Taylor Swift: de grootste popster op aarde wil kwetsbaar blijven

Ze bleek groter dan de acteurs en scenarioschrijvers in Hollywood die staakten voor betere contracten, groter dan Xi Jinping en Vladimir Poetin, dan de man achter Open-AI, groter dan de aanklagers van Donald Trump, dan de speelgoedpop die een nieuw leven kreeg. De persoon die zelfs groter bleek dan de koning van het Verenigd Koninkrijk, is de huidige koningin van de popmuziek. In 2023 was Taylor Swift volgens Time Magazine invloedrijker dan allemaal. Waar je daar een paar jaar terug wellicht nog om had gelachen, was er dit jaar weinig tegen in te brengen.

De 34-jarige Swift is een muzikale ster van de buitencategorie, een fenomeen met slechts een paar gelijken in de geschiedenis. Een voorbeeld voor andere jonge vrouwelijke artiesten en voor haar grootste fans, de rabiaat toegewijde ‘Swifties’. Ze is al bijna twintig jaar actief, en toch was 2023 anders. Ze was op Spotify met 26 miljard streams de best beluisterde artiest van het jaar, maar het was vooral haar tour die haar status bevestigde. The Eras Tour, die in juli 2024 drie keer in een uitverkochte Johan Cruijff Arena staat, is de lucratiefste concertreeks ooit van een artiest. De filmregistratie ervan was al na het eerste weekend de succesvolste concertfilm ooit. The Eras Tour maakte Swift volgens Bloomberg dit jaar officieel miljardair. Volgens de Amerikaanse Centrale Bank heeft de tour zelfs bijgedragen aan de groei van de Amerikaanse economie.

Wat verklaart het fenomeen Taylor Swift, van countrymeisje uitgegroeid tot een van de grootste popartiesten van haar generatie? Een uitleg aan de hand van haar teksten.

‘There is nothing I do better than revenge’ (‘Better Than Revenge’, Speak Now)

Er is waarschijnlijk geen artiest die zo goed tegenslag kan omzetten in succes, die conflicten zo goed kan vermarkten als Swift. Inderdaad, zoals ze zingt: er is niets waarin ze beter is dan wraak nemen. Liefdesverdriet? Dat is gewoon een nieuw album. En ‘steelt’ een rivaal de rechten van je muziek? Dan neem je die gewoon opnieuw op.

Na een juridisch conflict verloor Swift in 2020 de rechten van de originele mastertapes van haar eerste zes albums. En niet aan zomaar iemand, maar aan Scooter Braun, die door Swift toen al jaren van pestgedrag beschuldigd werd. Saillant: Braun was manager van Kanye West, de rapper die tijdens de Video Music Awards van 2009 het podium op rende om te protesteren tegen Swifts uitverkiezing voor beste muziekvideo van het jaar.

Haar wraak op Braun was zoet. Ze besloot die zes albums opnieuw op te nemen – volgens Swift op advies van collegazangeres Kelly Clarkson. Dat was niet simpel nogmaals inzingen: alles werd opnieuw gedaan, tot aan gastbijdragen, en ze voegde nummers toe. Inmiddels zijn er vier van deze ‘Taylor’s Versions’ uitgebracht, afgelopen jaar van Speak Now en 1989, en die zijn stuk voor stuk succesvol. De heropname van 1989 verkocht in de eerste week beter dan het origineel uit 2014 en was die week goed voor 44 procent van alle verkochte albums in Amerika. Belangrijker: voor de diehard Swift-fans zijn dit de enige versies van de albums die er nog toe doen. „Ik kan het niet maken een oude versie van een nummer te draaien als er ook een nieuwe bestaat”, zegt Vera Siemons, die als dj voor 3FM werkt en ook draait op clubavonden en festivals. „Dan komen mensen verhaal halen. Ik zie op TikTok meiden posten: oh my god, in deze club draait de dj een oude versie. Ik update mijn usb bewust, ik wil niet per ongeluk de oude versie draaien.”

De invloed van Swifts besluit haar muziek opnieuw op te nemen, is niet te onderschatten, zegt Siemons. „Platenlabels zijn beduchter op contracten, die willen voorkomen dat hen zoiets overkomt. Maar ook: Swift heeft kunnen laten zien hoe machteloos een artiest, een vrouw ook nog, kan zijn over haar eigen muziek.”

‘But I’ve got a blank space, baby. And I’ll -write your name’ (‘Blank Space’, 1989)

Swift lijkt de perfecte balans te hebben gevonden tussen haar artistieke en commerciële kant. Ze schrijft haar eigen liedjes en kiest muzikale partners uit die haar evolutie ondersteunen. Ze is van onschuldige countrypop met elk album richting een moderner, meer volwassen en stijlvoller geproduceerd geluid gegaan.

