Het Openbaar Ministerie Oost-Nederland vervolgt zeven personen omdat ze „samen een systeem in stand hebben gehouden waarbij een middel voor zelfdoding werd verstrekt”. De zeven worden verdacht van deelname aan een criminele organisatie. Twee van hen worden daarnaast verdacht van hulp bij zelfdoding en het verschaffen van middelen daartoe. Alle personen die nu worden vervolgd, waren volgens het OM betrokken bij Coöperatie Laatste Wil (CLW). Twee verdachten van deelname aan een criminele organisatie waren tot 2020 bestuursleden van CLW. Het OM deed ook onderzoek naar drie andere bestuursleden, maar die worden niet vervolgd.
CLW heeft dertigduizend leden en licht voor over „een levenseinde in eigen regie”. Zij vinden dat een humaan zelfdodingsmiddel vrij verkrijgbaar zou moeten zijn. De coöperatie heeft altijd benadrukt dat dit binnen de kaders van de wet moest gebeuren, maar dat de grenzen van de wet wel zouden worden opgezocht. Die grenzen lijken nu overschreden.
De zeven personen die worden vervolgd, zijn volgens het OM allemaal betrokken geweest bij de „huiskamergesprekken” die CLW organiseerde. Dat waren bijeenkomsten waarop werd gesproken over een levenseinde in eigen regie. Het praten over zelfdoding of het geven van algemene informatie is toegestaan, maar het OM zegt dat na onderzoek „de verdenking is ontstaan dat het daar niet bij is gebleven”. Volgens het OM maakten de verdachten het met elkaar mogelijk dat „rondom deze bijeenkomsten ook het zelfdodingspoeder ‘Middel X’ werd verstrekt”. CLW legde de huiskamergesprekken in 2021 stil omdat volgens hun eigen berichtgeving in de loop van de tijd een „schaduwcircuit” was ontstaan waarin het middel tegen de eigen voorschriften in werd gefaciliteerd. Middel X is de naam die wordt gebruikt voor een chemische stof die sommige groothandels verkopen, omdat het in laboratoria wordt gebruikt. Het veroorzaakt na inname een dodelijk zuurstoftekort in de cellen.
Lees ook
Alex S. kocht emmers van het fatale ‘middel X’
‘Steeds meer behoefte’
In juli 2023 werd Alex S. al veroordeeld tot 3,5 jaar cel voor onder meer het verkopen van dat zelfdodingsmiddel, dat ten minste door tien mensen werd gebruikt om een einde aan hun leven te maken. In het proces van Alex S. bleek dat een deel van zijn klanten via de huiskamergesprekken van CLW bij hem terechtkwamen.
De huidige CLW-voorzitter Rob van Doorn is „ontdaan” over de beslissing van het OM. Hij verbindt geen consequenties aan de aanstaande rechtszaak. „CLW heeft zich naar mijn weten altijd aan de wet gehouden”, zegt hij. „De oud-bestuursleden die nu worden vervolgd zijn mensen die alleen maar goed hebben willen doen.” Voormalig CLW-bestuurder Jos van Wijk, die ook wordt vervolgd, zegt zich geen zorgen te maken over de uitkomst: „Ze kunnen gewoon niks hebben, want ik heb me aan de wet gehouden.”
Sinds de oprichting in 2013 lobbyt de coöperatie voor het aanpassen van de huidige wet, die hulp bij zelfdoding strafbaar stelt. „Je kunt de wet alleen veranderen als je je er zelf ook aan houdt”, zegt Van Doorn. Samen met 29 mede-eisers heeft CLW in 2022 de staat gedaagd om af te dwingen dat Nederlanders op waardige wijze een einde aan hun leven mogen maken. Ze wilde dat de strafbaarstelling van hulp bij zelfdoding komt te vervallen en dat zelfdodingsmiddelen legaal en beschikbaar moeten worden. Die zaak verloor CLW.
„We willen het mogelijk maken dat mensen op eigen initiatief uit het leven kunnen stappen als ze zover zijn”, zegt CLW-voorzitter Rob van Doorn. „Mensen hebben daar steeds meer behoefte aan, en die ontwikkeling is met geen tien paarden tegen te houden.”
Lees ook
Euthanasie werd afgewezen, dus was ‘middel X’ voor Lies de enige uitweg.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122081507-c5f58f.jpg|https://images.nrc.nl/B3in-6BiTwBWnih2iF41mHMUgfM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122081507-c5f58f.jpg|https://images.nrc.nl/FQjVwWhm1qxFZ8mYYFFk7-fLgdI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122081507-c5f58f.jpg)
