De Nederlandse regering heeft vorig jaar exportvergunningen van chipmachinemaker ASML naar China ingetrokken. Dat meldt het bedrijf dinsdag in een persbericht. De leverstop is ingevoerd voordat een pakket Amerikaanse handelsbeperkingen in 2024 in werking trad, dat ASML beperkt in het verhandelen van zijn een-na-modernste chipmachinemodel aan China. Een „klein aantal” Chinese klanten zou zijn geraakt door de handelsmaatregel.
Volgens ASML is de ingreep geen reden om te vrezen voor de financiële resultaten van het bedrijf in 2023. ASML was vanochtend de enige daler op de Amsterdamse beurs; het aandeel verloor 1,6 procent van zijn waarde. In het eerste kwartaal van 2023 was China verantwoordelijk voor 46 procent van de omzet van ASML.
De geavanceerde chipmachines die ASML maakt zijn tientallen miljoenen per stuk waard, en zeer waardevol voor de wereldwijde techindustrie. De chips worden gebruikt voor technologische innovaties die de economie stutten, maar zijn ook essentieel in het fabriceren van bijvoorbeeld besturingssystemen voor wapens.
Geopolitieke belangen
ASML is marktleider in deze waardevolle industrie, en daarom is het Veldhovense bedrijf van groot geopolitiek belang voor de Verenigde Staten, dat de militaire ontwikkeling van China probeert af te remmen. De Amerikaanse veiligheidschef Jake Sullivan benaderde de Nederlandse regering hierover vorig jaar. ASML schrijft in zijn bericht dat het „tijdens recente gesprekken met de Amerikaanse overheid meer duidelijkheid heeft gekregen over de schaal en impact van de Amerikaanse exportregulatie”.
China heeft Nederland opgeroepen de wet, het ondernemersklimaat en de marktstabiliteit van de twee landen in stand te houden.
Lees ook De handelsmissie in Arizona draait niet om restricties, maar om de promotie van Nederlandse chiptechnologie
Op de Corbier, de laatste klim van de Ronde van Frankrijk, worden de Fransen gek als Pauline Ferrand-Prévot op komst is. Ze hebben het wegdek volgekalkt met haar naam, dragen Franse vlaggen en roepen haar toe. Nog een paar haarspeldbochten naar beneden overleven, en dan is de renster van het Nederlandse Visma-Lease a Bike (LAB) zeker van haar Tourzege.
Maar Ferrand-Prévot wil meer. Deze morgen heeft ze tegen haar ploegleiders gezegd dolgraag ook de slotetappe op haar naam te schrijven, nu ze de gele leiderstrui aan heeft. In bergdorp Châtel valt ze met zes kilometer te gaan aan, en net als een dag eerder op de Col de la Madeleine kan geen enkele concurrent volgen. Na de finish valt de 33-jarige Française huilend neer op het asfalt. „Ik ben zo, zo blij”, brengt ze uit. De Tour is de reden waarom ze de mountainbike dit seizoen na twaalf wereldtitels en olympisch goud inruilde voor een terugkeer op de weg – waarop ze als twintiger ook al eens wereldkampioen werd.
Achter Ferrand-Prévot wordt Demi Vollering tweede. Opnieuw grijpt de Nederlandse Tourwinnares van 2023 naast de gele trui. Vorig jaar nekten de twee minuten tijdverlies die ze bij een crash opliep haar in het klassement, dat ze op vier seconden verloor van de Poolse Kasia Niewiadoma. Nu bedraagt het verschil met Ferrand-Prévot maar liefst 3.43 minuut.
Zwaar gehavend
Ook dit jaar lag Vollering zwaar gehavend op de grond. Al in de derde etappe werd ze in een van de laatste bochten in Angers richting de verwachte massasprint onderuit gekegeld, om vervolgens door haar ploeggenoten over de finish te worden geduwd. Overal had de renster van FDJ-Suez pijn: aan haar hoofd, knieën, rug en billen. Maar opgeven wilde ze niet.
De val van Vollering leidde tot een heuse Tourrel. Haar ploegbaas Stephen Delcourt sprak die avond van een gebrek aan respect in het peloton, waarvan zijn kopvrouw de dupe was. Visma-ploegleider Jos van Emden voelde zich als collega aangesproken: „Hij wil blijkbaar een pelotonnetje van acht rensters, met Demi erin, om in een gouden kooi verder te rijden”, tekenden meerdere media dinsdag op. Voor Van Emden was de val niets anders dan een ongeluk, Vollering verweet hij „aanstelgedrag”.