Haar teksten zijn nog altijd autobiografisch, kwetsbaar, en bezingen vaak de liefde. Ook al hebben ze betrekking op haar privéleven, ze zijn herkenbaar voor een groot publiek. Ze zijn verhalend en zitten vaak vol details die tot de verbeelding spreken, zoals de verloren sjaal die ze bezingt in een van haar meest geliefde nummers, All Too Well. Naar verluidt gaat dat nummer over haar toenmalige relatie met acteur Jake Gyllenhaal. Siemons: „Fans herkennen zich in haar. Wat zij zo goed kan, is communiceren met miljoenen mensen en het toch persoonlijk laten lijken.”

Dichter Yentl van Stokkum (32), zelf fan, bespreekt de teksten en verwijzingen van Swift geregeld met andere schrijvers als Hanna Bervoets, Haroon Ali en Nikki Dekker. In mei 2024 verschijnt er bij uitgeverij AtlasContact zelfs een essaybundel over Swift, waar zij allemaal aan meewerken. „Ze noemt zichzelf bovenal songwriter”, zegt Van Stokkum. „Wat een slimme zet is. In tegenstelling tot veel popsterren heeft ze volledig artistiek eigenaarschap. Dat heeft volgens mij veel invloed op nieuwe vrouwelijke artiesten in de muziekindustrie.”

Van Stokkum had in het begin enige schaamte over haar fan-zijn. „Zo rond liedjes als het zoete Love Story wilde je niet met haar muziek geassocieerd worden, daar heb ik het best vaak over met andere schrijvers. We deden lang alsof we geen fan waren, ze werd meer als camp gezien. Terwijl ze ook in haar begintijd, toen ze in videoclips soms in prinsessenjurken liep, al een waanzinnig goede verteller was. Mensen zoals ik zijn met Swift meegegroeid.”

‘I’m sorry, the old Taylor can’t come to the phone right now. Why? Oh, ‘cause she’s dead’ (‘Look what you made me do’, Reputation)

Swift heeft sinds haar doorbraak een persoonlijke ontwikkeling doorgemaakt. Weg is het countrymeisje dat zich vooral niet wilde uitspreken over de maatschappij, over de politiek. In 2018, toch pas vijf jaar geleden, kreeg ze nog een lading kritiek over zich heen omdat ze besloot om zich na al die jaren eens politiek uit te spreken. Donald Trump was inmiddels twee jaar president en Swift steunde tijdens de tussentijdse verkiezingen openlijk Democratische kandidaten in haar thuisstaat Tennessee. „In het verleden was ik terughoudend met het openlijk geven van mijn politieke meningen, maar vanwege enkele gebeurtenissen in mijn leven en in de wereld de afgelopen twee jaar, sta ik daar nu heel anders in”, schreef ze toen op Instagram.

Vijf jaar later schuwt ze de voorbeeldrol niet meer. Een goed voorbeeld is een tekst uit het nummer Better Than Revenge, dat ze schreef toen ze 18 was, over een vrouw die haar vriend zou hebben afgepakt. „She’s better known for the things that she does on the mattress.” Die tekst was verdwenen toen ze de ‘Taylor’s Version’ uitbracht van het album waarop dat nummer staat, Speak Now. Hij paste niet langer bij de feministische ontwikkeling die ze had doorgemaakt, zo verklaarde Swift zelf. Met het ouder worden is de zelfreflectie gekomen.

Ze spreekt zich nu vaker uit, maar doet dat wel heel berekenend, zegt cultuurwetenschapper Annelot Prins (35). Zij onderzoekt het fenomeen Taylor Swift al zo’n tien jaar. „In mijn ogen is Swift nog altijd een vrij conservatieve popster, ook al heeft ze een grote evolutie doorgemaakt. Ik ben net als zij een millennial en vind haar nog echt van de meritocratische Amerikaanse droom: als je maar hard genoeg werkt, dan kom je er. En van tegenslag word je alleen maar sterker. Dat verhaal past volgens mij niet meer in de huidige tijdgeest, maar zij blijft dat succesvol verkopen. Ook in het interview in Time, bij haar uitverkiezing tot persoon van het jaar. Het gaat over winnen, over cijfers, over geld, over eigendom.”

Swift zelf zegt het in dat interview zelf zo: „Wat bestaat er sinds het begin der tijden? Een patriarchale samenleving. Wat voedt die? Geld, inkomsten, de economie. Dus als we hier op de meest cynische manier naar kijken, betekent het feit dat ideeën van vrouwen lucratief zijn geworden dat er meer vrouwelijke kunst zal worden gemaakt.”

