Vrijblijvende keuzes over fossiele brandstoffen, geen tijdpad voor het mondiale klimaatbeleid en geen helder einddoel. De nieuwe, afgezwakte versie van de slotconclusies die Sultan Al-Jaber, de voorzitter van COP28 in Dubai, maandagmiddag presenteerde, zijn voor de Europese Unie vrijwel zeker onacceptabel.
„Teleurstellend”, noemde Eurocommissaris Wopke Hoekstra, de hoogste EU-onderhandelaar, de concepttekst. Volgens de Spaanse vicepremier Teresa Ribera zijn sommige passages in de nieuwe tekst „onacceptabel”. De Duitse klimaatgezant Jennifer Morgan zei dat Europa deze tekst eensgezind afwijst. „We zijn bereid net zo lang te blijven totdat de koerscorrectie komt die de wereld nu nodig heeft”, zei ze. „Alles wordt vrijblijvend”, was de eerste reactie van Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks). „Saoedi-Arabië zal blij zijn met deze tekst.”
Ook andere landen verzetten zich tegen het voorstel van voorzitter Al-Jaber. De hoofdonderhandelaar van de Marshall-Eilanden, Samuel Silk, was zeer verontwaardigd. „Wij zullen niet stilletjes onze waterige graven in stappen. We zullen geen uitkomst accepteren die zal leiden tot de vernietiging van ons land, en van miljoenen, zo niet miljarden van de kwetsbaarste mensen en gemeenschappen.”
Al-Jaber heeft steeds gezegd dat hij de klimaattop dinsdagochtend wilde afronden, maar de kans dat dat lukt is inmiddels erg klein geworden. De verwachting in Dubai is dat landen in de nachtelijke uren in bilaterale gesprekken en in groepen van verschillende samenstelling zullen proberen aanpassingen aan de tekst te maken. Het is niet uitgesloten dat het tot woensdag duurt voordat er overeenstemming is.
Voor Europa is nu het belangrijkste doel om andere landen mee te krijgen in een krachtige afwijzing van de tekst zoals die nu op tafel ligt. Al-Jaber denkt dat het niet zover hoeft te komen. In een reactie op het concept zei hij: „U weet wat er nog afgesproken moet worden. En u weet dat ik wil dat u op alle punten de hoogste ambitie waarmaakt, ook op het gebied van fossiele brandstoffen. Als ik kan helpen, staat mijn deur wijd open voor u allen.”
In de tekst wordt niet meer gerept over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. De woorden olie en gas komen er niet in voor. Een voorstel over het beëindigen van subsidies voor fossiele brandstoffen is afgezwakt naar een oudere formulering: het gaat alleen nog maar over „inefficiënte subsidies”.
Lees ook
Klimaatwetenschapper over aanpassen aan grotere temperatuurstijging
Aanmoedigen, niet verplichten
Ook over de zogeheten NDC’s, de bijdragen aan klimaatbeleid die ieder land zelf mag vaststellen, is de tekst afgezwakt. Officieel moeten die volgens het klimaatakkoord van Parijs eens in de vijf jaar worden aangescherpt als de klimaatdoelen nog niet in zicht zijn. De huidige NDC’s schieten, blijkt uit berekeningen, inderdaad ernstig tekort. Maar volgens de slottekst worden landen hooguit „aangemoedigd” om hun NDC aan te passen.
Niet iedereen is ontevreden. „Deze tekst legt de basis legt voor een systeemverandering”, zei Mohamed Adow van Power Shift Africa. „Dit is de eerste COP waar het woord fossiele brandstoffen daadwerkelijk in het ontwerpbesluit voorkomt. Dit is het begin van het einde van het tijdperk van fossiele brandstoffen.”
Maar van een einde aan het gebruik van fossiele brandstoffen is geen sprake. „Dit rampzalige nieuwe ontwerp is veel minder ambitieus dan de vorige versie”, luidde daarom de conclusie van Fernando Carvalho, hoofd van de delegatie van het Wereldnatuurfonds. „ Het biedt een buffet aan energieopties, maar niet één om fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen.”
Al-Jaber vond zijn tekst „een grote stap vooruit”. Hij zei er alle vertrouwen in te hebben dat de onderhandelaars nu „zullen doen wat het beste is voor de mensheid en voor de planeet.”
Leeslijst