Demi Vollering, nummer twee in het eindklassement, na de achtste etappe bovenop de Col de la Madeleine. Foto Jean-Christophe Bott/EPA
Woensdag ontmoetten Van Emden en Delcourt elkaar bij de bussen, waar de twee onder moderatie van Visma-hoofdcoach Jacco Verhaeren in twintig minuten hun meningsverschil uitpraatten. „Ik was het niet eens met zijn bewoording, hij niet met de mijne. Maar we streven wel beiden een veilige koers na”, zei Van Emden donderdagochtend voor de start in Clermont-Ferrand.
Toch verscheen in zijn ogen een twinkeling, toen NRC hem vroeg of zijn stevige bewoording niet ook een gevalletje ‘psychologische oorlogsvoering’ was om Vollering te destabiliseren. Van de renster van het Franse FDJ-Suez is bekend dat zij snel haar emoties laat zien. Het maakt haar bij sommigen een geliefde renster, met wie in voor- en tegenspoed meegeleefd kan worden. Anderen, zoals Van Emden, noemen het ‘aanstellen’, of zien er een zwakke plek in.
„Psychologische oorlogsvoering hoort er natuurlijk ook bij”, begon Van Emden aan zijn antwoord, voordat de Visma-perschef het gesprek afkapte. Ze wilde niet dat de woorden van Van Emden nog verder dooretterden richting de beslissende fase van de Tour. „Dat was een goede interventie”, zei de ploegleider. Even later verscheen hij met twee zakken stroopwafels bij de bus van de ploeg van Vollering. Op oer-Hollandse wijze tekenen Visma en FDJ-Suez de vrede.
Wat de ophef met Vollering deed, bleef lang onduidelijk. De hele week schermde haar ploeg haar af van de media. Één, hoogstens twee vragen mochten journalisten haar gezamenlijk voor en na de etappe stellen, en die gingen vooral over haar pijnklachten en haar prestaties. Over beide was de 28-jarige renster, bezig aan haar eerste jaar bij FDJ-Suez, richting het zware finaleweekend in de Alpen positief gestemd. De pijn trok weg, ze kon met de besten mee.
Met de besten mee
Dat gold lang ook voor andere Nederlandse outsiders voor het Tourpodium. De dit jaar uit een driejarig wielerpensioen teruggekeerde Anna van der Breggen (35) van SD Worx kwam vrijdag nog met de besten over de meet in de bergetappe naar Chambéry, maar verloor zaterdag veel tijd. Eerder in de Tour had ze zich meerdere dagen leeggereden voor de sprintkansen van haar ploeggenote Lorena Wiebes, die beide sprintetappes op haar naam schreef en de groene trui van het puntenklassement won. Op de Madeleine moest Van der Breggen haar inspanningen bekopen.
Pauliena Rooijakkers (32) van Fenix-Deceuninck zat er op de Madeleine langer bij. De nummer drie van vorig jaar sprong zelfs brutaal weg toen de Australische Sarah Gigante als eerste aanviel, maar kon uiteindelijk niet volgen. Haar jongere ploeggenoot Puck Pieterse (23) reed een onzichtbare Tour, die mede ontsierd werd door twee valpartijen. Met name op vrijdag kletterde ze hard op de grond, in de afdaling van de Granier. Met een bebloede knie kwam ze over de streep.
Lorena Wiebes (rechts), eindwinnaar van het puntenklassement, in haar groene trui bij de start van de slotrit. Foto Julien de Rosa/ANP
Nog voordat de Tour ten einde was, zei FDJ-ploegleider Lars Boom dat Vollering vrede moest hebben met een plek achter Ferrand-Prévot. Op de Madeleine was ze „heel goed” geweest, maar had ze „niet haar beste dag” gehad. De val heeft gedurende de week altijd een rol gespeeld, zei Boom: „Als je veel energie moet steken om je toch weer normaal te voelen na de val, dan kost dat energie die je nu nodig hebt” .
Daarnaast vergeleek hij het lichaam van lichtgewicht Ferrand-Prévot (zo’n 50 kilo) met dat van Vollering (57 kilo). „Als je haar ziet, dan ziet ze er net wat anders uit dan Demi. Misschien moet je het daarin zoeken”, dacht Boom vast na over volgende Tourclashes met de Française. Ze viel in korte tijd zeker vier kilo af door heel weinig eten tot zich te nemen.
Ik wil jonge meisjes laten zien dat je niet superskinny hoeft te zijn om in de bergen te rijden
„Ik kan wat gewicht verliezen, maar ik ben langer dan zij is. Richting de Tour hebben we een lager gewicht overwogen, maar na de Ronde van Zwitserland werd ik ziek en was beter worden belangrijker dan gewicht verliezen”, reageert Vollering na haar finish. Op de Madeleine was ze „de beste van de zwaargewichten”, lacht ze. „Ik denk dat ik nu op een mooi gewicht zit, en ben er trots op. Ik wil jonge meisjes laten zien dat je niet superskinny hoeft te zijn om in de bergen te rijden.