Maar een rolmodel is ze zeker, ziet ook Prins, zeker in een tijd waarin nog steeds wordt neergekeken op ‘vrouwelijke’ dingen. „Fans kunnen zich aan haar vastklampen met het idee: sommige meisjes zijn heel cool, kijk naar Taylor. Eenzelfde opluchting zag je ook aan het succes van de film Barbie afgelopen jaar. Het vrouwelijke mag er zijn. De lat ligt dan wel laag, maar toch.”

‘I’m doing good, I’m on some new shit’ (‘The 1’, folklore)

„Dit is Taylor.” Muzikant en producent Aaron Dessner, bekend van indierockband The National, was aan het eten toen hij opeens een berichtje van Swift op zijn telefoon zag. De coronapandemie was net begonnen, iedereen zat thuis. Swift draaide er niet omheen, vertelde Dessner later tegen The New York Times: „Zou je zin hebben om, op afstand, met mij samen te werken?” Dessner zei ja en daarna ging het heel snel. Ze vroeg om „muzikale schetsen” die hij had liggen, graag ook rare dingen. Een paar uur nadat Dessner een bestandje met instrumentale muziek had gestuurd, had Swift al een eerste versie van het lied Cardigan geschreven en als ingezongen spraakbericht opgestuurd.

Het nummer was het startschot van een productieve samenwerking en een nieuwe, gewaagdere fase voor Swift. De twee albums die ze in korte tijd maakte in coronatijd, Folklore en Evermore, waren minder zoet en glad. Het zorgde voor een omslag, opeens gingen ook mensen die tot dan weinig met Swifts muziek hadden, overstag. Siemons: „Het hippere publiek, laat ik zeggen: de serieuze meneertjes met brilletjes en houthakkersbloesjes, dacht opeens: hee, die Taylor Swift is wel écht een goede popster.”

Daarnaast mag de invloed van TikTok, ook in corona definitief doorgebroken, de afgelopen jaren niet onderschat worden, zegt Siemons. „Neem haar hit Cruel Summer uit 2019. Dat is pas veel later écht een grote hit geworden door TikTok.”

In dezelfde periode begon Swift met de herovering van haar eigen muziek en bracht ze die eerste zes albums opnieuw uit. „Ik denk dat dat voor heel veel sympathie bij het publiek heeft gezorgd. Maar los van dit alles: haar liedjes worden ook steeds beter en beter, vind ik.”

‘Make the friendship bracelets, take the -moment and taste it. You’ve got no reason to be afraid’ (‘You’re On Your Own, Kid’, Midnights)

Inmiddels is Swift een beroemdheid die muziek overstijgt. Alleen al haar aanwezigheid bij een American-footballwedstrijd van haar nieuwe vriend Travis Kelce zorgt voor een stijging van de kijkcijfers. Dus nee, het is niet gek Swift in een rijtje te zetten met The Beatles, David Bowie en Michael Jackson. The Eras Tour zorgde voor een gekte die deze artiesten in hun tijd ook veroorzaakten. De vriendschapsarmband uit de tekst van het nummer You’re on your own, kid ging tijdens de tour een eigen leven leiden. Jonge fans maakten zelf kleurrijke armbandjes, vaak met losse blokjes waarop letters staan die songtitels en teksten vormen. Voor aanvang van de concerten ruilden ze gretig verschillende bandjes met elkaar. Voor velen een tastbare herinnering aan een concert, sommigen zien in de tekst van het lied ook het advies om te genieten van het nu, omdat het later anders kan zijn. Na het bereiken van de top kun je ook weer naar beneden vallen.

Zelf is Swift zich bewust van de gemiddelde houdbaarheid van een popster, ze weet hoe de muziekindustrie omgaat met vrouwelijke tienersterren in het bijzonder – ze was er zelf ook een. In Time zegt ze daarover: „Tegen de tijd dat een jonge artiest volwassen genoeg is om mentaal goed met dit werk om te gaan, wordt die op zijn of haar 29ste bij het vuil gezet.”

Swift heeft zelf een fase in haar carrière bereikt waarin ze kan doen wat ze wil. Maar „niets is voor altijd”, zegt ze in Time. „Daarom ben ik zo dankbaar dat ik dit op dit niveau mag doen, want het is me al eerder afgepakt. Maar mijn reactie op alles wat er gebeurt, goed of slecht: dingen blijven maken. Kunst blijven maken.”

Correctie 29-12: Swift heeft tot nu toe niet vijf, maar vier albums opnieuw uitgebracht.

Delen





Mail de redactie