz). Het „tuig” moet volgens Geert Wilders harder worden aangepakt en Pieter Omtzigt wil een bivakmutsenverbod.
Woedende reacties na de Oud-en-Nieuw-viering zijn inmiddels net zo’n traditie geworden als het feest zelf. Is dat terecht?
Nee, zegt Marnix Eysink Smeets, lector Publiek Vertrouwen in Veiligheid aan Hogeschool Inholland. Hij houdt al jaren de cijfers over incidenten rond de jaarwisseling bij. En daaruit komt volgens Eysink Smeets een ander beeld naar voren: „Elk jaar horen we dat het steeds erger wordt. Maar de jaarwisseling wordt juist steeds veiliger.”
Pardon? De politie spreekt van een heftige jaarwisseling met 200 aanhoudingen.
„Het aantal aanhoudingen tijdens Oud en Nieuw daalt al jaren. Tien jaar geleden waren het er 900, nu nog 200. Dus over het geheel genomen is er sprake van een dalende tendens.”
Misschien dalen de aanhoudingen omdat de politie niet meer durft op te treden tegen relschoppers?
„Dat zou kunnen, maar de tendens is wel consistent. Het aantal geregistreerde incidenten daalt óók. Van dik twaalfduizend incidenten tijdens de jaarwisseling van tien jaar geleden naar minder dan achtduizend tijdens die van vorig jaar. De politiecijfers over dit jaar moeten nog verschijnen, maar de brandweer heeft haar cijfers al wel gepubliceerd. En ook die dalen: van ruwweg 4.600 meldingen tien jaar geleden naar een kleine 3.700 dit jaar.”
Het geweld tegen politieambtenaren neemt ondertussen wél toe.
„Die cijfers lopen op, waarschijnlijk mede omdat de politie dat steeds beter registreert. In 2017 heeft de politie gezegd: wij zijn wel klaar met die jaarwisseling. Agenten zijn daarna uitgerust met een app om alle incidenten vast te leggen. Als je het registreren makkelijker maakt en agenten op het hart drukt het ook te doen, ja, dan lopen de meldingen natuurlijk op.
„Dat laat onverlet dat er best een toename kan zijn van daadwerkelijk geweld tegen agenten. De opkomst van de Cobra [zwaar vuurwerk, red.] kan daar een rol in spelen, die wordt gebruikt om de politie te belagen. Die Cobra’s zijn hele nare dingen, die wil je als agent zeker niet naar je hoofd geslingerd krijgen. Cobra’s moeten echt de wereld uit.”
Maar hoe? Een aantal gemeenten had een afsteekverbod, maar daar was tijdens de jaarwisseling weinig van te merken.
„Ik vind het dramatisch beleid. Als je een vuurwerkverbod instelt, moet je ook de verkoop verbieden. Anders is het voor de gemiddelde burger niet meer te vatten. Je ondermijnt op deze manier de legitimiteit van de maatregel.
„Je hoort nu overal de roep om harder optreden: de lat erover! Dat is makkelijk gezegd maar ga er maar eens tussen staan om te zien hoe dat uitwerkt. Ik ben de afgelopen jaarwisselingen gaan kijken op plekken waar het uit de hand liep, en dan zie je dat de meeste gastjes de avond van hun leven hebben zodra de politie erbij komt. Rellen met de politie: joechee! Een groter geschenk kun je ze niet geven.”
Lees ook
Met loeiende sirenes rijdt Ploeg C door de stad: op Zuid gebeuren de gekste dingen
Wat moet er dan wel gebeuren?
„Het uitdagen van de autoriteiten heeft er altijd ingezeten met Oud en Nieuw. Zodra je alleen maar jonge, dronken mannen op straat hebt, gaat het mis. De uitdaging voor gemeenten is om een meer gemengde groep de straat op te krijgen, onder wie ouderen en vrouwen. Dat kan door activiteiten in buurten te organiseren. Dat werkt sociale controle in de hand.
„In Tilburg proberen ze met een Oudjaarsmarkt een vervangende traditie in het leven te roepen. Daar geloof ik wel in: bied een alternatief om het zoeken naar rottigheid te kanaliseren. En verder moeten we reëel blijven. Als je bedenkt dat zo’n tien miljoen Nederlanders de jaarwisseling hebben gevierd, deels met alcohol op, dan vallen die tweehonderd aanhoudingen wel mee.”