Ook op de opmerkingen van Van Emden heeft ze een weerwoord. „Vooral in Nederland heb ik het stigma rond me dat ik een beetje een drama-queen ben. Maar vraag het maar aan mijn ploeggenoten, zij zullen het ontkrachten. Van Emden is iemand die mij niet kent, die zoiets zegt. Ik kan hem dat niet verwijten.”
Collectief maakte het verschil
Bij Visma-LAB begon en eindigde de Tour in hosanna, met Marianne Vos die de eerste etappe won en meerdere dagen in het geel fietste. Ploegbaas Richard Plugge zag hoe het collectief het verschil maakte. Het is een les die de ploeg meenam uit het mannenwielrennen, waar het ploegenspel in de Tour al enkele jaren op rij draait om de Deense kopman Jonas Vingegaard. „Natuurlijk heb je een exceptioneel talent nodig, een individu als Pauline. Maar jullie hebben allemaal gezien hoe het team om Pauline reed, en hoe ze daardoor energie heeft kunnen sparen”.
Vos zelf noemt de prestatie van de Visma-kopvrouw „onbeschrijfelijk”. Ze reed de Tour in een nieuwe, meer dienende rol dan voorgaande edities, en dat smaakt naar meer: „Met een renster als Pauline is het heel mooi werken, het ging heel natuurlijk.”
Na de nodige omhelzingen en een telefoontje van de Franse president Emmanuel Macron krijgt Ferrand-Prévot de laatste gele trui omgehangen. Voor haar zijn de Franse fans door het dolle heen. De vorige Franse winnares, sporticoon Jeannie Longo, staat naast haar op het podium. Na 36 jaar heeft Frankrijk weer een Tourwinnaar.
Rechtsback Sergiño Dest sprint met de bal naar voren. Het is de 86ste minuut, maar tekenen van vermoeidheid zijn er niet bij de Amerikaan die vrijwel het hele vorige seizoen miste vanwege een zware blessure. Hij speelt de bal op Guus Til, versnelt nog eens en krijgt hem terug. Zonder aan te nemen ramt de verdediger van PSV de bal in de verre hoek. Een goal typerend voor de aanvallende strijdwijze van trainer Peter Bosz, en de beslissing in een wedstrijd waarin PSV bij vlagen overtuigde, maar nog niet zo stabiel oogde als tegen het eind van vorig seizoen.
Net zo traditioneel als de strijd om de Johan Cruijff Schaal is de discussie over het belang van het duel. Een oeverloze discussie: uiteindelijk gaat het erom hoeveel belang de deelnemers er aan hechten. Zie hoe Eagles-aanvaller Mathis Suray uit zijn dak gaat nadat hij zijn ploeg na ruim een half uur op voorsprong heeft gezet, rennend en schreeuwend van geluk, en je weet dat de club uit Deventer er in ieder geval veel aan gelegen was de prijs te winnen.
Wat kan een bescheiden club na een uitzonderlijk goed jaar? Go Ahead speelde zonder middenvelder Enric Llansana, die naar Anderlecht vertrok, en aanvaller Oliver Antman. De smaakmaker van vorig seizoen met vijftien assists staat naar verluidt op het punt voor zes miljoen euro naar Rangers te verkassen. Een flink gemis, zeker, maar vooralsnog blijft de uittocht daartoe beperkt. Afgezien natuurlijk van trainer Paul Simonis. Hij ging naar Wolfsburg, zijn vervanger is de 38-jarige Melvin Boel die overkwam van eerstedivisionist FC Dordrecht.
Tegen PSV leek Go Ahead vooral heel erg op de ploeg van vorig seizoen. Gedisciplineerd en veelal als ‘laag blok’ verdedigend, specialist in de omschakeling, met middenvelder Jakob Breum als draaischijf, Dean James als snelle, opkomende linksback en Victor Edvardsen in de rol van sterke, doelgerichte dribbelaar.
Transfers
Voor PSV, landskampioen, is de Johan Cruijff Schaal vooral een goeie test om te zien hoe de ploeg ervoor staat. Goed, dacht Bosz vooraf. Hij klonk vol vertrouwen tijdens het trainingskamp van PSV, medio juli in het Duitse Marienfeld. Wat hij zag op de trainingen en wíe hij er zag, bevielen hem. Spelers met een grote geldingsdrang. Een selectie die al grotendeels klaar is voor het aankomende seizoen bovendien, met tot voor kort alleen nog onduidelijkheid rond spits en oud-aanvoerder Luuk de Jong, die, zo bleek zondagavond, naar FC Porto vertrekt.
