De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft vrijdag een resolutie aangenomen die oproept tot het „onmiddellijk en ongehinderd” leveren van meer humanitaire hulp aan de Gazastrook en „het scheppen van voorwaarden om de vijandelijkheden duurzaam te beëindigen”. Er was bijna twee weken onderhandeld over de tekst.
Eerder was er nog sprake van een oproep tot „een spoedige en duurzame beëindiging van de vijandelijkheden” en een veroordeling van het aanvallen van burgerdoelen, maar daar dreigden de Verenigde Staten als trouwe bondgenoot van Israël een veto over uit te spreken. De VS zijn tegen een snel staakt-het-vuren in Gaza, omdat ze denken dat Hamas daarvan kan profiteren.
De Verenigde Staten onthielden zich nu, net als Rusland, van stemming over de afgezwakte resolutie. De overige dertien van de vijftien permanente en tijdelijke leden van de Veiligheidsraad stemden er mee in.
De Algemene Vergadering van de VN nam eerder deze maand al een resolutie aan waarin een oproep werd gedaan tot „een humanitaire gevechtspauze”, maar daar gaf Israël geen gehoor aan. De VS stemden daar toen tegen en Nederland onthield zich van stemming. Op dat laatste kwam veel kritiek van diverse politieke partijen.
Anders dan resoluties van de Algemene Vergadering zijn resoluties van de Veiligheidsraad wel bindend. Toch is het de vraag of Israël zich aan de vrijdag aangenomen resolutie gaat houden.
Lees ook VN-Veiligheidsraad roept op tot ‘creëren voorwaarden voor einde vijandelijkheden Gaza’
De dienstregeling van het Amsterdamse gemeentevervoerbedrijf (GVB) kent geen buslijn tussen de Dam en het Westergasterrein. En ook de Haagse HTM kent geen busroute waarbij je midden op de A12 kunt instappen om naar het stadion van ADO Den Haag gebracht te worden. Op verzoek van de politie maken de vervoersbedrijven echter regelmatig een uitzondering.
Honderden pro-Palestijnse demonstranten negeerden woensdagavond het demonstratieverbod uit de Amsterdamse noodverordening die werd ingesteld vanwege de geweldsincidenten rondom de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv, een week eerder. Nadat zij op de Dam hadden gedemonstreerd en weigerden te vertrekken werden 265 van hen gearresteerd. In bussen van het GVB werden de arrestanten vervolgens bij het Westergasterrein – vier kilometer verderop – weer op vrije voeten gesteld.
Lees ook
Protest op de Dam ondanks demonstratieverbod
Hoewel op het overtreden van een noodverordening een maximumstraf van drie maanden cel of 5.150 euro boete staat, hoeven de gearresteerde demonstranten niks te vrezen. Zij zijn naar huis gestuurd en zullen voor hun overtreding niet bestraft worden.
„Dat heeft te maken met het geringe rendement van het strafrechtelijk aanpakken van deze personen en de hoeveelheid tijd die daarin gaat zitten”, licht een woordvoerder van het Openbaar Ministerie uit de hoofdstad toe. „Het gaat ons er om dat de strafbare gedraging wordt beëindigd.”
De woordvoerder wijst erop dat soortgelijke besluiten in Amsterdam vaker zijn genomen. Bijvoorbeeld bij demonstranten van Extinction Rebellion (XR) die begin dit jaar bij een verboden demonstratie van de ring bij Amsterdam Zuid werden geplukt en vervolgens naar Amsterdam Noord werden gereden.
Demonstratieverbod
De kiem van deze benadering van het OM ligt bij de massale demonstraties van XR de afgelopen jaren bij de A12 in Den Haag. Die mondden uit in grote aantallen arrestanten vanwege overtreding van het demonstratieverbod op grond van de Wet Openbare Manifestaties. Bij de bezetting van de A12 in november 2022 en januari 2023 werden respectievelijk zo’n 150 en 760 klimaatdemonstranten gearresteerd. Het OM liet toen maanden in de lucht hangen of en hoe deze demonstranten strafrechtelijk zouden worden aangepakt.
