Flinke toename antisemitisme en islamofobie op sociale media

Sinds de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober is het aantal gevallen van antisemitisme en islamofobie op sociale media flink gestegen. Het meldpunt Meld Online Discriminatie, voorheen bekend onder de naam Meldpunt Internet Discriminatie (MiND), kreeg voor de aanval ongeveer wekelijks een melding van online antisemitisme of islamofobie. „Nu hebben we het over tientallen meldingen per dag”, zegt een woordvoerder van het meldpunt.

De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) is „zeer bezorgd” over die ontwikkeling, zegt woordvoerder Sander van Dam. Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) registreerde in de maand na 7 oktober een enorme toename van het aantal meldingen van antisemitisme, zowel online als offline. Het aantal meldingen verachtvoudigde ten opzichte van het maandgemiddelde van de afgelopen drie jaar.

„Online tiert antisemitisme welig”, concludeert het CIDI. Joodse personen en organisaties worden volgens de organisatie „overvallen” met socialemediaberichten, e-mails en telefoontjes. De NCAB geeft enkele voorbeelden van de verontrustende berichten die ze onder ogen kregen: „Alle Joden zijn kanker”, „Lang leve Hamas” en „De nazi’s hadden beter hun best moeten doen”.

Discriminerende tweets

Een vergelijkbare ontwikkeling doet zich voor bij online moslimhaat. Het meldpunt Meld Islamofobie kreeg de laatste tijd tientallen meldingen van anti-moslimracisme per week. En hoewel het meldpunt niet de middelen heeft om online islamofobie structureel te monitoren, is de tendens daar ook zichtbaar. Rahma Bavelaar, antropoloog en medeoprichter van het meldpunt, wijst specifiek op de discriminerende tweets die sinds de aanval van Hamas rondgaan op X. „Onder bijna elk artikel over demonstraties in solidariteit met Palestina staan talloze uitspraken waarin duistere motieven, zoals de overname van Europa, worden toegeschreven aan demonstrerende moslims.” Onder een verslag van de NOS over vreedzame pro-Palestina-demonstraties werden demonstranten bijvoorbeeld uitgemaakt voor „pro-terroristen” en „halfmensen”.

De stijging van de Nederlandse cijfers van online islamofobie en antisemitisme sinds de aanval van Hamas op 7 oktober komt overeen met internationale trends. TellMAMA (Measuring Anti-Muslim Attack), een monitoringsplatform gefinancierd door de Britse overheid, kreeg in de zes weken na 7 oktober vijftien keer zoveel meldingen van islamofobe socialemediaberichten als in dezelfde periode vorig jaar: 493 in vergelijking met 32 meldingen een jaar eerder. Het aantal offline incidenten nam ook toe, met 265 procent: van 110 meldingen vorig jaar tot 401 meldingen in de zes weken na 7 oktober.

De Anti-Defamation League (ADL), een Amerikaanse Joodse belangenorganisatie, registreerde een toename van 316 procent in het aantal meldingen van antisemitische incidenten. In de maand na 7 oktober kreeg de ADL 832 meldingen, in vergelijking met 200 meldingen in dezelfde periode een jaar eerder.

Uit een onderzoek van de ADL, waarin socialemediaberichten werden geanalyseerd, blijkt dat antisemitisme online nog veel meer is toegenomen dan offline. Met name op X was een grote toename te zien. In twee weken tijd, van één week voor de aanval tot één week na de aanval (30 september tot en met 13 oktober), steeg de hoeveelheid antisemitische content met 919 procent.

De ADL keek bovendien naar anti-Joods sentiment op Facebook en constateerde ook daar een toename, zij het van ‘slechts’ 28 procent. De ADL wijt dit verschil onder andere aan de hoeveelheid moderatie op de platforms. Sinds de overname van Twitter door Elon Musk vindt er veel minder contentmoderatie plaats, waardoor desinformatie en haatdragende berichten veel minder van het platform worden verwijderd. Bij Meta gebeurt dit op veel grotere schaal.

Musk lag zelf onlangs ook onder vuur vanwege zijn reactie op een bericht waarin een complottheorie over Joden werd aangehaald. „Je spreekt de waarheid”, reageerde Musk op een bericht waarin stond dat „Joden de haat tegen blanken aanjagen”. En dat is bijzonder kwalijk, vindt Van Dam van de NCAB: „Antisemitisme wordt hiermee uit de taboesfeer gehaald en verkrijgt daarmee de schijn van legitimiteit.”

Vanwege de grote hoeveelheid antisemitisme en nepnieuws op het platform raakte X al verschillende adverteerders kwijt. Uit een rapport van non-profitorganisatie Media Matters for America bleek dat X meerdere keren advertenties van grote bedrijven naast neonazistische en antisemitische posts plaatste. Onder andere de Europese Commissie en miljardenbedrijven Disney, Apple en Paramount besloten hierop om voorlopig te stoppen met het plaatsen van advertenties op het platform. Musk reageerde op het terugtrekken van zijn adverteerders door Media Matters aan te klagen. Hij sprak over een „frauduleuze aanval” op zijn bedrijf. In een interview op een congres van The New York Times haalde Musk eind vorige maand fel uit naar vertrekkende adverteerders: „go fuck yourself”. Ook de Nederlandse Loterij en webwinkel Bol stopten recent met adverteren op X.

Intimidatie journalisten

Ook journalisten die schrijven over de Israël-Hamas-oorlog krijgen te maken met discriminatie en intimidatie. Journalist Natascha van Weezel schrijft in een column in Het Parool over de hoeveelheid haatreacties en bedreigingen die zij de afgelopen weken naar haar hoofd geslingerd kreeg, onder meer: „Ik sta klaar om Hitlers taak af te maken.” „Je zionistische levensverzekering is afgelopen, jij bent dus nergens meer veilig.”

PersVeilig, een initiatief van onder andere de Nederlandse Vereniging van Journalisten om de positie van journalisten te versterken tegen agressie en geweld, krijgt sinds 7 oktober veel meldingen gerelateerd aan de oorlog in Israël en Palestina, zegt projectleider Peter ter Velde. De agressie waar journalisten mee te maken hebben komt „zowel van pro-Israëlisch perspectief als van de pro-Palestijnse kant”.

Een toename van het aantal meldingen doet zich structureel voor bij grote nieuwsgebeurtenissen, zegt Ter Velde, en de huidige situatie is dus niet uitzonderlijk. „Dit patroon zagen we ook bij bijvoorbeeld de boerenprotesten, corona en de oorlog in Oekraïne.” Toch is de hoeveelheid agressie en gewelddadigheid waar journalisten mee te maken hebben „zeer zorgelijk”, vindt Ter Velde. „Journalisten worden persoonlijk aangevallen en dat is natuurlijk onacceptabel.”

Leeslijst




Mail de redactie