Hoe anders was dat vorige zomer, nadat PSV onder Bosz’ leiding voor het eerst in jaren weer eens kampioen was geworden. Sommige spelers wilden dat succes destijds verzilveren door een transfer te maken. De droomclub kwam niet, of PSV werkte niet mee, in een poging het team zoveel mogelijk intact te houden.
Gevolg: verslapping en concentratieverlies, iets wat Bosz direct merkte op de trainingen. Tegelijkertijd kwamen middenvelders Joey Veerman (lies en buikspier) en Jerdy Schouten (knie) gehavend terug van het EK en slaagde de club er pas diep in augustus in de selectie rond te krijgen. Het zijn aannemelijke verklaringen voor de opmerkelijke dip waar PSV vorig seizoen mee te maken kreeg, denkt Bosz.
En dus pakte de club het nu anders aan. Bosz: „Het leerpunt is geweest dat je frisheid in je selectie moet brengen”. Al in de eerste weken van de transferperiode verkocht PSV Malik Tillman, Noa Lang en Johan Bakayoko voor opgeteld een geschatte 80 miljoen, terwijl Boscagli en Benitez transfervrij vertrokken. Daar kwamen zes overwegend jonge spelers voor terug, onder wie buitenspeler Ruben van Bommel (20), verdedigers Yarek Gasiorowski (20), Killian Sildillia (20) en spits Alassane Pléa (32).
Het niveau op de trainingen was heel hoog, zag Bosz in Marienfeld. „Er zit heel veel scherpte in deze groep. Er zitten af en toe duels tussen dat ik denk, staan ze nog wel op?”.
Hard was het niet, zondagavond in Eindhoven. Maar qua dynamiek lijkt PSV niet te hebben ingeleverd ten opzichte van vorig seizoen, ondanks het vertrek van spelmaker Tillman. Vooral dankzij de opkomende backs Dest en Mauro Junior, die met hun rushes veelvuldig een overtal creëerden op het middenveld en in de aanval, en de passing van regisseur Veerman, kon PSV de tegenstander in de eerste helft bij vlagen dol tikken. Daarbij was ook spits Pléa belangrijk. Hij kreeg de voorkeur boven Pepi en was vaak aanspeelbaar, balvast én gevaarlijk. Zoals na ruim een kwartier, toen hij met een verdekt schot rakelings naast schoot.
Kwetsbaar bij balverlies
Maar zo flitsend als PSV bij vlagen aanviel, zo kwetsbaar was de ploeg bij balverlies. Na een half uur bijvoorbeeld, toen Dest een bal dacht te onderscheppen maar mistastte, en Suray van dichtbij op de lat schoot. Een paar minuten later kon de Belg alsnog van dichtbij scoren uit een snelle aanval over links. Vrijwel alle PSV’ers stonden vóór de bal, ver van waar het gevaar was.
In de tweede helft luwde ook de aanvalsdrift van PSV. De ploeg werd slordiger, het aanvalsspel trager. Een gebrek aan ritme misschien. Het duurde een klein half uur voordat het team van Bosz echt gevaarlijk werd: een afstandsschot van Til dat door de sterk keepende Jari De Busser uit de kruising werd getikt. Til was een van de drie invallers, naast Pepi en Van Bommel, die PSV nieuwe energie gaf. De druk op Go Ahead nam toe, zodanig dat Go Ahead-verdediger Gerrit Nauber geen andere oplossing zag dan een voorzet van Perisic in eigen doel te tikken. Even later gooide Dest de wedstrijd in het slot.
Voor de kust van Jemen is zondag een boot met migranten gezonken. Daarbij zijn zeker 54 mensen om het leven gekomen. Dat melden internationale persbureaus zondagavond. Het incident vond plaats in de Golf van Aden voor de kust van de zuidelijk gelegen Jemenitische provincie Abyan.
Op verschillende stranden in de Jemenitische kustregio zijn lichamen van opvarenden gevonden. Aan boord van het schip zaten 150 mensen, meldt persbureau AFP. Volgens lokaal veiligheidspersoneel „is de zoektocht nog gaande”. De boot zou schipbreuk hebben geleden vanwege de weersomstandigheden.
Op de boot zouden met migranten uit Ethiopië hebben gezeten. Volgens de politie in de regio Abyan wagen Ethiopiërs met enige regelmaat illegaal de oversteek naar Jemen.