Nadat in mei 2023 zo’n 1.600 actievoerders werden aangehouden, kwam het OM met een uitgebreide verklaring dat deze en eerdere demonstranten niet zouden worden vervolgd omdat sprake was van een „gering strafbaar feit”.
Vanuit politiehoek klonk over het uitblijven van vervolging de afgelopen jaren geregeld kritiek. De honderden ME’ers die bij demonstraties komen opdraven en de arrestaties doen, zijn in de dagelijkse praktijk wijkagent of rechercheur. Tegen die achtergrond achten veel agenten het onverkwikkelijk dat demonstranten demonstratieverboden net zo lang negeren tot zij worden opgepakt – en daarna niet vervolgd worden.
Het OM ziet in deze gevallen echter weinig juridische mogelijkheden tot vervolging. „De rechter komt dan namelijk meestal tot ontslag van alle rechtsvervolging of een schuldigverklaring zonder oplegging van een straf”, stelt het OM in een online uitleg over het eigen demonstratiebeleid.
Schuldig zonder straf
Daarbij verwijst het OM naar twee uitspraken. Toen een XR-demonstrant een strafbeschikking van 200 euro aanvocht die het OM oplegde wegens het negeren van het bevel om een demonstratie op te breken, vernietigde de rechtbank Rotterdam einde 2021 die beschikking. De demonstrant werd schuldig verklaard zonder oplegging van straf. Daarbij woog de kantonrechter mee dat sprake was van een vreedzaam protest en dat de verdachte door zijn aanhouding en voorarrest op het politiebureau al voldoende was aangepakt.
In de andere uitspraak, over de bezetting van een gebouw van een pensioenfonds door XR, vond de rechter in hoger beroep straf overbodig „gezien de vreedzame wijze” van het protest, het ontbreken van schade en de beperkte overlast. Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden achtte zelfs schuldigverklaring zonder oplegging van straf (zoals door de Rotterdamse rechter) „disproportioneel”. Het urenlang vasthouden van een verdachte heeft volgens de raadsheren een afschrikkend effect op de demonstratievrijheid – een belangrijk mensenrecht.
Na deze uitspraak van het gerechtshof van februari 2023 lijkt het OM van koers veranderd en worden vreedzame demonstranten die een demonstratieverbod negeren niet vervolgd. Dat geldt niet voor de demonstranten die meer op hun kerfstok hebben. Woensdag werden ook vier personen opgepakt wegens belediging en drie wegens respectievelijk openlijke geweldpleging, vernieling en baldadigheid. De Amsterdamse politie liet donderdagmiddag weten dat vier van hen nog vastzitten.
Lees ook
Zal een verbod op gezichtsbedekking bij demonstraties er echt komen? ‘Om de echte raddraaiers te pakken is het niet nodig’
Als de Britse wiskundige, spelletjesfanaat en hoogleraar public understanding of science Marcus du Sautoy op reis gaat, laat hij altijd ruimte in zijn koffer vrij voor de aankoop van nieuwe spellen. Uit Egypte bracht hij een mancala-bord mee, uit India een exemplaar van carrom, uit China mahjong. Als het aan hem had gelegen, had hij uit Zuid-Amerika een exemplaar van sapo (een enorme houten kast) meegenomen, maar daar stak zijn vrouw een stokje voor.
In zijn nieuwste boek reist Du Sautoy spelenderwijs de wereld rond. Hij laat zien dat spelletjes die plaatselijke inwoners spelen, een weerspiegeling zijn van de cultuur, het ethos en de filosofie van een samenleving. Du Sautoy weet ongelofelijk veel over de meest uiteenlopende spellen. Bordspellen, kaartspellen, pen-en-papierspellen, gokspellen, videospellen – alles komt voorbij.
Veel spelletjes zijn, bij ons in het Westen, onbekend. Neem bijvoorbeeld het Zuid-Amerikaanse adugo, waarbij twee spelers spelen op een intrigerend bord met 31 punten, verbonden door diverse lijnen. Speler 1 heeft een zwarte steen, de jaguar, speler 2 heeft veertien witte stenen die honden voorstellen. Het doel van de jaguar is om de honden te verslaan door over ze heen te springen, terwijl de honden proberen de jaguar te omsingelen om hem vast te zetten.
