Europese platformwerkers worden in de meeste gevallen werknemers. Na maanden van moeizame onderhandelingen kwamen het Europees Parlement en de EU-lidstaten daarover tot een akkoord. Bijvoorbeeld maaltijdbezorgers of Uber-chauffeurs zijn straks geen zelfstandigen meer, maar tellen als werknemers.
De Europese Commissie presenteerde twee jaar geleden het potentieel zeer ingrijpende wetsvoorstel. Doel van het voorstel is om de arbeidsomstandigheden van platformwerkers te verbeteren. In juni waren de lidstaten het al eens geworden over de wet, waarna nog een akkoord bereikt moest worden met het Europees Parlement.
Van de 28 miljoen platformwerkers in de EU is de meerderheid formeel zelfstandige. Zeker 5,5 miljoen daarvan zijn dat ten onrechte, volgens de Commissie. In de praktijk moeten veel platformwerkers zich namelijk aan dezelfde regels houden als werknemers in loondienst. Terwijl ze bijvoorbeeld geen aanspraak kunnen maken op vakantiedagen of pensioen. De afgelopen tien jaar werden geschillen over de arbeidsstatus van platformwerkers meerdere keren in de rechtszaal uitgevochten.
Vijf kenmerken
De Commissie formuleerde vijf kenmerken die erop wijzen dat een platformwerker bij het bedrijf in dienst is. Bijvoorbeeld het eenzijdig opleggen van het tarief en een beperking van de mogelijkheid om taken te weigeren. In het akkoord is nu afgesproken dat de platformwerker de arbeidsstatus ‘werknemer’ krijgt wanneer sprake is van minimaal twee van de vijf kenmerken. Lidstaten kunnen op eigen initiatief andere kenmerken aan de lijst toevoegen.
Het akkoord stelt ook regels vast voor het gebruik van algoritmesystemen door digitale arbeidsplatforms als Uber en Deliveroo. Digitale arbeidsplatforms maken regelmatig gebruik van algoritmen voor personeelsbeheer. Medewerkers hebben daardoor te maken met een gebrek aan transparantie over hoe persoonlijke gegevens gebruikt zijn en over hoe beslissingen worden genomen.
Werkgevers moeten hun medewerkers voortaan informeren over het gebruik van geautomatiseerde personeelssystemen. Daarnaast mogen werkgevers gegevens over de platformwerkers als de mentale gezondheid, religieuze overtuigingen of etnische achtergrond niet meer in deze systemen verwerken. Gekwalificeerd personeel moet de systemen daarnaast controleren om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan de arbeidsvoorwaarden.
GroenLinks-Europarlementariër Kim van Sparrentak, onderhandelaar namens de Europese Groenen, noemt deze regels „een wereldwijde primeur” voor bredere wetgeving voor personeelsmanagement via algoritmes. Daarmee is het akkoord „een blauwdruk voor regels over kunstmatige intelligentie en werk, die we nodig hebben voor de hele arbeidsmarkt”.
Leeslijst