Du Sautoy schrijft heerlijk en doorspekt zijn verhalen met anekdotes. Het stadje Titusville in Florida dankt zijn naam aan een potje domino. Zonder het spelletje whist had een sandwich geen sandwich geheten. En Wordle heeft misschien wel het leven gered van een tachtigjarige dame uit Illinois. Zulke uitweidingen maken het boek lekker leesbaar voor een breed publiek, maar met wiskunde heeft het niks te maken.
De ondertitel van het boek belooft juist dat de wiskunde achter de beste spellen uit de doeken wordt gedaan. Die belofte wordt slechts ten dele ingelost. Waar kun je het best beginnen met vier op ’n rij? In de middelste kolom: zo kun je altijd winnen. Maar hoe je te werk moet gaan om dat voor elkaar te krijgen, vertelt Du Sautoy niet. Jammer, want hij heeft gelijk dat wiskunde belangrijk is „om spelletjes te maken, te spelen en bovenal te winnen”.
Wie is bij adugo in het voordeel: de jaguar of de honden? Ik vermoed de honden, mits ze goed samenwerken en tactisch spelen. Du Sautoy zwijgt echter over deze vraag. Dat is onbevredigend, net als het feit dat het gissen blijft hoe hij aan de winstkansen komt bij Penney’s game, een muntenspel voor twee spelers. Daar komt bij: hij heeft het, bijvoorbeeld, over een ‘kans van 7 op 1’ dat speler 2 wint, maar zo’n kans bestáát helemaal niet. Wat Du Sautoy bedoelt, is de verhouding tussen de winstkansen voor beide spelers. In vaktaal (maar die mijdt de auteur): de ‘odds’.
Du Sautoys liefde en fascinatie voor spelletjes spat van zowat elke bladzijde af, maar „een eerbetoon aan de wiskunde die verleidelijk onder het oppervlak zwemt van de spelletjes” is het niet.
Adriaan van Dis heeft dit jaar de NS Publieksprijs gewonnen met de roman Naar zachtheid en een warm omhelzen. Van Dis’ werk kreeg meer dan een vijfde van de 100.000 uitgebrachte stemmen.
„Blij ben ik”, reageerde de schrijver donderdag. „Zeer blij, dat zoveel lezers hun stem uitbrachten op een roman die gaat over een vrouw wier stem destijds niet werd gehoord.”
In Naar zachtheid en een warm omhelzen vertelt Van Dis een autobiografisch verhaal over zijn jeugd, waarvan zijn ‘surrogaat-oma’ Ommie de hoofdpersoon is, de dienstmeid van zijn grootmoeder. Zij was gewend zich weg te cijferen ten gunste van anderen, maar ze verdween daardoor zelf gaandeweg uit ieders geheugen. Een historische onrechtvaardigheid, die niet in verhouding stond tot de betekenis die ze voor de jonge Adriaan had.
Zij had hem iets gegeven, realiseerde hij zich, wat zijn vader en moeder hem niet gaven: de aanmoediging om te zijn wie hij wilde zijn, al was hij dan misschien een buitenbeentje, een rare kwibus. De pijler onder zijn bestaan die Ommie was, wilde de schrijver met deze roman alsnog eren.
Tweede keer
Het is de tweede keer dat Van Dis de publieksprijs wint. In 1995 werd hij bekroond voor het werk Indische Duinen. Eerder was de auteur ook genomineerd met De Wandelaar (2007) en Ik kom terug (2015).
Voor de jaarlijkse publieksprijs waren verder ook Ilja Leonard Pfeijffer (met Alkibiades), Francine Oomen (met Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel), Rob van Essen (Ik kom hier nog op terug), Sacha Bronwasser (Luister) en Tommy Wieringa (met Nirwana) genomineerd.
Vorig jaar ging de NS Publieksprijs naar De Camino, van Anya Niewierra. Aan de bekroning hangt een geldbedrag van 7.500 euro, ook krijgt de winnaar een sculpuur van Jeroen Henneman en een NS-mediacampagne op de schermen in treinen.
Lees ook
Hoe bepaalde de surrogaat-oma van Adriaan van Dis de schrijver die hij zou worden?
